• गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • नेपाल लाइभ

    • राजनीति
    • निर्वाचन विशेष
    • अनुसन्धान
    • प्रवास
    • विचार
    • फिचर
    • समाचार
    • ब्लग
    • समाज
    • अन्तर्वार्ता
    • सुरक्षा/अपराध
    • साहित्य डबली
    • विश्व
    • कोरोना अपडेट
    • नेपाल लाइभ विशेष
    • जीवनशैली
    • भिडियो

    बिजनेस लाइभ

    • अर्थ समाचार
    • बैंक/बिमा/सेयर
    • पर्यटन-उड्डयन
    • अटो
    • पूर्वाधार
    • श्रम-रोजगार
    • कृषि
    • कर्पोरेट
    • सूचना-प्रविधि
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

    इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

    • समाचार
    • सिनेमा
    • अन्तर्वार्ता
    • रंगमञ्च
    • फिल्म समीक्षा
    • गसिप
    • संगीत
    • विचार-विश्लेषण
    • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

    स्पोर्टस लाइभ

    • फिचर
    • फुटबल
    • क्रिकेट
    • अन्य
    • लेख-विश्लेषण
    • अन्तर्वार्ता
हाम्रो बारेमा
  • हाम्रो बारेमा
  • गोपनीयता नीति
  • प्रयोगका सर्त
शुक्रबार, असार १३, २०८२ Fri, Jun 27, 2025
  • गृहपृष्ठ गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • निर्वाचन विशेष
  • अनुसन्धान
  • बिजनेस लाइभ
  • इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • प्रवास
  • भिडियो

बिजनेस लाइभ

  • अर्थ समाचार
  • बैंक/बिमा/सेयर
  • पर्यटन-उड्डयन
  • अटो
  • पूर्वाधार
  • श्रम-रोजगार
  • कृषि
  • कर्पोरेट
  • सूचना-प्रविधि
  • अन्य
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ

  • समाचार
  • सिनेमा
  • अन्तर्वार्ता
  • रंगमञ्च
  • फिल्म समीक्षा
  • गसिप
  • संगीत
  • विचार-विश्लेषण
  • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
  • अन्य
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

स्पोर्टस लाइभ

  • मुख्य समाचार
  • फिचर
  • फुटबल
  • क्रिकेट
  • अन्य
  • लेख-विश्लेषण
  • अन्तर्वार्ता
राजनीति
कानुनविद्का तीन तर्क, कहिले सकिन्छ सांसदहरुको कार्यकाल?
64x64
बीपी अनमोल बुधबार, असार २२, २०७९  १५:११
1140x725

काठमाडौं- पाँच वर्षको कार्यकाल सकिनुअघि नै २०७७ पुस ५ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले  प्रतिनिधि सभा विघटन गर्ने निर्णय गरे।

प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल बाँकी हुँदै उनले विघटन गरेपछि पाँच वर्षका लागि निर्वाचित भएका सांसदहरु बीचमै पदमुक्त भए। संसद्‌ विघटन गर्ने ओलीको निर्णय गैरकानुनी भएको जिकिर गर्दै सर्वोच्च अदालतमा रिट दायर भयो।

सर्वोच्च अदालतले उक्त रिटमा फैसला सुनाउँदै २०७७ फागनु ११ गते प्रतिनिधि सभा पुन:स्थापना गर्‍यो। सर्वोच्चको यो फैसलासँगै सांसदहरुको पदावधि कायम भयो। यसरी सर्वोच्चबाट ब्युँतिएको प्रतिनिधि सभा दोस्रो पटक ओलीले गत जेठ ७ गते मध्यरातमा पुन: विघटन गरे।

पहिलो पटक विघटन गर्दा ओली संविधानको धारा ७६को २ अनुसार सरकार सञ्चालन गरिरहेका थिए भने दोस्रो पटक विघटन गर्दा उनी संविधानको धारा ७६को ३ अनुसारको प्रधानमन्त्री रहेका थिए। उक्त धारा अनुसार सरकार चलाउन नपाउने भएपछि उनले विघटन सँगै संविधानको धारा ७६ को ५ अनुसारको सरकारको दाबी पनि गरेका थिए। ओलीसँगै तत्कालीन प्रमुख प्रतिपक्ष (हाल सत्तापक्ष) नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले पनि सरकारको दाबी पेस गरे। 

दुवैले संविधानको धारा ७६ को ५ अनुसार दाबी गरेपछि राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले विघटनको विकल्प लिएकी थिइन्। त्यसका लागि प्रधानमन्त्री ओलीले मध्यरातमा मन्त्रिपरिषद् बैठक राखेर सिफारिस गरेका थिए। राष्ट्रपतिबाट मन्त्रिपरिषद्को प्रस्ताव स्वीकृत भएसँगै प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल बाँकी रहँदै समाप्त र सांसदहरुले समय बाँकी हुँदै पद गुमाए।

उक्त सिफारिसविरुद्ध देउवासहित बहुमत सांसदहरु सर्वोच्च अदालत पुगे। सर्वोच्चले असार २८ गते दोस्रो पटकको विघटन बदर गर्‍यो। सर्वोच्चले सरकार गठनका लागि आवश्यक बहुमत निवेदक शेरबहादुर देउवासँग देखिएकाले उनलाई नियुक्त गर्नू भनि परमादेश जारी गर्‍यो। 

यससँगै संसद्‍ पुन:स्थापित भयो र सांसदहरु निरन्तर भए। यसरी पुन:स्थापित संसद अहिले चलिरहेको छ।

सरकारले बुधबार निर्वाचन आयोगसँग आगामी प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभाको निर्वाचनबारे छलफल गर्ने समय तय भएको छ। आयोगले कात्तिक ३० र मंसिरको पहिलो साता निर्वाचनको मिति तोक्न सिफारिस गर्ने तयारी गरेको छ।

Ncell 2
Ncell 2

निर्वाचन आयोगको सल्लाहमा सरकारले निर्वाचनको मिति तोक्ने कानुनी व्यवस्था अनुसार मन्त्रिपरिषद्ले निर्वाचनको नयाँ मिति घोषणा गर्ने छ। वैशाख ३० मा स्थानीय तहको निर्वाचन सम्पन्न भएर जनप्रतिनिधिले कार्यकाल सुरु गरेसँगै अब संघीय निर्वाचनको बहसले राजनीतिक वृत्त तातेको छ। यससँगै प्रतिनिधि सभाको निर्वाचन मिति तोकिएसँगै सांसदहरुको कार्यकाल के हुन्छ भन्ने बहस पनि सिर्जना भएको छ। 

चुनाव घोषणा हुनासाथ कार्यकाल सकिन्छ कि सकिँदैन?
कानुनका जानकारहरुले यसमा दुईथरी राय दिन थालेपछि सांसदहरुले नै आफूहरुको कार्यकालबारे चासो राखिरहेका छन्। एकथरी कानुनविद्हरुले प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल पाँच वर्षको हुने भनेकाले मंसिरसम्म (मनोनयन दर्ता नगराएसम्म) कायम रहने भनेका छन् भने केही कानुन व्यवसायीहरुले निर्वाचनको मिति घोषणा भएकै दिन सकिने बताउँदै आएका छन्।

यो सरकार संविधानको धारा ७५को उपधारा ५ अनुसारको भएकाले निर्वाचन मिति घोषणा भएसँगै स्वत: विघटनमा जाँदै समाप्त हुने ती कानुनविद्हरुको तर्क छ। 

संविधानको धारा ८५ मा प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल सम्बन्धी व्यवस्था गरिएको छ। जस अनुसार संविधान बमोजिम अगावै विघटन भएकोमा बाहेक प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल पाँच वर्षको हुनेछ भन्ने उल्लेख छ। 

यो लागू नहुने तर्क गर्नेहरुले यसअघि २०७७ पुष ५ र जेठ ७  गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री ओलीले प्रतिनिधि सभा विघटन गरेपछि सांसदहरुको पद गुमेको र त्यही प्रक्रिया अनुसार निर्वाचन घोषणा भएपछि अन्तिम हुने तर्क गरेका छन्। त्यो अवस्थामा सांसदहरुको पद स्वतः गएको थियो।

अहिले सर्वोच्च अदालतको परमादेशपछि शेरबहादुर देउवाको नेतृत्वमा संविधानको धारा ७६ को उपधारा ५ बमोजिमको सरकार बनेकोले यो सरकारले प्रतिनिधि सभा विघटन गरेर निर्वाचनको नयाँ मिति घोषणा गर्न सक्ने र गर्ने भएकाले सांसदहरुको कार्यकाल स्वत: समाप्त हुने उनीहरुको तर्क छ। 

संविधानविद् विपीन अधिकारी निर्वाचनको घोषणा भएसँगै सांसदहरुको कार्यकाल सकिने बताउँछन्। ‘व्याख्या जे जसरी आएको भए पनि त्यसको मिति घोषणा भएपछि प्रतिनिधि सभा भंग हुन्छ। किन ७६(५) को सरकार हो। अर्को सरकार बन्ने अवस्था हुँदैन,’ उनले भने, ‘निर्वाचन घोषणा भइसकेपछि संसद्‍को कार्यकाल रहन्छ भन्ने हुँदैन। नियमित रुपमा गएको अवस्था हो।’

उनले राज्यकोषबाट सुविधा खानले जसरी तर्क गरे पनि संविधान र कानुनी पाटोबाट हेर्ने हो भने निर्वाचनको घोषणा भएसँगै सांसदको पद नरहने कानुनको अर्थ भएको तर्क गरे। तर, संवैधानिक कानुनका जानकार एवं अधिवक्ता डा.टीकाराम भट्टराईले संविधानले प्रतिनिधि सभा विघटन कल्पना पनि नगरेको भन्दै आफैं विघटन गरेको प्रस्ताव पास गरेर विघटन गरेमा बाहेक निर्वाचन घोषणा हुँदा उम्मेदवारी दर्ताको अघिल्लो दिनसम्म सांसदको पद कायम रहने बताउँछन्। ‘संविधानले खालि हुन्छ भनेर कल्पना नगरेसम्म हामीले भनेर हुँदैन,’ उनले भने, ‘संविधानले पाँच वर्षको कार्यकाल भनेको छ। उम्मेदवारी दर्ता गरेको अघिल्लो दिनसम्म पाँच वर्षसम्म कार्यकाल रहुन्जेल त हो।’

उनले कार्यकाल सकिएर निर्वाचन हुने भए त स्वतः नै पदावधि सकिने भए पनि बाँकी रहँदा त्यसो अवस्था नहुने बताए। 

धारा ८५ जस्तै धारा ९१ मा प्रतिनिधि सभाको सभामुख र उपसभामुख सम्बन्धी व्यवस्था गरिएको छ। उक्त धाराको उपधारा ६ मा प्रतिनिधि सभाको सभामुख र उपसभामुखको पद रिक्त सम्बन्धी व्यवस्था राखिएको छ। प्रतिनिधि सभा विघटन भएको अवस्थामा आफ्नो पदमा बहाल रहेका प्रतिनिधि सभाका सभामुख र उपसभामुख प्रतिनिधि सभाका लागि हुने अर्को निर्वाचनको उम्मेदवारी दाखिल गर्ने अघिल्लो दिनसम्म आफ्नो पदमा बहाल रहनेछ भन्ने उल्लेख भएको छ।  

त्यस हिसाबले हेर्दा पनि सभामुख र उपसभामुख पनि प्रतिनिधि सभाका सदस्य नै हुने भएकाले उनीहरुको कार्यकाल जुनदिनसम्म रहन्छ त्यसै हिसाबले सांसदको पनि कार्यकाल रहने केही कानुन व्यवसायीको तर्क छ। 

संविधानविद् चन्द्रकान्त ज्ञवाली पनि अगावै बिघटन भएमा बाहेक प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल पाँच वर्षको हुनेछ भन्ने संविधानको धारा ८५ मा अभिलिखित रहेको बताउँछन्। ‘ऊल्लेखित वाक्यांशको संवैधानिक व्यवस्थाले प्रतिनिधि सभामा रहेका समानुपातिक र प्रत्यक्ष गरी निर्वाचित २७५ जना सदस्यको कार्यकाल पनि ५ वर्षको हुने संविधानको सामान्य शब्दको ब्याख्या गर्दा पनि प्रष्ट हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘सरकारले आवधिक निर्वाचनको तिथि-मिति घोषणा गर्यो भने सरकार धारा ७७(३) बमोजिम कामचलाऊ सरकारमा परिणत हुनेछ। तर प्रतिनिधि सभा र सांसद काम चलाउ हुँदैनन्। यो धारा ८५ बाटै स्पष्ट हुन्छ।’ 

उनले अर्को प्रष्टिकरणका रुपमा धारा ८९ बमोजिम संघीय संसदको स्थान रिक्त हुन प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल समाप्त हुनुपर्ने बताए। 

‘प्रतिनिधि सभाका सदस्यले पुनः प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचनका लागि  मनोनयन दर्ता गर्‍यो भने सोही दिनबाट कार्यकाल समाप्त हुन्छ। तर अन्य मनोनयन नगर्नेहरूको कार्यकाल रहि नै रहन्छ,’ उनले भनेका छन्, ‘सभामुखको कार्यकाल संसद् विघटन भएको अवस्थामा अर्को निर्वाचनको उम्मेदवारी दाखिल गर्ने अघिल्लो दिनसम्म रहन्छ तर विघटन नभएमा कार्यकाल ५ वर्षको हुन्छ।’

सरकारले निर्वाचनको मिति घोषणा गर्दैमा जनताको राजनीतिक सार्वभौम सत्तामार्फत प्राप्त कार्यकाल खुम्चिन वा घट्न नसक्ने उनको तर्क छ। 

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार २२, २०७९  १५:११

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्
64x64
बीपी अनमोल
लेखकबाट थप
शेरबहादुर कुँवरः अछामदेखि श्रम मन्त्रालयको नेतृत्वसम्म 
संसद्‌मा विचाराधीन नागरिकता विधेयक यसपटक पारित होला?
एकीकृत समाजवादीको मन्त्री फेर्ने निर्णयले सत्ता साझेदार अन्य दलमा पनि दबाब
सम्बन्धित सामग्री
माधव नेपालले तत्काल अध्यक्ष नछाड्ने निष्कर्ष, नेकपा एसको सफाइ पाउने विश्वास आज बसेको सचिवालय बैठकले अध्यक्ष नेपालमाथिको मुद्दा पार्टी स्थापनाकालदेखि नै सुरू भएको षड्यन्त्रको निरन्तरता भएको प्रवक्ता प्रकाश ज्व... शुक्रबार, असार १३, २०८२
लुम्बिनी प्रदेश सरकारबाट जसपा नेपालले लियो समर्थन फिर्ता शुक्रबार सो पार्टीले लुम्बिनी प्रदेश सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिएको हो। शुक्रबार, असार १३, २०८२
सिंहदरबारमा मन्त्रिपरिषद् बैठक जारी दिउँसो १ बजे बस्ने भनिएको बैठक करिब २ घण्टा ढिलो गरी सुरु भएको थियो। शुक्रबार, असार १३, २०८२
ताजा समाचारसबै
इजिप्टमा सडक दुर्घटनामा १८ जनाको मृत्यु शुक्रबार, असार १३, २०८२
सरकारी स्वास्थ्य संस्थामा फोलिक एसिड र आइरन चक्कीको अभाव: कारण र असर यस्ता छन् शुक्रबार, असार १३, २०८२
एसईईमा ग्रेड प्राप्त विद्यार्थीहरूलाई प्रधानमन्त्रीले दिए बधाई शुक्रबार, असार १३, २०८२
एसईई दिएका १२६ जना परीक्षार्थीको परीक्षा रद्द शुक्रबार, असार १३, २०८२
कुन प्रदेशबाट कति विद्यार्थी भए उत्तीर्ण ? शुक्रबार, असार १३, २०८२
सबै हेर्नुहोस
भिडियो ग्यालरीसबै
एसइईको नतिजा सार्वजनिक गर्न बोर्ड बैठक जारी, यस्तो छ परीक्षा बोर्डमा चहलपहल
एसइईको नतिजा सार्वजनिक गर्न बोर्ड बैठक जारी, यस्तो छ परीक्षा बोर्डमा चहलपहल शुक्रबार, असार १३, २०८२
राष्ट्रिय सभा (लाइभ)
राष्ट्रिय सभा (लाइभ) बिहीबार, असार १२, २०८२
प्रतिनिधि सभा बैठक (लाइभ)
प्रतिनिधि सभा बैठक (लाइभ) मंगलबार, असार १०, २०८२
प्रतिनिधि सभा बैठक (लाइभ)
प्रतिनिधि सभा बैठक (लाइभ) सोमबार, असार ९, २०८२
२०४६ पछि वडादेखि केन्द्रसम्म सत्तामा बसेकाको सम्पती छानविन गर्ने प्रस्ताव पार्टीबाटै पारित गर्नुपर्छ  :  गगन थापा, महामन्त्री नेपाली कांग्रेस
२०४६ पछि वडादेखि केन्द्रसम्म सत्तामा बसेकाको सम्पती छानविन गर्ने प्रस्ताव पार्टीबाटै पारित गर्नुपर्छ : गगन थापा, महामन्त्री नेपाली कांग्रेस आइतबार, असार ८, २०८२
सबै हेर्नुहोस
ट्रेण्डिङ
एसईईको नतिजा सार्वजनिक, ६२ प्रतिशत विद्यार्थी ग्रेडेड, ४८ हजार १७७ विशिष्ठ श्रेणीमा शुक्रबार, असार १३, २०८२
एसइईको नतिजा सार्वजनिक गर्न बोर्ड बैठक जारी, यस्तो छ परीक्षा बोर्डमा चहलपहल शुक्रबार, असार १३, २०८२
जापानमा आफ्नो अपार्टमेन्टमा ९ जनालाई मारेर टुक्रा पारेको हत्या अभियोगमा एक व्यक्तिलाई मृत्युदण्ड शुक्रबार, असार १३, २०८२
१० करोडको चेक बाउन्समा ‘काठमाडौं भ्यू टावर’का ठेकेदार भेटवाल पक्राउ शुक्रबार, असार १३, २०८२
अमेरिकी अड्डाहरूलाई फेरि निशाना बनाउने इरानका सर्वोच्च नेताको धम्की शुक्रबार, असार १३, २०८२
सबै हेर्नुहोस
अन्तर्वार्ता
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
महाशिवरात्रिमा भगवान पशुपतिनाथको सहजै दर्शनको व्यवस्था गरिएको छ - डा. मिलनकुमार थापा नेपाल लाइभ
जलवायु परिवर्तनले जुम्लामा समेत डेंगु देखिन थालिसकेको छ : मेयर राजुसिंह कठायत  नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
विचारसबै
विश्व सेतो दुबी दिवस : रोग छालाको, प्रश्न चेतनाको नेपाल लाइभ
प्रिय दाई गुटबन्दीको अन्त्य गरी लोकप्रिय पार्टी बनाउन योगदान दिनुहोस् ! ई. विश्वराज काफ्ले
खोपको महत्व र बालबालिकाको स्वास्थ्य सुरक्षामा हाम्रो भूमिका नेपाल लाइभ
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
सबै हेर्नुहोस
ब्लग
बैंकिङ्ग व्यवसायलाई उद्यमशीलताको भर मंगलबार, वैशाख २, २०८२
हितेन्द्र र कुलमानको रिट हेर्न नमिल्नेमा आइतबार, चैत १७, २०८१
चौरासी वर्षका क्यान्सरविजेताको जीवन वृत्तान्त ‘कालसँग कुस्ती’ सार्वजनिक आइतबार, फागुन १८, २०८१
सबै हेर्नुहोस
लोकप्रिय
कतारमा गरिएको आक्रमणमा इरानी राष्ट्रपतिले मागे माफी मंगलबार, असार १०, २०८२
टिकटकर बस्नेत पक्राउविरुद्ध सर्वोच्चमा बन्दीप्रत्यक्षीकरणको निवेदन, थुनामा राख्नुको कारण देखाउ आदेश जारी मंगलबार, असार १०, २०८२
इरानमा प्रयोग गरिएको बङ्कर–बस्टर बम के हो ? आइतबार, असार ८, २०८२
इजरायलको बीर्शेबामा इरानको अर्को आक्रमण, इजरायलविरुद्ध इरानमा भएको प्रदर्शनमा हिजबुल्लाह पनि संलग्न शुक्रबार, असार ६, २०८२
एसईईको नतिजा सार्वजनिक, ६२ प्रतिशत विद्यार्थी ग्रेडेड, ४८ हजार १७७ विशिष्ठ श्रेणीमा शुक्रबार, असार १३, २०८२
सबै हेर्नुहोस
Nepal Live
Nepal Live

सम्पर्क ठेगाना

Nepal Live Publication Pvt. Ltd.,
Anamnagar, Kathmandu, Nepal

DEPARTMENT OF INFORMATION
AND BROADCASTING
Regd Number :

1568/ 076-077
अध्यक्ष : अनिल न्यौपाने

टेलिफोन

News Section: +977-1-5705056
Account : +977-1-5705056
Sales & Marketing: 9841877998 (विज्ञापनका लागि मात्र)
Telephone Number: 01-5907131

ईमेल

[email protected]
[email protected]

मेनु

  • गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • बिजनेस लाइभ
  • ईन्टरटेनमेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • महाधिवेशन विशेष
  • अभिलेख
  • कोरोना अपडेट
  • स्थानीय निर्वाचन
  • प्रतिनिधि सभाकाे निर्वाचन
  • युनिकोड
Nepal Live

सूचना विभाग दर्ता नं.

१५६९/०७६-७७

ईमेल

[email protected]
© 2025 Nepal Live. All rights reserved. Site by: SoftNEP
सर्च गर्नुहोस्