काठमाडौं- नेपालका ठूलठूला राजनीतिक परिवर्तनमा युवाको योगदान अग्रणी छ। जहाँनियाँ राणा शासनदेखि, बहुदल, गणतन्त्र हुँदै अरु थुप्रै आन्दोलनको अग्रपंक्तिमा युवा थिए। तर, राजनीतिको केन्द्रमा युवा पुस्ता पुग्न सहज छैन। नेतृत्व नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण गर्ने बहस चल्छ तर, कार्यान्वयन भइरहेको हुँदैन। पछिल्ला दिनहरुमा पनि विभिन्न पार्टीभित्र पुस्तान्तरणको चर्चा चलेको छ।
पार्टीभित्र उही नेतृत्व र उस्तै प्रवृत्ति हावी हुँदै जाँदा आमयुवामा भने राजनीतिप्रति नै अरुचि सिर्जना भइरहेको छ। नेपाली सेना स्वास्थ्य विज्ञान संस्थानमा फार्मेसी अध्ययन गरिरहेका छन्, दीपेश उपाध्याय। तर, उनी वर्तमान राजनीतिको माहोलप्रति कत्ति पनि खुसी छैनन्।
उनलाई लाग्छ- मेरो मात्रै होइन, समग्र युवा वर्गको नै राजनीतिप्रति वितृष्णा जाग्दै आएको छ। संघर्षबाट प्राप्त उपलब्धि जनताले अनुभूत गर्न नपाउनु मुख्य कारण भएको उनी बताउँछन्। उनको भनाइ छ, ‘राजनीति पढेलेखेका र बुद्धिजीवीहरुले गर्नुपर्ने हो। तर, नपढेकाहरु नेता भए। जनता वा कार्यकर्तासँग भएको क्षमताको समेत उनीहरुले उपयोग गर्न सकेनन्।’ सही विचारले ठाउँ नपाउँदा समाज पछाडि धकेलिरहेको उनको बुझाइ छ।
देशको बारेमा चासो नहुने युवा हुँदैनन्। देशबारे चासो राख्नेहरु स्वतः राजनीतिप्रति पनि सजग हुने उपाध्यायको भनाइ छ। उनले आफ्नो दृष्टिकोण यसरी राखे, ‘हामी आफ्नो समाजको चिन्ता गर्छौं। समाज/देशका घटनाक्रम र परिवर्तन हेर्छौं। यही कुरामा गरिएको चिन्तन राजनीति हो।’
ठाकुरराम बहुमुखी क्याम्पस, वीरगञ्जबाट स्नातकको पढाइ सकेका रौतहट, गौरका रविकुमार झा अहिले निजामती सेवा प्रवेशका लागि तयारी गरिरहेका छन्। लोकसेवा आयोगको तयारी गरिरहेका हुनाले राजनीतिक घटनाक्रममासमेत अपडेट छन्। हिजोआजको राजनीतिक माहोलले उनलाई निराश बनाउँछ। ‘अहिलेको राजनीतिक अवस्था हेर्दा त मनै रोएर आउँछ,’ झा भन्छन्।
दीपेश उपाध्यय र रविकुमार झा
राजनीतिमा युवाको संलग्नता अपरिहार्य लाग्छ उनलाई। त्यहीकारण पनि राजनीतिमा युवाको आकर्षण हुनुपर्ने उनी बताउँछन्। तर, युवालाई उचित जिम्मेवारी दिनुपर्नेमा जोड दिन्छन्।
राजनीतिमा युवाको सक्रिय सहभागिता मात्रै होइन, हस्तक्षेपकारी भूमिका हुनुपर्ने त्रिचन्द्र क्याम्पस स्नातक तहमा अध्यनरत प्रवेश दाहाल बताउँछन्। उनी भन्छन्, ‘अब पनि युवाहरुले प्राप्त गर्ने आशा मात्रै गरेर हुँदैन, हस्तक्षेपकारी भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ।’
काभ्रेपलाञ्चोक, मण्डनदेउपुरकी अस्मिता सापकोटा पछिल्लो राजनीतिक अवस्थाले गर्दा राजनीतिप्रतिको रुचि नै घटेको बताउँछिन्। पद्मकन्या बहुमुखी क्याम्पस, बागबजारमा स्नातक दोस्रो बर्षमा अध्यनरत उनी भन्छिन्, ‘राजनीतिक घटनाक्रम थाहा त हुन्छ तर मलाई राजनीतिप्रति उति रुचि छैन। देशको राजनीतिक अवस्थाले गर्दा नै यसप्रति मेरो रुचि घटेको हो।’
प्रतिभावान युवाको राजनीतिमा प्रवेश गर्ने बाटो सजिलो छैन। त्यहाँ पुगेकाहरुले समेत सहजरुपमा जिम्मेवारी प्राप्त गर्ने वातावरण बनेको छैन। यसले गर्दा नै राजनीतिलाई किनारको साक्षी बसेर हेरिरहेको उनीहरुको साझा भनाइ छ। तर, यसरी बाहिरबाट हेरेर मात्रै परिवर्तन सम्भव उनीहरुले देखेका छैनन्।
देशमा हुने भ्रष्टाचार, हिंसा, बलात्कारले गर्दा युवामा वितृष्णा फैलिएको उनीहरुको बुझाइ छ। ‘जति सत्ता परिवर्तन भए पनि जनताको जीवनमा खासै परिवर्तन आएन,’ उपाध्यायले भने।
प्रवेश दाहाल र अस्मिता सापकोटा।
पीँधमा रहेका जनताले अनुभूत गर्न नसकेको परिवर्तनको अर्थ नहुने झाको भनाइ छ। ‘जनतासँग भोट माग्दा विभिन्न अजेण्डा अघि सारेको पाइन्छ। तर, जब सत्तामा आउँछन्, वास्तै गर्दैनन्,’ उनले भने।
‘स्थिर सरकारका लागि साढे तीन वर्षअघि तत्कालीन नेकपा (एमाले र माओवादीको गठबन्धन)ले भोट पायो। तर, अझै अस्थिरता छ,’ प्रवेश दाहाल भन्छन्। यसले युवामा राजनीतिप्रतिको धारणा झन् नकारात्मक बनाइरहेको उनी बताउँछन्।
‘युवा भनेका सत्ताका डर र समाजका भर हुन्,’ अस्मिता सापकोटा भन्छिन्, ‘यो अचेल लागु हुँदैन। देशको अवस्थाले युवाहरु आफ्नो भविष्य यहीँ देख्न छाडिसकेका छन्।’ युवाको भूमिका राजनीतिक दलमा पनि सशक्त नभएको उनीहरुको बुझाइ छ।
‘राजनीतिको माथिल्लो तहमा युवाको पहुँच छैन,’ उपाध्यायले भने, ‘युवा माथिल्लो तहमा पुग्दा उनीहरुको कपाल फुलिसकेको हुन्छ।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
