विधान महाधिवेशनबाट एमाले सुदृढ भएर अगाडि बढ्ला?

राजनीति

बीपी अनमोल बिहीबार, असोज १४, २०७८ २१:२०

महाधिवेशनस्थलको अवलोकनका क्रममा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलगायतका नेताहरू। तस्बिर : ओलीको सचिवालय।

काठमाडौं- केपी शर्मा ओलीमाथि पार्टीलाई विधि र पद्धतिभन्दा बाहिरबाट सञ्चालन गर्ने गरेको आरोप लाग्ने गर्छ। नेकपा कायम रहँदा उनले विधि, पद्धति र नीतिलाई मिचेको आरोप पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड' र माधवकुमार नेपाल पक्षले लगाउने गरेको थियो।

२०७७ फागुन २३ को सर्वोच्चको फैसलापछि एमाले र माओवादी केन्द्र पूर्ववत् अवस्थामै फर्किए। त्यसपछि पनि नेता नेपालले एमालेभित्र विधि, पद्धति र नीतिको कुरा निरन्तर उठाइरहे।

अन्तरसंघर्षकै परिणाम २०७८ भदौ २ गते एमाले औपचारिक रुपमै विभाजन भयो। नेता नेपालको नेतृत्वमा नेकपा एकीकृत समाजवादी दर्ता भयो। अहिले नेकपा एमाले र एकीकृत समाजवादी एक अर्कालाई शत्रुकै रुपमा अभिव्यक्ति दिइरहेका छन्।

पार्टीबाट एक तप्का छुट्टिएर अर्को पार्टी गठन गरेकै बेला नेकपा एमालेले पार्टी जीवनमै पहिलो पटक विधान महाधिवेशनको आयोजना गर्न गइरहेको छ। शुक्रबारदेखि सुरु हुने महाधिवेशन आइतबारसम्म चल्नेछ। मंगलबार सञ्चारमाध्यमका सम्पादहरुसँगको छलफलमा ओलीले एमालेलाई विधि र नीति अनुसार अघि बढाउन पार्टीको विधान महाधिवेशन आयोजना गर्न लागिएको बताए।

अहिलेसम्म विधि, नीति र पद्धतिसहित नेतृत्व चयन गर्ने काम राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट नै हुँदै आएको थियो। तर, यसपटकदेखि भने नयाँ अभ्यास गर्न थालिएको हो। एमाले नेताहरुले विधान महाधिवेशनबाट पार्टी थप सशक्त र सुदृढ भएर अघि बढ्ने बताउँदै आएका छन्।

देशभरबाट झण्डै सात हजारको संख्यामा विधान महाधिवेशनमा प्रतिनिधिहरु सहभागी हुँदैछन्। त्यहाँ राजनीतिक, सांगठनिक र विधान संशोधन सम्बन्धी तीनवटा प्रस्तावमा गहन छलफल गर्ने तयारी छ।

‘योभन्दा अगाडि एउटै मञ्चबाट नीति निरुपण र नेतृत्व चयन गर्ने बाटो अवलम्बन गर्दै आएका थियौं’, एमाले प्रवक्ता एवं सचिव प्रदीप ज्ञवाली भन्छन्, ‘पछिल्ला अनुभवले नीति र नेतृत्वको प्रश्न एकै ठाउँमा राख्दा नीतिका प्रश्नहरु ओझेलमा परेको अनुभूति भएपछि त्यसमा मात्रै केन्द्रित भएर छलफल गर्नका लागि विधान महाधिवेशनको अलग प्रबन्ध गरिएको हो।’

नेकपा एमालेलाई वैचारिक, संगठनात्मक र भावनात्मक रुपले अझ सुदृढ गर्दै नेकपा एमालेलाई राष्ट्रिय राजनीतिको केन्द्रमा कसैले पनि हल्लाउन नसक्ने गरी जबरजस्त रुपले स्थापित गर्न चाहेको उनी बताउँछन्।

नेकपा एमालेले आगामी दशौं महाधिवेशनबाट पार्टीभित्र गुटबन्दी अन्त्य गर्नेदेखि लिएर सशक्त पार्टी बनाएर लैजाने निष्कर्ष पनि निकालेको छ। त्यसैले विधान महाधिवेशनले नेकपा एमालेको भविष्य कस्तो निर्धारण गर्छ भन्ने प्रष्ट्याउने छ।

विगतमा पनि विधि र नीतिका थुप्रै विषयमा छलफल र निर्णय गरेको एमालेले व्यवहारिक रुपमा भने कार्यान्वयन नगरेको नेताहरुकै गुनासो छ।

‘हामी अहिले पनि विधि र नीतिका विषयमा नै कुराकानी गरिरहेका छौं। हिजोको नेतृत्वपंक्ति त्यसमा कहीँ कतै चुकेकै कारणले अहिलेको परिस्थिति आएको हो’, माधव नेपाल छाडेर एमालेमै रहेका एक नेता भन्छन्, ‘यद्यपि नेतृत्वले अहिले पार्टीले बेहोरेको क्षतीलाई आत्मसात गरेको होला। अब केही सुधार भएर जान्छ कि भन्ने हाम्रो अपेक्षा हो।’

राजनीतिक विश्लेषक श्याम श्रेष्ठ अहिले उठाइएको विषय विगतदेखिकै भएको भन्दै काम र व्यवहारले नै आगामी दिनलाई पुष्टि गर्ने बताउँछन्। ‘कुराहरु त यिनीहरुले धेरै गरे तर आफ्नै कुरालाई उपेक्षा गरेको देखियो’, उनी भन्छन्, ‘एउटा कुरा भन्ने र अर्को कुरा गर्ने प्रवृत्ति छ।’

नेकपा एमालेको नवौं महाधिवेशनले नेतृत्वका लागि ७० वर्षको उमेर हद कायम गरेको थियो। त्यसलाई अहिलेको प्रस्तावित विधानमा पनि यथावत नै राखिएको छ। त्यस्तै दुई कार्यकालभन्दा बढी पदाधिकारीमा दोहोर्‍याउन नपाइने भन्ने पनि उल्लेख छ। तर, त्यो व्यवहारिक रुपमा कार्यान्वयन हुन्छ वा हुँदैन, हेर्न बाँकी छ।

‘७० वर्ष पछाडि रिटायर्ड हुने भन्ने तर नहुने, दुई कार्यकालभन्दा बढ्ता पदाधिकारी नहुने भन्ने तर हुने; यी लगायत कुन कुरामा यिनीहरु अडिग छन् र?’, उनी भन्छन्, ‘वचन पालना गरेकै छैनन्। अहिले पनि वचन पालना गर्लान् भन्ने देखिँदैन।’

उनले अहिलेको विधान महाधिवेशन पार्टी विभाजनको अवस्थामा नेता कार्यकर्तालाई आश्वस्त पार्ने उद्देश्य पनि रहेको बताए । विधान महाधिवेशनलाई सफल बनाउन भन्दै एमालेले पार्टीका हरेक तह र तप्काका कमिटीहरु परिचालन गरेको छ। नीति र विधिका विषयमा घनिभूत रुपमा छलफल हुने भनिएको यस महाधिवेशनले अबको एमालेको कार्यदिशालाई अगाडि बढाउन मद्दत पुग्ने नेताहरुको दाबी छ।

‘अबको समाजवादको निर्माण कुन विचारधारा र सिद्धान्तले गर्न सक्छ। सही विचार र सिद्धान्त के हो भन्ने कुरा विधान महाधिवेशनले प्रष्ट पार्नेछ’, विधान महाधिवेशन मूल व्यवस्थापन समितिका संयोजक रामबहादुर थापा ‘बादल’ भन्छन्, ‘यो महाधिवेशन एउटा महत्त्वपूर्ण उपलब्धिका रुपमा हुनेछ।’

पार्टीमा हिजो देखापरेको संगठनात्मक अराजकता र दक्षिणपन्थी प्रवृत्तिको भण्डारफोर गर्न पनि महाधिवेशन फलदायी हुने उनी बताउँछन्। तीन दिने विधान महाधिवेशनको आवश्यक सम्पूर्ण तयारी पूरा भएको मूल व्यवस्थापन समितिले जनाएको छ।

विधान महाधिवेशनमा केन्द्रीय कमिटीका पदाधिकारी तथा सदस्य, केन्द्रीय निकाय, विभाग, प्रदेश कमिटी, जिल्ला कमिटी, निर्वाचन क्षेत्रको प्रतिनिधि, संघीय र प्रदेशका सांसद, स्थानीय तहका प्रमुख तथा उपप्रमुखहरू र केन्द्रले मनोनीत गर्ने १० प्रतिशत समेत गरी झण्डै सात हजारको संख्यामा प्रतिनिधिहरु सहभागी हुन लागेका छन्।

एमालेले देशभरबाट विधान महाधिवेशनमा सहभागी हुन आउने प्रतिनिधिहरुलाई कार्यक्रम स्थलसम्म जान र फर्किनका लागि बसको व्यवस्था गर्ने भएको छ। ललितपुरको सातदोबाटोदेखि बसको व्यवस्था गरिएको एमालेले जनाएको छ। महाधिवेशनलाई प्रविधिको सहायतामा थप भव्य बनाउने उद्देश्य लिएको छ। विभिन्न स्थानमा डिजिटल बोर्डबाट महाधिवेशनका गतिविधि प्रत्यक्ष प्रसारण गर्ने तयारी छ।

महाधिवेशनको प्रचारका लागि वाल पेन्टिङ, वाल पोष्टरिडलाई पूर्णतः बन्द गरिएको एमालेले जनाएको छ। प्रचार प्रसारको निम्ति मूलतः मिडियाको सहयोग लिइने बताइएको छ। एमालेले काठमाडौं महानगरपालिका अन्तर्गत सडकका पोलहरुमा रहेका बोर्डमा पोष्टर राखिएको छ। दरबारमार्ग, चाबहिल, चुच्चेपाटी, हात्तीसार, कमलादी, थापाथली लगायतका स्थानमा डिजिटल बोर्डको माध्यमबाट प्रचार प्रसार गर्न लागिएको छ।

विधान महाधिवेशनमा एमाले अध्यक्ष ओलीको राजनीतिक प्रतिवेदन, महासचिव ईश्वर पोखरेलको संगठनात्मक प्रस्ताव र उपमहासचिव एवं संगठन विभाग प्रमुख विष्णु पौडेलको विधान संशोधन प्रस्ताव प्रस्तुत गरिनेछ। महाधिवेशनको उद्घाटनको दोस्रो दिन असोज १६ गते समूह छलफल र समूह नेताबाट सुझावहरुको प्रस्तुति गरिने छ।

तेस्रो दिन असोज १७ गते दस्तावेज प्रस्तोताबाट समूह छलफलबाट आएका सुझाव एवं उठेका विषयहरुलाई स्पष्ट गर्दै सारसंक्षेपीकरण गरिने जनाइएको छ।