काठमाडौं- ४ मंसिरमा सम्पन्न प्रदेश सभा निर्वाचनमा तीन जना दलित उम्मेदवारले बाजी मारेका छन्। ३३० निर्वाचन क्षेत्र रहेको प्रदेश सभामा रनसिंह परिवार, सीता सुन्दास र लखनदास तत्मा निर्वाचित भएका हुन्।
प्रदेश सभामा देशभरबाट १४४ जना दलित उम्मेदवार बनेका थिए। जसमा ३ जना मात्र निर्वाचित भए। प्रदेश सभामा प्रत्यक्षबाट दलितको प्रतिनिधित्व ०.९ प्रतिशत रहेको छ। १३.८ प्रतिशत दलित आरक्षण रहेकोमा अब अरु कोटा समानुपातिकबाट पूर्ति गर्नुपर्नेछ।
२०७४ सालको प्रदेश सभा निर्वाचनमा सुन्दर विक, धनसिंह परियार, रातो कामी र मानबहादुर सुनार निर्वाचित भएका थिए। भर्खरै सम्पन्न निर्वाचनमा प्रदेशमा पनि दलितको प्रतिनिधित्व खुम्चिएको छ। संघमा १ र प्रदेशमा ३ जना मात्र दलित सांसद बनेका छन्।
रनसिंह परियार
कर्णाली प्रदेशको हुम्ला प्रदेश सभा ‘क’ बाट नेकपा माओवादी केन्द्रका रनसिंह परियार विजयी भएका छन्। आफ्ना निकटतम प्रतिस्पर्धी स्वतन्त्र उम्मेदवार मंगलबहादुर शाहीलाई पराजित गर्दै उनी सांसद चुनिएका हुन्।
परियारले ६ हजार ४८१ मत प्राप्त गर्दा स्वतन्त्र उम्मेदवार मंगलबहादुर शाहीले ४ हजार ६३० मत प्राप्त गरे। निर्वाचन आयोगका विवरण अनुसार ‘क’ मा प्रदेश सभा सदस्यका लागि ५ जना उम्मेदवार थिए। परियारले १ हजार ८५१ मतान्तरमा जित निकाले।
त्यस्तै एमालेका दल फडेराले २ हजार ९९ मत प्राप्त गरे। एकीकृत समाजवादीका हस्तबहादुर शाहीले ७८८ र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीका छापे ऐडीले ११७ मत प्राप्त गरे।
यो जितसँगै रनसिंहले हुम्लाबाट पहिलो पटक दलित सांसद बन्ने इतिहास बनाएका छन्। उनी कर्णाली प्रदेशबाटै दलित समुदायका एक्लो सांसद बनेका छन्। कुनै पार्टीबाट पनि अहिलेसम्म दलित समुदायबाट सांसद बनेका थिएनन्।
रनसिंह माओवादीको वैकल्पिक केन्द्रीय सदस्य हुन्। उनको दावी प्रदेश सांसदमा थियो। हुम्लामा सत्ता गठबन्धनका तर्फबाट प्रतिनिधि सभाका लागि माओवादीको भागमा पर्यो। नेपाली कांग्रेसका नेता जीवन शाही मुख्यमन्त्रीको दावी सहित प्रदेशमा गए। जसले गर्दा सहजै माओवादीका पोल्टामा प्रतिनिधि सभा सदस्य पर्यो।
प्रदेशको भागभण्डा अनुसार हुम्ला प्रदेश ‘क’ माओवादीको भागमा पर्यो भने ‘ख’ कांग्रेसको भागमा। पार्टी नेतृत्वले दलितले हार्छन् भनेर रनसिंहलाई टिकट दिन मानेन।
उनी माओवादीबाट सिफारिस भए। तर कांग्रेस र एकीकृत समाजवादी भने उनलाई स्वीकार्न तयार भएन। कांग्रेसका मंगलबहादुर शाहीले बागी उम्मेदवारी दिए। एकीकृत समाजवादीका तर्फबाट हस्तबहादुर शाहीले उम्मेदवारी दिए। गठबन्धन तोडियो। एमालेका तर्फबाट अदानचुली गाउँपालिकाका पूर्वअध्यक्ष दल फडेरा चुनावी मैदानमा थिए। उनलाई चौतर्फी चुनाती भयो। चुनौतीको बाबजुद उनी निर्वाचित भए।
सीता सुन्दास
देशैभरिबाट प्रत्यक्ष निर्वाचित एक्ली दलित महिला सांसद बनेकी छिन्, सीताकुमारी सुन्दास। नेकपा एमालेकी उम्मेदवार सुन्दास गण्डकी प्रदेशको स्याङ्जा– १ को ’क’ बाट निर्वाचित भएकी हुन्।
उनले १४ हजार ६ सय ९० मत प्राप्त गर्दा उनकी मुख्य प्रतिस्पर्धी नेकपा माओवादी केन्द्रकी अमृता थापाले १३ हजार २ सय ६६ मत ल्याइन्। सुन्दासले १ हजार ४ सय २४ मतान्तरले जित निकालेकी हुन्। उनी पाँचदलीय गठबन्धनलाई पन्छाउँदै संसद्को यात्रा तय गर्न सफल भइन्।
उनी बाहेक देशभरिबाटै प्रत्यक्ष निर्वाचन जित्ने दलित महिला छैनन्। प्रतिनिधि सभामा महिला ८ जना निर्वाचित भएका छन् भने प्रदेश सभामा १४ जना महिला चुनिएका छन्।
नेपालको प्रजातान्त्रिक तथा संघीय लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक आन्दोलनमा उनको भूमिका अग्रस्थानमा छ। विद्यार्थी राजनीतिबाट उदाएकी उनी राजनीतिक आन्दोलनसँगै समाजमा पछाडि पर्दै आएको दलित समुदायको हकहितमा लड्दै आएकी छन्। उनले जिल्ला शान्ति समितिको प्रमुखको जिम्मेवारी सम्हालिसकेकी छिन्।
२०७४ सालको स्थानीय तह निर्वाचनपछि सुन्दासले स्याङ्जा जिल्ला समन्वय समिति प्रमुख बनेर काम गरिन्। उनी जिल्ला समन्वय समिति महासंघको केन्द्रीय अध्यक्षको भूमिकामा पनि रहिन्। त्यसैले प्रदेश सभाका लागि उनको दावी थियो।
लखनदास तत्मा
मधेस प्रदेशको धनुषा- २ 'क' बाट नेकपा एमालेका लखनदास तत्मा निर्वाचित भएका छन्। उनी मधेश प्रदेशका दलित समुदायको एक्लो निर्वाचित सांसद हुन्। दासले ११ हजार ५८१ मत प्राप्त गर्दा जनमत पार्टीका दीपेन्द्रकुमार यादवले ७ हजार ४३० मत प्राप्त गरेका छन्। दासले ४ हजार १५१ मतान्तरमा जित निकालेका छन्।
उनी नेकपा एमाले धनुषाको जिल्ला कमिटी सदस्य हुन्। विदेह नगरपालिकाको नगर अध्यक्ष समेत रहेका दास पहिलो पटक सांसद बनेका हुन्।
उनका दाजु बेचन दास विदेह नगरपालिकाका मेयर समेत रहेका छन्। उनी मधेशमा दलित नेताका रुपमा परिचित छन्। उनी पहिलो पटकमै जित निकाल्न सफल भएका छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
