काठमाडौं- संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले लुम्बिनी विकास कोषका लागि भनेर खरिद गरेका १९ विद्युतीय बस तथा भ्यान नेपाल आइपुगेका छन्।
मन्त्रालयले एसियाली विकास बैंक (एडिबी)को अनुदान सहयोगमा ४ वर्ष वर्षअघि यी बस खरिद गर्ने निर्णय गरेको थियो। बस खरिद गर्ने निर्णयसँगै मन्त्रालयले त्यसबेला कार तथा भ्यान खरिदका लागि चीनमा सवारी उत्पादन तथा बिक्री–वितरणमा कहलिएको बिवाइडी कम्पनीका लागि विद्युतीय गाडीको एजेन्ट कम्पनी ‘साइमेक्स’लाई छनोट गरेको थियो। यो कम्पनी सांग्रिला होटलका सञ्चालक प्रसिद्ध पाण्डेको कम्पनी हो।
साइमेक्सले सोही अनुसार २ वर्ष अगाडि नै पहिलो चरणमा ३ वटा विद्युतीय बस ल्याएको थियो। तर, विद्युतीय बस गुणस्तरहीन भएको प्रमाणित भएसँगै मन्त्रालयले ती बस स्वीकार गरेको थिएन।
त्यसपछि मन्त्रालयले ठेक्का सम्झौता नै रद्द गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाएको थियो। तर, शक्तिमा हुनेहरुसम्म पहुँच पुर्याएर साइमेक्सले ठेक्का सम्झौता रद्द गर्न रोकेको थियो। सम्झौता रद्द गर्न नसकेपछि मन्त्रालयले पुनः सम्झौता अनुसारकै बस तथा भ्यान दिनु पर्ने र आइसकेका बस मर्मत गरेर पनि दिन नपाइने सर्त अगाडि सारेको थियो।
मन्त्रालयको सर्त अनुसार नै बस तथा भ्यान दिन कम्पनीले सहमति जनाएको थियो।सोही अनुसार कम्पनीले ५ वटा १९ सिट क्षमताका विद्युतीय बस र १४ वटा ५ सिट क्षमताका भ्यान ल्याएको हो।
विवाइडीले अहिले १९ वटै बस लुम्बिनी विकास कोषको कार्यालय स्थलमा ल्याइसकेको कोषका सदस्य सचिव सानुराजा शाक्यले नेपाल लाइभलाई बताए।
‘विद्युतीय बस तथा भ्यान आइपुगेको छ,’ उनले भने, ‘ बस तथा भ्यान हामीले तोके अनुसार भए नभएको विषयमा मन्त्रालयले प्राविधिक कमिटी बनाएर अध्ययन गरिरहेको छ। अध्ययन रिपोर्ट आएपछि बस तथा भ्यान सम्झौता अनुसार भए नभएको थाहा हुन्छ।’
विद्युतीय बस तथा भ्यान सम्झौतामा भएका सर्त अनुसार रहेको ठहर भएपछि मात्रै हस्तान्तरण हुने र कोषले लुम्बिनी भित्र सञ्चालन गर्ने उनले बताए।
मन्त्रालयले त्यसबेला ५ वटा बस तथा ११ वटा कार खरिद गर्ने निर्णय गरे पनि अहिले ५ वटा बस र १४ वटा भ्यान आइपुगका छन्।
विद्युतीय बस तथा भ्यानको लागतको विषयमा भने सदस्य सचिव शाक्यले आफूलाई जानकारी नभएको बताए।
मन्त्रालयले पनि विद्युतीय बस खरिदको लागतबारे अहिलेसम्म कुनै जानकारी दिएको छैन।
के अहिले आएका बस तथा भ्यान सम्झौता अनुसारकै छन्?
विद्युतीय बस तथा भ्यान आइसकेपछि हामीले कोषका सदस्य सचिव शाक्यलाई विवाइडीले ल्याएको सामान सम्झौता अनुसारकै छन् त भनेर सोधेका थियौं।
सदस्य सचिव शाक्यले भने, ‘विद्युतीय बस तथा भ्यान आइपुगेका छन्। सम्झौता पत्रमा उल्ले्ख भए अनुसार भए नभएकोबारे अध्ययन हुँदैछ। सत्य तथ्य प्राविधिक अध्ययनको रिपोर्ट आएपछि मात्रै थाहा हुन्छ।’
मन्त्रालयले बस खरिद सम्झौता गर्दा चिनियाँ उत्पादन हुनपर्ने उल्लेख गरेको थियो। तर, दुई वर्ष अगाडि आएका बस भारतमा उत्पादन भएको फेला परेको थियो।
ती बस भारतमा बन्नुका साथै अरु १७ वटा कमजोरी फेला परेपछि मन्त्रालयले तिनलाई स्वीकार नगर्ने निर्णय गरेको थियो। सम्झौता विपरीत विद्युतीय बस खरिद भएको सूचना पाएपछि मन्त्रालयले अध्ययन समिति बनाएर छानबिन गरेको थियो। समितिले प्रति थान दुई करोड रुपैयाँ मूल्य परेका विद्युतीय बसमा १७ वटा कमजोरी रहेको प्रतिवेदन मन्त्रालयमा बुझाएको थियो। सोही आधारमा मन्त्रालयले त्यसबेला नयाँ बस तथा भ्यान दिनुपर्ने विषय अगाडि सारेको थियो।
२ वर्ष अगाडि ल्याइएका बस खरीद सम्बन्धी सम्झौतामा ‘सी–६ विद्युतीय मिनीबस’ भन्ने उल्लेख भएपनि विवाइडीले भारतीय बजारमा परीक्षणका लागि उत्पादन भएका ’के–६ विद्युतीय बस’ नेपाल ल्याएको तथ्य समितिले फेला पारेको थियो।
खरिद सम्झौतामा विद्युतीय बसको तौल ७ हजार ४ सय ६५ केजी हुनुपर्ने उल्लेख छ। तर ५ वटै बस कम तौलका थिए। नेपाल ल्याइएका बसको उत्पादन मिति समेत स्पष्ट खुलाइएको थिएन। गाडीको बत्ती, सिट बेल्ट, सूचीबोर्ड समेत तोकिएको मापदण्डअनुसार नभएको खुलेको थियो।
विद्युतीय बसको फिनिसिङ पनि उपयुक्त नरहेको, गाडीमा प्रयोग गरिएका सिसाहरू पनि मापदण्ड विपरीत रहेको फेला परेको थियो। बसको ढोका समेत राम्रोसँग नखुल्ने अवस्थामा थिए। गाडीको उत्पादन परीक्षण रिपोर्ट समेत थिएन।
कम्पनीले खरिद सम्झौतामा तोकिए बमोजिमका पार्टपूर्जासमेत उपलब्ध गराएको थिएन भने बसको टायर पनि तोके बमोजिमको नरहेको फेला परेको थियो। त्यहीकारण पर्यटन मन्त्रालयले अहिले ल्याइएको बसमा पनि केही कमजोरी हुन सक्ने भन्दै प्राविधिक रुपमा छानविन गरिरहेको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
