काठमाडाैं- गाउँपालिका राष्ट्रिय महासंघ नेपालले संघीय सरकारले समानीकरण अनुदानको रकम घटाएर सशर्त अनुदानको आकार बढाएकोप्रति विरोध जनाएको छ। सरकारले आगामी आर्थिक वर्षका लागि ल्याएको बजेटमा प्रदेश र स्थानीय तहलाई पठाउने सशर्त अनुदानको रकम बढाएको थियो।
महासंघले शुक्रबार संघीय सरकारको बजेटबारे धारणा सार्वजनिक गर्दै सशर्त अनुदान बढाउनु संघीयताको मर्मविपरीत भएको जनाएको छ।
'समानीककण अनुदान बढाउँदै लैजानुपर्नेमा यो अनुदान घटाउँदै र सशर्त अनुदानको आकार वृद्धि गर्दै लगिएको छ, जुन संघीयताको मर्मविपरीत भइरहेको छ,' महासंघका अध्यक्ष होमनारायण श्रेष्ठ र महासचिव वंशलाल तामाङद्वारा जारी विज्ञप्तिमा उल्लेख छ।
बजेटले कतिपय लोकप्रिय तर बजेटविनाका र कम बजेट दिएर धेरै काम गर्नुपर्ने जस्ता कार्यक्रम समेटेको महासंघले जनाएको छ। 'यसरी घोषणा गरिएका कार्यक्रम सञ्चालन गर्न सशर्त अनुदानको रुपमा वित्तीय हस्तान्तरण गर्नुपर्ने। प्रारम्भिक बाल विकास केन्द्र तथा विद्यालय कर्मचारीको तलब १५ हजार बनाइएको भनिएको छ तर दायित्व स्थानीय सरकारमा पारिएको छ। यसरी केन्द्रबाट घोषणा गरिएका कार्यक्रमको दायित्व स्वयम् केन्द्रकै हुने भएकोले सशर्त अनुदानमा थप गरेर पठाउनुपर्ने,' विज्ञप्तिमा उल्लेख छ।
संघीय सरकारको बजेटले सामाजिक आर्थिक रुपान्तरणमा सहयोग पुग्ने रणनैतिक महत्त्वका ठूला-ठूला परियोजना र कार्यक्रम ल्याउनुपर्नेमा स-साना र टुक्रे योजनाहरुमा नै बढी केन्द्रित गरेको देखिएको महासंघको भनाइ छ।
कोभिड महामारी नियन्त्रण, स्वास्थ्य, शिक्षा र सामाजिक सुरक्षाका क्षेत्रलाई बजेटले उच्च प्राथमिकता दिएको महासंघको ठहर छ। सरकारले सबै नागरिकलाई जतिसक्दो छिटो खोपको सुनिश्चितता गर्न खोप आयातमा सबै प्रकारका उपायहरु अवलम्बन गर्न महासंघले अनुरोध गरेको छ।
यसैगरी, कोभिड नियन्त्रणका लागि स्थानीय सरकारले गरेको खर्च सोधभर्नाको रुपमा उपलब्ध गराउनसमेत महासंघले माग गरेको छ।
'अप्रत्याशित रुपमा फैलिएको कोरोना संक्रमण रोकथाम तथा नियन्त्रणको लागि बजेटमा व्यवस्था गरिएकोभन्दा बाहिर गएर स्थानीय सरकारले खर्च गर्नुपर्ने बाध्यता परिरहेको छ। जसले एकातिर बजेटको संरचना नै खलबलिएको र स्वीकृत वार्षिक कार्यक्रम कार्यान्वयन गर्न सकिरहेको छैन भने अर्कोतिर वित्तीय अनुशासनको हिसाबले यसरी खर्च गरिएको रकम बेरुजु हुने सम्भावना पनि रहेको छ,' विज्ञप्तिमा भनिएको छ, 'तसर्थ संविधानले संक्रमण रोग संघीय सरकारको एकल अधिकार क्षेत्रभित्र पर्ने भएकोले यस कार्यमा स्थानीय सरकारले गरिरहेको खर्चलाई सशर्त अनुदानको रुपमा शोधभर्नाको रुपमा उपलब्ध गराउन हार्दिक अनुरोध गर्दछौं।'
महासंघले जारी गरेको विज्ञप्तिको पूर्णपाठ:
प्रेस विज्ञप्ति
स्थानीय सरकारका सन्दर्भमा संघीय सरकारबाट ल्याइएको बजेटका मुख्य मुख्य विषय र सवालहरु र गाउँपालिकाहरुले आगामी आ.व.को बजेट तर्जुमा गर्दा ध्यान दिनुपर्ने विषयमा गाउँपालिका राष्ट्रिय महासंघ नेपालले समिक्षा गरेको छ। जेठ २० गते भर्चुअल रुपमा गरिएको समिक्षा एवं अन्तकृया कार्यक्रममा २५० भन्दा बढी गाउँपालिकाका जनप्रतिनिधिहरुको सहभागिता रहेको थियो।
संघीय बजेटमा महासंघले गरेको समीक्षा र कार्यक्रममा व्यक्त प्रतिकृयाको आधारमा संघीय बजेटका सन्दर्भमा सम्बन्धित निकायको ध्यानाकर्षणको लागि देहायबमोजिको धारणा यसै प्रेस विज्ञप्ती मार्फत सार्वजनिक गरिएको छ। स्थानीय सरकारको तर्फबाट संघीय बजेटमा र सोको कार्यान्वयनमा देखिएका समस्याका समाधानको लागि सम्बन्धित निकायहरुले पहलकदमी लिन समेत हार्दिक अनुरोध गर्दछौं।
तपसील
१) समग्रतामा संघीय बजेटले सबै क्षेत्रलाई समेटेको छ र जनसरोकारका सवालहरुमा ध्यान दिन सर्सत अनुदानबाट स्थानीय तहलाई मार्गनिर्देश गरेको छ।
२) कोभिड नियन्त्रणको लागि बजेटले प्राथमिकता दिएको छ। स्वास्थ्य, शिक्षा र सामाजिक सुरक्षाका क्षेत्रलाई वजेटले उच्च प्राथमिकता दिएको छ।
३) स्थानीय सरकारसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने संघीय सरकारका नीति तथा कार्यक्रम र बजेटको प्रभावकारी कार्यान्वयनको लागि सबै गाउँपालिकाहरुमा हार्दिक आह्वान गर्दछौं।
४) कार्यजिम्मेवारी र राजश्व अधिकारबीचको ग्यापलाई वित्तीय हस्तान्तरणले पुरा गर्ने भन्ने संविधानको आशय हो। तर पछिल्लो तीन आर्थिक वर्षको संघीय बजेटको विश्लेषण गर्दा वित्तीय हस्तान्तरणको आकार बढ्दै गएको भएता पनि सोको अनुपात/प्रतिशत भने घट्दै गएको छ। कुल बजेटको आधारमा वित्तीय हस्तान्तरणको अनुपात/प्रतिशत पनि बढ्नु पर्दछ।
५) समानीककण अनुदान बढाउँदै लैजानु पर्नेमा यो अनुदान घटाउँदै र सशर्त अनुदानको आकार बृद्धि गर्दै लगिएको छ जुन संघीयताको मर्मविपरीत भैरहेको छ।
६) बजेटले कतिपय लोकप्रिय तर बजेटविनाका (unfunded mandates) र कम बजेट दिएर धेरै काम गर्नुपर्ने (underfunded mandates) जस्ता कार्यक्रम समेटेको छ। यसरी घोषणा गरिएका कार्यक्रम सञ्चालन गर्न सशर्त अनुदानको रुपमा वित्तीय हस्तान्तरण गर्नुपर्ने। प्रारम्भिक बाल विकास केन्द्र तथा विद्यालय कर्मचारीको तलब १५ हजार बनाईएको भनिएको छ तर दायित्व स्थानीय सरकारमा पारिएको छ। यसरी केन्द्रबाट घोषणा गरिएका कार्यक्रमको दायित्व स्वयम केन्द्रकै हुने भएकोले सशर्त अनुदानमा थप गरेर पठाउनुपर्ने।
७) संघीय सरकारको वजेटले सामाजिक आर्थिक रुपान्तरणमा सहयोग पुग्ने रणनैतिक महत्वका ठूला-ठूला परियोजना र कार्यक्रम ल्याउनु पर्ने। तर बजेट स-साना र टुक्रे योजनाहरुमा नै बढी केन्द्रित गरेको देखिन्छ।
८) गत आ.व.को ठेक्का लागेको तर कोभिडको कारण काम सम्पन्न हुन नसकी म्याद थप गरिएका आयोजनाको श्रोत सुनिश्चितको लागि संघीय अर्थ मन्त्रालयबाट प्रतिबद्धता प्राप्त भएको र तथ्याँक संकलन गरेर महासंघले उपलब्ध गराएको पनि हो। तर हालसम्म पनि उक्त दायित्वको रकम निकासा भएको छैन। तत्काल उक्त रकम निकासा गर्न अनुरोध गर्दछौं।
९) चालु आ.व.मा पनि कोभिडको कारण सम्पन्न हुन नसकेका आयोजनाहरुको म्याद थप गर्नुपर्ने अवस्था आइसकेकोले यसरी ठेक्का लागेको तर सम्पन्न हुन नसक्ने आयोजनाहरुको आगामी आ.व.मा सृजना हुने दायित्वको सुनिश्चितता गर्न ध्यानाकर्षण गर्दछौं।
१०) राष्ट्रपति शैक्षिक सुधार कार्यक्रमको अन्तिम किस्ता रकम अहिलेसम्म फुकुवा भएको छैन। यसल गर्दा थप दायित्व सृजना हुने चुनौती थपिएकोले तत्काल उक्त रकम निकासा गर्नुपर्ने।
११) महालेखा परीक्षकको कार्यालयले स्थानीय तहको अन्तिम लेखा परीक्षण गर्ने क्रममा एउटै शिर्षकमा समान तरिकाले राखिएका लेखामा पनि फरक फरक प्रतिवेदन तयार भएको भन्ने गुनासो आएकोले महालेखा परीक्षक समक्ष ध्यानाकर्षण गर्दछौं।
१२) स-साना कार्यक्रम र योजनामा सशर्त अनुदान पठाउने प्रबृतिले अनावश्यक काममा खर्च गर्नुपर्ने तर स्थान विशेषको आधारमा आवश्यक देखिएको काममा वजेट नहुने अवस्था विद्यमान रहेकोले क्षेत्रगत रुपमा मात्र एकमुष्ट सशर्त अनुदान पठाउने व्यवस्था गर्नुपर्ने।
१३) कृषि क्षेत्रको उत्थानको लागि स्वदेशी कृषि बजारको प्रबद्र्धन गर्नसंघीय सरकारले उचित पहलकदमी लिनु पर्ने।
१४) स्थानीय विकासमा राष्ट्रिय निकुञ्ज, मध्यवर्ती क्षेत्र तथा बफर्जन क्षेत्रका विद्यमान कानुनी प्रबन्ध बाधक बनिरहेकोले नेपाल सरकारले यसको उचित सहजिकरण गर्नुपर्ने।
१५) सबै गाउँपालिकामा राजस्व व्यवस्थापनको लागि कम्प्युटर सफ्टवेयरको प्रबन्ध गर्नुपर्ने। सफ्टवेयरमा एकरुपता कायम गर्न महालेखा नियन्त्रण कार्यालयले नै सुत्रसँगै राजस्व सफ्टवेयर जोडिदिनु पर्ने।
१६) प्रदेश नं. २ सरकारले चालु आ.व.मा स्थानीय तहमा पठाउनुपर्ने सशर्त अनुदानको रकम हालसम्म पनि सम्बन्धित स्थानीय तहमा पठाएको छैन। यो शिर्षकको बजेट सम्बन्धित प्रदेश सांसदको सिफारिसमा मात्र निकासा हुनुपर्ने भनि भैरहेको छलफल प्रति महासंघको गम्भिर ध्यानाकर्षण भएको छ। यो व्यवस्था वित्तीय संघीयताको व्यवस्था विपरीत भएकोले तत्काल सशर्त अनुदानको रकम सम्बन्धित स्थानीय तहमा पठाउन सम्बन्धित प्रदेश सरकारको ध्यानाकर्षण गर्दछौं।
कोभिड रोकथाम तथा नियन्त्रण सम्बन्धमा
१) सरकारले सबै नागरिकलाई जतिसक्दो छिटो खोपको सुनिश्चितता गर्न खोप आयातमा सबै प्रकारका उपायहरु अबलम्बन गर्न अनुरोध गर्दछौं।
२) स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले खोप लगाउन चाहने नागरिकले अनलाइन आवेदन गर्ने व्यवस्था गरेको छ तर ग्रामीण क्षेत्रका नागरिकको लागि यो अनलाइन आवेदन प्रणाली अत्यन्तै अव्यवहारिक छ। सरकारले व्यवस्थापन गरेको खोप शहर बजार र पहुँचयुक्त नागरिक भएको स्थानमा मात्र वितरण नगरी भौगोलिक रुपमा ग्रामीण एवं दुर्गम क्षेत्रका रहेका नागरिकलाई समानुपातिक रुपमा खोपको वितरण प्रणाली अवलम्बन गर्न अनुरोध गर्दछौं। जनसंख्याको आधारमा स्थानीय सरकारलाई खोप उपलब्ध गराई स्थानीय स्तरमै खोप अभियान चलाउन उपयुक्त हुनेछ।
३) गोरखाको बारपाक जस्तो दुर्गम र घना बस्तीमा समेत कोरोना संक्रमण फैलिएको छ। दुर्गम क्षेत्रका संक्रमितहरुलाई स्थलमार्गबाट सुविधायुक्त अस्पतालमा ल्याउन बाटोको असुविधा र धेरै समय लाग्ने भई संक्रमितको बाटोमा नै मृत्यु हुने क्रम बढ्न जाने देखिन्छ। तसर्थ दुर्गम क्षेत्रको लागि निश्चित मापदण्ड बनाई जोखिममा रहेका संक्रमितहरुलाई हवाई माध्यमबाट उद्दार गरी उपचारको व्यवस्थाको लागि हार्दिक अनुरोध गर्दछौं।
४) अप्रत्याशित रुपमा फैलिएको कोरोना संक्रमण रोकथाम तथा नियन्त्रणको लागि बजेटमा व्यवस्था गरिएको भन्दा बाहिर गएर स्थानीय सरकारले खर्च गर्नुपर्ने बाध्यता परिरहेको छ। जसले एकातिर बजेटको संरचना नै खलबलिएको र स्वीकृत वार्षिक कार्यक्रम कार्यान्वयन गर्न सकिरहेको छैन भने अर्कोतिर वित्तीय अनुशासनको हिसाबले यसरी खर्च गरिएको रकम बेरुजु हुने सम्भावना पनि रहेको छ। तसर्थ संबिधानले संक्रमण रोग संघीय सरकारको एकल अधिकारक्षेत्र भित्र पर्ने भएकोले यस कार्यमा स्थानीय सरकारले गरिरहेको खर्चलाई सशर्त अनुदानको रुपमा शोधभर्नाको रुपमा उपलब्ध गराउन हार्दिक अनुरोध गर्दछौं।
५) यस महामारीसँग जुध्न तीन तहकै सरकारबीच प्रभावकारी समन्वय र स्पष्ट जिम्मेवारी बाँडफाँट नहुँदा संघीयताकै मर्म हराउँदै गएको देखिन्छ। एकातिर संघीय र प्रदेश सरकारका प्रतिनिधिहरु सामान्य स्वास्थ्य सामाग्री लिएर स्वास्थ्य चौकी धाउनेअर्कोतिर स्थानीय सरकार अनुमती देउ खोप किनेर ल्याउछु भन्दै सिंहदरबार धाउने।यसरी तहगत सरकारहरु आ-आफ्नो जिम्मेवारीबाट अन्यत्र मोडिनु संघीयताको मर्म अनुकुलको कार्य होइन। प्राथमिक उपचार एवं सामान्य स्वास्थ्य सामाग्रीको व्यवस्थापन स्थानीय सरकारको दायित्व हो भने जटिल उपचार र खोपको व्यवस्थापन संघीय सरकारको जिम्मेवारी हो। तसर्थ तीन तहकै सरकारले परिभाषित र क्षमताभित्र पर्ने जिम्मेवारी अनुसारका दायित्व प्रभावकारी रुपमा निर्वाह गरी यो महामारीबाट पार पाउन प्रभावकारी समन्वयको लागि तीन तहकै सरकारमा हार्दिक अनुरोध र आह्वान गर्दछौं।
मिति: २०७८।०२।२१
वंशलाल तामाङ होमनारायण श्रेष्ठ
महासचिव अध्यक्ष
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
