काठमाडौं- नेपालकै ठूलो ट्रान्सपोर्ट कम्पनीमध्येको एक पशुपति क्यारियर राजस्व छलीमा मुछिएको छ। नेपाल र भारतका विभिन्न सहरमा ट्रान्सपोर्ट सेवा दिने यो कम्पनी गैरकानुनी कारोबारमा संलग्न रहेको पाइएको हो।
राजस्व अनुसन्धान विभागले गरेको अनुसन्धानमा पशुपति क्यारियरकै संलग्नतामा अवैध व्यापार भइरहेको र त्यसबाट राजस्व छली भइरहेको सूचना आएपछि विभागले गत बिहीबार कम्पनीमा छापा मारेको थियो। अहिलेसम्म गरिएको प्रारम्भिक अनुसन्धानमा कम्पनीले १५ करोड रूपैयाँभन्दा धेरै राजस्व छली गरेको भेटिएको विभाग स्रोतको दाबी छ।
'पशुपति क्यारियर जोडिएका कारोबारको विवरण संकलन सकिएको छैन, उनीहरूको धेरैवटा कारोबारमा संलग्नता रहेको भेटिएको छ,' अनुसन्धानमा संलग्न एक अधिकारीले भने, 'अहिले हामी अनुसन्धानकै क्रममा छौँ, धेरै विषय खुल्न बाँकी छ।'
कसरी खुल्यो रहस्य?
भैरहवामा रहेको न्यू मनकामना सप्लायर्सले मूल्य अभिवृद्धि करको विवरण पेश गर्दा २० लाख रूपैयाँ मात्रै कारोबार भएको विवरण पेश गर्यो। तर, कम्पनीले काठमाडौंमा सामान पठाउँदा भने महँगो मूल्यका सामान पठाउने गरेको विवरण भेइकल एन्ड कन्साइन्मेन्ट ट्रयाकिङ सिस्टम (भिसिटिएस)मा प्रविष्ट गरायो।
यो विवरण राजस्व अनुसन्धान विभागको प्रणालीमा सुरक्षित रह्यो। न्यू मनकामनाले कर कार्यालयमा बुझाएको विवरणसँग उसले भिसिटिएस गर्दा भरेको विवरण बाझियो र राजस्व अनुसन्धान विभागले त्यसलाई नियन्त्रणमा लियो।
'विभागले बनाएको पद्दतिले काम गर्न थाल्यो भनेर हामीले बुझ्नुपर्छ,' विभागका महानिर्देशक दीर्घराज मैनाली भन्छन्, 'कारोबार लुकाउने प्रवृत्ति रोक्न यसले काम गरेको छ, यसलाई सकारात्मक रूपमा लिनुपर्छ।' विभागले अन्य फर्मको पनि यस्तै अध्ययन गरिरहेको उनले बताए।
पशुपतिको कनेक्सन
नेपाल र भारतका विभिन्न सहरबाट सामान ओसारपसार गर्ने पशुपति क्यारियरले न्यू मनकामनासँग कारोबार गरिरहेको छ। भारतबाट भन्सार छलेर ल्याइएको कपडा पशुपति क्यारियरमार्फत् भैरहवाबाट काठमाडौं पठाउन लागेको अवस्थामा राजस्व अनुसन्धान विभागले छापा मारेको थियो।
भन्सार छलेर ल्याइएका कपडा काठमाडौंका विभिन्न मलहरूमा पठाउने गरेको सरकारी अधिकारीहरूले बताएका छन्। त्यसैक्रममा पशुपति ट्रान्सपोर्टमार्फत् राजस्व छलीका सामान ओसारपसार गरेको पाइएपछि विभागले पशुपतिमाथि अनुसन्धान अघि बढाएको हो।
'न्यू मनकामनाले कारोबार गरेका फर्महरूमाथि अनुसन्धान गर्दै जाने क्रममा पशुपति क्यारियरमाथि पनि अनुसन्धान अघि बढाएका हौँ, उनीहरूको कारोबार शंकास्पद छ,' स्रोतले भन्यो, 'भन्सार छलेर ल्याइएका सामान भिसिटिएस दर्ता गर्दै विभिन्न व्यवसायीको फर्मसम्म आपूर्ति गर्ने गरेको पाइएको छ।'
पशुपति क्यारियरका सञ्चालक हुन् आरपी गुप्ता। उनका भाइ महेन्द्र गुप्ताले पनि यो व्यवसाय सम्हालिरहेका छन्। राजस्व अनुसन्धान विभागमा गएर महेन्द्रले यो मुद्दामा बयान पनि दिइसकेका छन्। गुप्ताले आफ्नो कर्मचारीको बदमासीले यो घटना भएको र यसमा संस्थागत संलग्नता नभएको दाबी बयानमा गरेका छन्।
तर, अनुसन्धान गर्ने अधिकारीहरू भने एउटा कर्मचारीले मात्रै यति ठूलो बदमासी गर्न नसक्ने बताउँछन्। 'एउटा मात्रै कर्मचारीले गैरकानुनी रूपमा आयात भएको सामान प्रणालीमा हालेर अन्यत्र पठाउने गर्न सक्दैन,' विभाग स्रोतले भन्यो।
सूचना आदान-प्रदान नहुँदा समस्या
गैरकानुनी रूपमा नेपाल भित्रिएका वस्तु बजारमा खुलेआम बिक्री हुने अवस्थाको अन्त्य गर्न आन्तरिक राजस्व विभाग र भन्सारको सूचना प्रणालीमा अन्तरआवद्धताको प्रयास अघि बढाइएको छ। अर्थ मन्त्रालयले दुई निकायबीच सूचना आदानप्रदान गर्ने र बजारमा हुने गैरकानुनी कारोबार रोक्ने गरी प्रणाली निर्माणको काम अघि बढाए पनि त्यो अहिलेसम्म टुंगिएको छैन।
'भन्सारमा कति मूल्य घोषणा भएको वस्तु बजारमा कुन मूल्यमा कारोबार भइरहेको छ भन्ने ट्रयाकिङ हुने हो भने अवैध व्यापार घट्दै जान्छ,' अनुसन्धान अधिकारीहरू भन्छन्, 'अहिलेसम्म त्यस्तो प्रणाली बनिसकेको छैन, जसका कारण नियन्त्रणमा समस्या भइरहेको छ।'
भन्सार र बजारको सूचनामा आवद्धता हुने हो भने कुन वस्तु भन्सारमा कतिमा घोषणा भएर आयात भयो थाहा हुन्छ। भन्सार छलेर ल्याइने वस्तु घोषणा नभइ आउने भएकाले उनीहरूको बारेमा झन् छिटो अनुसन्धान अघि बढाउन सकिन्छ। 'हामीले धेरै जालोभित्र पसेर खोजिरहेका छौँ, यो विषय जटिल छ,' अनुसन्धानमा संलग्न ती अधिकारीले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
