काठमाडौं– वैशाख १४ गते(बिहीबार)देखि विभिन्न कार्यक्रम गरेर अन्तर्राष्ट्रिय चिया महोत्सव हुन लागेको छ। उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय र राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्डको संयुक्त आयोजना अन्तर्राष्ट्रिय चिया महोत्सव हुन लागेको हो।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा स्वदेशी चियाको प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यका साथ राष्ट्रिय चिया दिवसका अवसर पारेर अन्तर्राष्ट्रिय महोत्सव गर्न लागिएको काठमाडौंमा एक पत्रकार सम्मेलन गर्दै बोर्डका कार्यकारी निर्देशक विष्णु प्रसाद भट्टराईले जानकारी दिए।
महोत्सव काठमाडौं र इलाममा हुनेछ भने रुस, दुबई, चीन, अमेरिका, जापानका चिया व्यापारी सहभागी हुने छन्। विदेशी चिया व्यापारीलाई इलाममा स्थलगत भ्रमणसमेत गराइने बोर्डले जनाएको छ।
१४ गते काठमाडौंमा चिया टेस्टिङ कार्यक्रम हुनेछ। १५ र १६ गते व्यापारीलाई चिया बगैंचा अवलोकन तथा फ्याक्ट्री भ्रमण गराउनका साथै चिया परीक्षणसमेत गरिनेछ।
३० प्रतिशतले बढ्यो निर्यात
बोर्डका कार्यकारी निर्देशक भट्टराईले नेपाली चियाको गुणस्तर राम्रो भएपछि अहिले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा माग बढ्दै गएको जानकारी दिए। अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा माग बढ्दै गएपछि चालू आर्थिक वर्षको ९ महिनामा २५ देखि ३० प्रतिशतले चिया निर्यातमा वृद्धि भएको उनले जानकारी दिए।
नेपालबाट निर्यात हुने चियामध्ये ९० प्रतिशत भन्दा बढी भारतमा निर्यात हुने गरेको छ। ‘नेपाली चियाको ९० प्रतिशत भन्दा बढी निर्यात भारतमा हुन्छ। तर प्रत्येक वर्ष हुने बाधा व्यवधान झन्झटिलो प्रक्रिया र नेपाली चिया कमसल तथा मिसावट रहेको जस्ता आरोप लाग्ने गरेका कारण नेपाली चिया अब्बल हुँदाहुँदै न्यून मूल्यमा बिक्री गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको र यी बाध्यता हटाउन पहल गरिरहेका छौं,’ उनले भने।
यस्तै उत्पादन प्रशोधन प्रविधिसम्बन्धी विषयमा आवश्यक अनुसन्धान नहुदा समस्या निम्तिएको र त्यस्ता समस्या समाधानमा जोड दिन आवश्यक रहेको बताए। भन्सार विभागको तथ्यांक अनुसार चालू आर्थिक वर्षको नौ महिना (साउनदेखि चैत मसान्तसम्म) मा २ अर्ब ९८ करोड ४८ लाख ७६ हजार रुपैयाँको १३७३३.४० मेट्रिक टन चिया निर्यात गरेको छ।
गत वर्ष सोही अवधिमा २ अर्ब ३६ करोड ८७ लाख २५ हजार रुपैयाँको ९०१७.८४ मेट्रिक टन चिया निर्यात भएको थियो। गत वर्षको तुलनामा ६१ करोड ६१ लाख ५१ हजार रुपियाँ बराबरको ४७१५.५६ मेट्रिक टन बढी चिया निर्यात भएको विभागको तथ्यांकले देखाएको छ। यो अघिल्ला वर्षहरुको तुलनामा ४० प्रतिशतले बढि हो।
यस्तै गत आर्थिक वर्ष (२०७८/७९) मा ३ अर्ब ४३ करोड ४३ लाख ५० हजार रुपैयाँ बराबरको १२ हजार ४९४ मेट्रिक टन चिया निर्यात भएको थियो। यस्तै आव २०७७/७८ मा ३ अर्ब ७९ करोड ७१ लाख रुपैयाँ बराबरको ११९२० मेट्रिक टन चिया निर्यात भएको विभागको तथ्यांकमा छ।
१६ हजार कृषक र ६० हजार श्रमिक संलग्न
सत्र हजार हेक्टरमा चिया खेती पूर्वी नेपालका झापा, इलाम, पाँचथर, धनकुटा, तेह्रथुम, भोजपुर, झापालगायतका जिल्लामा ठूलो क्षेत्रफलमा चिया खेती हुने गरेको छ।
यस्तै भोजपुर, सङ्खुवासभा, मोरङ, उदयपुर, ओखलढुङ्गा, खोटाङ, सिन्धुपाल्चोक, नुवाकोट, ललितपुर, रामेछाप, दोलखा, सिन्धुली, काभ्रे, धादिङ, चितवन, कास्की, लमजुङ, म्याग्दी, गोरखा, पर्वतमा चिया खेती हुने गर्छ। सुरुमा पूर्वी नेपालमा भइरहेको चिया पछिल्लो समय अन्य जिल्लामा विस्तार हुँदै गएको छ। नेपालमा अर्थोडक्स र सीटीसी चिया उत्पादन हुने गर्छ।
यस क्षेत्रमा १६ हजारभन्दा बढी चिया कृषक र ६० हजारभन्दा बढी श्रमिक संलग्न रहेका छन्। आन्तरिक बजारसँगै अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा खपत बढ्दै गएपछि व्यावसायिक रूपमा चिया खेती बढ्दै गएको छ। नेपाली चिया भारत, क्यानडा, भारत, जर्मनी, जापान, कतार, इटाली, ताइवान, अस्टे«लिया, नेदरल्यान्ड, स्विट्जरल्यान्ड, फ्रान्स, हङकङ, नर्वे, अमेरिकालगायतका देशमा निर्यात हुने गर्छ।
उत्पादन बढ्यो
आर्थिक वर्ष २०७८/७९मा २०२१९ हेक्टर जमिनमा चिया खेती हुँदा २६३७९.४२ मेट्रिक टन चिया उत्पादन भएको बोर्डले जनाएको छ। जसमध्ये सीटीसी चिया १८०९२.८० मेट्रिक टन चिया उत्पादन भएको छ। ६५८७.८४ मेट्रिक टन अर्थोडक्स चिया, ७३२.६६ मेट्रिक टन ग्रिन टी उत्पादन र १५१.९६ मेट्रिक टन अन्य चिया उत्पादन भएको बोर्डले जनाएको छ।
आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा १६९२० हेक्टर जमिनमा २३७४५.९० मेट्रिक टन चिया उत्पादन भएको थियो। जसमध्ये सीटीसी चिया १५६५४.१० मेट्रिक टन चिया उत्पादन भएको थियो। ७१६८.२५ मेट्रिक टन अर्थोडक्स चिया, ७७२.४५ मेट्रिक टन ग्रिन टी उत्पादन र १५१.०९ मेट्रिक टन अन्य चिया उत्पादन भएको थियो।
आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा १६९०५ हेक्टर जमिनमा २४११८.२७ मेट्रिक टन चिया उत्पादन भएको थियो। जसमध्ये सीटीसी चिया १४९७७.३० मेट्रिक टन उत्पादन भएको थियो। २२५२ मेट्रिक टन अर्थोडक्स चिया, ७४५.५५ मेट्रिक टन ग्रिन टी उत्पादन र १४४.१२ मेट्रिक टन अन्य चिया उत्पादन भएको थियो।
आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा २८७३२ हेक्टर जमिनमा २५२०५.८६ मट्रिक टन चिया उत्पादन भएको थियो। जसमध्ये १९१०८ मेट्रिक टन सीटीसी चिया उत्पादन भएको थियो भने ६०९७.८६ मेट्रिक टन अर्थोडक्स चिया उत्पादन भएको बोर्डको तथ्यांकमा देखिएको छ।
आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ मा २८५९५ हेक्टर जमिनमा २४८०३.५७ मेट्रिक टन चिया उत्पादन भएको थियो। जसमध्ये १८८२५.६० मेट्रिक टन सीटीसी चिया उत्पादन भएको थियो भने ५९७७.९७ मेट्रिक टन अर्थोडक्स चिया उत्पादन भएको बोर्डको तथ्यांकले देखाउँछ।
आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा २८२४१ हेक्टर जमिनमा २४४०९.२९ मेट्रिक टन चिया उत्पादन भएको बोर्डको तथ्यांकले देखाउँछ। जसमध्ये १८५४७.४० मेट्रिक टन सीटीसी चिया उत्पादन भएको थियो भने ५८६१.८९ मेट्रिक टन अर्थोडक्स चिया उत्पादन भएको थियो।
४० प्रतिशतले घट्यो आयात
आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा १२ करोड १६ लाख २३ हजार तीन सय रुपैयाँको ३४७.५३ मेट्रिक टन चिया आयात भएको भन्सार विभागले जनाएको छ। जसमध्ये ९ करोड ७० लाख ५८ हजार रुपैयाँको ३०४.९७ मेट्रिक टन कालो चिया, ग्रिन टी दुई करोड ६ लाख ७३ हजार रुपैयाँको ३८.३८ मेट्रिक टन र ३८ लाख ९२ हजार रुपैयाँको ४। १८ मेट्रिक टन ब्याग फिल्टर पेपर चिया आयात भएको छ।
आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा आठ करोड १३ लाख ३० रुपैयाँको २२३.३६ मेट्रिक टन चिया आयात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकमा छ। जसमध्ये ६ करोड चार लाख ८७ हजार रुपैयाँको १९२.२८ मेट्रिक टन कालो चिया, एक करोड ११ लाख ८९ हजार रुपैयाँको ग्रिन टी, ३६ लाख ८९ हजार रुपैयाँको ४.५८ मेट्रिक टन ब्याग फिल्टर पेपर चिया र दुई लाख ४३ हजार रुपैयाँको १४८ केजी हर्बल चिया आयात भएको छ।
आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा १५ करोड ८४ लाख ५ हजार रुपैयाँको ३५८.०१ मेट्रिक टन चिया आयात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ। जसमध्ये १२ करोड ४७ लाख ७२ हजार रुपैयाँको ३१८.३३ मेट्रिक टन कालो चिया, ग्रिन टी दुई करोड ३८ लाख ४० हजार रुपैयाँको २८.४८ मेट्रिक टन, एक लाख सात हजार रुपैयाँको ७४ केजी हर्बल चिया र ६९ लाख ८६ हजार रुपैयाँको ब्याग फिल्टर पेपर चिया आयात भएको छ।
२०७८/०७९ मा आठ करोड ८३ लाख ६२ हजार रुपैयाँको २१२.१९ मेट्रिक टन चिया आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। जसमध्ये सात करोड १९ लाख ८७ हजार रुपैयाँको १८३.५८ मेट्रिक टन कालो चिया, एक करोड १६ लाख ५८ हजार रुपैयाँको २०.१३ मेट्रिक टन ग्रिन टी, दुई लाख ५० हजार रुपैयाँको ५३६ केजी हर्बल चिया र ४४ लाख ६६ हजार रुपैयाँको ७.९५ मेट्रिक टन ब्याग फिल्टर पेपर टी आयात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
चालू आर्थिक वर्षको ९ महिनमा ९ करोड ९३ लाख ७९ हजार रुपैयाँको २२०.९५ मेट्रिक टन चिया आयातम भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ। जसमध्य कालो चिया ८ करोड ६७ लाख ४४ रुपैयाँको १९८.८१ मेट्रिक टन आयात भएको छ। ब्याग टी ८५ लाख ५६ हजार रुपैयाँको ६.४५ मेट्रिक टन आयात भएको छ। ५५ हजारको १८ केजी हर्बल चिया आयात भएको छ भने ग्रीन टी ६७४२ रुपैयाँको १५.६७ मेट्रिक टन आयात भएको छ। यो अघिल्लो वर्षको तुलनामा ४० प्रतिशतले कमी हो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
