काभ्रे- सरकारले अब ठूला क्षमताका जलविद्युत आयोजना निर्माणलाई प्राथमिकता दिने भएको छ। १० वर्षमा १५ हजार विद्युत् उत्पादन गर्ने लक्ष्य पूरा गर्न ठूला आयोजनालाई जोड दिएको हो।
रामेछाप र काभ्रेको सिमानामा पर्ने जलाशययुक्त सुनकोशी–२ र सुनकोशी–३ आयोजनास्थल भ्रमणका लागि आएका उर्जा, जलश्रोत तथा सिंचाइमन्त्री वर्षमान पुनले मुलुकको औद्योगिकरण र व्यवसायिकरणका लागि आवश्यक विद्युत् देशभित्रै उत्पादन गर्ने र बढी भएको छिमेकी मुलुकमा बिक्री गर्ने लक्ष्यसहित सरकारले ठूला आयोजनामा ध्यान केन्द्रित गरेको बताए। उर्जा क्षेत्रलाई वर्तमान सरकारले मुलुक समृद्धिको महत्वपूर्ण आधार मानेको चर्चा गर्दै मन्त्री पुनले त्यसैअनुसार लगानी गरिने स्पष्ट पारे।
अपर तामाकोशीदेखि सुनकोशी–१, सुनकोशी–२, सुनकोशी–३ र कोशी उच्चबाँधमा निर्माण हुने विशाल ड्याम भारतको कलकत्तासँग जोडेर पानी जहाजसमेत चलाउन सकिने स्पष्ट पारे। ‘कोशीमा निर्माण भइरहेका र भविष्यमा निर्माण गर्न सकिने आयोजनाका कारण ठूलो ड्याम बन्छ। त्यसलाई भारतको कलत्तासँग जोडेर पानी जहाज ल्याउन सकिन्छ’, मन्त्री पुनले भने, ‘त्यसो भयो भने हामी समुद्रमार्फत् अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रवेश गर्छौं।’ सुनकाेशी–२ र ३ को बहुआयामिक महत्व रहेको र ती आयोजना निर्माण हुँदा मुलुकलाई मात्र फाइदा पुग्ने नभई स्थानीयको जीवनस्तरमाथि उठ्ने भएकाले सहयोग गर्न उनले आग्रह गरे।
आयोजना निर्माण गर्दा सरकारले घर तथा खेतीयोग्य जमिन गुमाउने परिवारलाई उचित मुआब्जा दिने, रोजगारीमा स्थानीयलाई प्राथमिकता दिइने तथा उचित पुनर्बास गराइने प्रतिबद्धता पनि मन्त्री पुनले गरे। ‘सरकार जनताको अभिभावको हो। जसरी बाबुआमाले छोराछोरीको संरक्षण गर्छन्, सरकारले पनि आफ्ना जनताको संरक्षण गर्छ,’ उनले भने, ‘अन्यत्रै जसरी दिने गरिएको छ, सुनकाेशी–२ र ३ बन्दा सरकारले त्यसरी नै उचित मुआब्जा दिन्छ। स्थानीयलाई रोजगारीमा प्राथमिकता हुन्छ।’
सुनकाेशी–३ को सम्भाव्यता अध्ययन आगामी मंसिरसम्म सकिने र उक्त आयोजना बन्ने निश्चित भइसकेको जानकारी उनले गराए। तर, सुनकाेशी–२ को भने अध्ययनको काम जारी रहेकाले अझै भन्न नसकिने उनकाे भनाइ थियो। सुनकाेशी–२ मा घनाबस्तीपर्ने र क्षति धेरै हुने भएकाले आयोजना तुलनात्मक रुपले केही महंगो पर्न सक्ने मन्त्री पुनकाे भनाइ छ। ‘सुनकाेशी–२ मा धेरै बस्ती र त्यसमा पनि बजार क्षेत्र पर्छ। त्यसकारण सुनकाेशी–३ भन्दा केही महंगो पर्न जान्छ’, ‘मन्त्री पुनले भने, ‘लगानीभन्दा कम प्रतिफल आउने र घाटा हुने अवस्थामा सरकारले लगानी गर्दैन, तर, मुलुकलाई र स्थानीयलाई पनि फाइदा हुने देखियो भने प्रधानमन्त्री र शीर्ष नेतृत्वसमेत बसेर त्यसबारे निर्णय हुन्छ।’
सुनकाेशी–३ बारे बाँधस्थल लुभुघाट र सुनकाेशी–२ का विषयमा सिन्धुली र रामेछापको सीमानामा पर्ने सिन्धुलीको फिकल गाउँपालिका च्याखुटारमा स्थानीयसँग मन्त्री पुनले छुट्टाछुट्टै अन्तरक्रिया गरे। कार्यक्रममा प्रतिनिधिसभाका सदस्य गणेश पहाडी र पूर्वउर्जा राज्यमन्त्री एवं नेकपा नेता सूर्यमान दोङले स्थानीयका तर्फबाट आयोजना निर्माणमा अवरोध नभई सहयोग हुने प्रतिबद्धता जनाए। विद्युत् विकास विभागका महानिर्देशक नवीन सिंहले बंगलादेशले सुनकाेशी–३ मा लगानीका लागि इच्छा देखाएको जानकारी गराए।
.jpg)
सुनकाेशी–३ आयोजना
सुनकाेशी– ३ को पहिचान तथा प्रारम्भिक अध्ययन जापानी सहयोग नियोग (जाइका)ले सन् १९८५ मै गरेको थियो। अध्ययनले सुनकाेशी–३ का लागि साविकको मदनकुडारी गाविसको पार्सेल नजिकैबाट १ सय ४० मिटरको बाँध बनाएर ५ सय ३६ मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्न सकिने औंल्याएको थियो। तर, विद्युत् विकास विभागले गरिरहेको पछिल्लो अध्ययनले सुनकाेशी–३ बाट ६ सय ४० मेगावाट विद्युत् उत्पादन हुन सक्ने देखिएको छ।
परामर्शदाता कम्पनी चीनको जेभी अफ सांघाई इन्भेष्टिगेशन, डिजाइन एण्ड सिसर्च इन्ष्टिच्युट (सीआइडीआरआई) र नेपालको इन्भाइरोमेन्ट एण्ड रिसोर्स म्यानेजमेन्ट कन्सल्ट्यान्ट प्रा.लि.मार्फत् २०७४ बैशाखदेखि अध्ययन भइरहेको छ। विद्युत् विकास विभागका महानिर्देशक नवीन सिंहले आगामी मंसिरसम्ममा अध्ययन सकिने जानकारी दिए।
अध्ययनले बाँधस्थल लुभुघाटमा सार्दा आयोजना सस्तोमा बन्ने तथा बढी विद्युत् उत्पादन हुन सक्ने देखाएको छ। त्यसबाट वार्षिक विद्युत् उत्पादन २.४ अर्ब यूनिट हुने सिंहले बताए। आयोजनाको वातावरणीय प्रभाव अध्ययन मूल्याङ्कन (इआइए)समेत सुरु भइसकेको छ।
सुनकाेशी–३ को बाँधस्थल काभ्रेको तिमाल गाउँपालिका लुभुघाट र रामेछापको सोनापाती गाउँपालिकाको सीमामा निर्माण हुन्छ। १ सय ६६ सय मिटर उचाई र ६ सय ५० मिटर लम्बाइको ड्याम निर्माण हुने आयोजनाले जनाएको छ। जलाशय करिब ३० किलोमिटर लामो हुनेछ।
आयोजनको विद्युत् गृह काभ्रेको तिमाल गाउँपालिका–९ तित्रेटारमा बन्नेछ। आयोजनाबाट करिब १ हजार जनसंख्या पूर्णरुपमा विस्थापित हुनेछन्। आयोजनाका लागि ४ हजार २ सय हेक्टर जमिन प्रयोग हुन्छ। आयोजनाले काभ्रेको दोलालघाट बजार पूरै डुबानमा पर्छ।
सुनकाेशी–२ आयोजना
सुनकाेशी–२ को जडित क्षमता ९५० मेगावाट हो। उक्त आयोजानबाट सन्धुलीको खुर्कोट र रामेछाप सदरमुकाम मन्थली पूर्णरुपमा डुबानमा पर्छ। बाँधस्थल सिन्धुली र रामेछापको सीमानामा पर्ने पुडुलेमा रहनेछ। गजबाट करिब १ सय ६० मिटर उचाई र ४ सय ५० मिटर लम्बाइको ड्याम निर्माण हुने आयोजनाले जनाएको छ।
जलाशयको लम्बाइ ५३ किलोमिटर लामो। यस्तै ११ सय मिटरको सुरुङ निर्माण गरी च्याखुटारमा विद्युत् गृह हुनेछ। जलाशयको क्षेत्र घर, बस्ती र खोला बगर गरेर ६ हजार ३ सय हेक्टर हुनेछ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
