अनिल केशरी शाह, नेपाली बैंकिङ क्षेत्रमा चिनाइरहनुपर्ने नाम होइन। उनले करिब तीन दशकदेखि नेपालको वित्तीय क्षेत्रलाई नजिकबाट नियालिरहेका छन्। नेपाल ग्रिन्डलेज बैंकबाट बैकिङ क्षेत्रमा प्रवेश गरेका शाह नबिल बैंकलाई ‘ब्रान्डिङ’ गर्ने सिइओको रुपमा पनि चिनिन्छन्।
मेगा बैंकको संस्थापक सिइओ हुँदै केही समयअगाडि मात्र उनी फेरि नबिल बैंक फर्किएका छन्। ३३ वर्ष लामो यात्रा गरी नबिलमा पुन: ८ वर्षपछि फर्किएका हुन् उनी। पुरानो घर फर्किँदा उनीसँग ठूलो चुनौती पनि छ।
यतिबेला उनी नबिललाई बूढादेखि तन्नेरीसम्मको बैंक बनाउने योजनामा छन्। २१औं शताब्दीमा युग सुहाउँदो बैंक बनाउने योजनामा छन् उनी। नबिलमा पहिले उनी सिइओको रुपमा कार्यरत थिए। अहिले राष्ट्र बैंकले लागू गरेको ‘कुलिङ पिरियड’ का कारण उनी निमित्त कार्यकारी अधिकृत (सहायक सिइओ) को रुपमा काम गरिरहेका छन्। पदलाई भन्दा कामलाई प्राथमिकता दिने यिनै बैंकरसँग नेपाल लाइभकी इशारा कोइरालाले गरेको कुराकानी :
८ वर्षपछि नबिल बैंक फर्कनुभएको छ, नयाँ योजना त पक्कै होला…
३३ वर्ष पुरानो नबिल बैंकले आफ्नो विशिष्ट पहिचान बनाइसकेको छ। अरु बैंकमा जस्तै नबिलमा पनि कार्यकारी पदमा नयाँ व्यक्ति आउँदा अलिअलि परिर्वतन त भइहाल्छ नै। तर, एउटा बाटो समातिसकेको संस्थाको पहिचानलाई नै निरन्तरता दिनु महत्वपूर्ण कुरा हो। त्यसमा फूलबुट्टा भर्ने काम आफ्नो ठाउँमा छँदैछ।
नबिल, एउटा यस्तो बैंक हो जसले राष्ट्र बैंकले तोकेको पुँजी पुर्याउन एक रुपैयाँ पनि लगानी थप्नुपरेको छैन। बैंकले पुँजी बढाउन न एफपिओ जारी गर्नुपर्यो न त मर्जर वा एक्वायरमा जानुपर्यो। यसबाट प्रस्ट हुन्छ, नबिल आफैंमा सक्षम बैंक हो। हाम्रो अबको सोच सेवाग्राहीसँग मिलेर अगाडि बढ्ने भन्ने छ। जसको अर्थ सेवाग्राहीको पनि आर्थिक उन्नति होस् र बैंकले पनि अझै प्रगति गरोस्।
४ वर्षे कार्यकालमा सेवाग्राहीले नबिल बैंकमा कस्तो परिर्वतन देख्न पाउनेछन्?
एक हिसाबले हेर्दा ४ वर्षे कार्यकाल लामो हो। तर, बैंकको सेवासुविधा जुन हिसाबले विस्तार गर्न सकिने ठाउँ छ, त्यसलाई मनन गर्दा ४ वर्षे कार्यकाल छोटो पनि हुन सक्छ। म आवश्यकता हेरेर सेवाग्राहीलाई सेवा प्रदान गर्ने योजनामा छु।
हाम्रो देशमा विदेशी लगानी भएका बैंकहरू पर्याप्त छन्। तिनमा भारतीय, पाकिस्तानी, बंगलादेशी, बेलायती लगानी छ। मैले अहिलेसम्म नेपाली बैंकले विदेशमा गएर कमाएर ल्याएको देखेको छैन। यस्तो अवस्थामा यो काम नबिलले नगरे कसले गर्छ? नबिल बैंकले विदेशमा शाखा खोलेर हुन्छ कि विदेशी बैंक नै किनेर वा साझेदारीमा, जसरी हुन्छ विदेशी पैसा नेपाल भित्र्याउने योजना छ।
नबिलले अहिले जुन किसिमले प्रविधिको प्रयोग गरेको छ। यो अवस्थासम्म आइपुग्न अन्य बैंकलाई अझै दुई-तीन वर्ष लाग्ने देखिन्छ। जुन प्रविधिहरू नबिलले प्रयोग गरिरहेको छ, त्यसलाई अझैसम्म हामीले बजारमा प्रचार गरेका छैनौं। आउँदो दिनमा यी प्रविधिको पूर्ण रुपले प्रचार गर्ने मेरो योजना छ। प्रविधिको पूर्ण प्रयोग गरेर युवा पुस्तालाई बैंक खाता खोल्न प्रोत्साहन गर्ने योजना पनि छ।
नबिललाई पाको बैंकको रुपमा हेरिने गरिन्छ। युग सुहाउँदो परिर्वतन गरेर यो बैंक युवादेखि वृद्ध–वृद्धासम्मको हो भन्ने भावना विकास गर्नुछ। जसको लागि हरेक उमेर समूहलाई सहज हुने तरिकाले सेवासुविधा विस्तार गर्ने योजना छ।
हामी नियामक निकायसँग पनि सहकार्य गरेर आगाडि बढ्ने सोचमा छौं। जसको लक्ष्य उत्कृष्ट नियमपालक बैंकको रुपमा नबिललाई सबैले विश्वास गरोस् भन्ने हो।
हामी देशव्यापी शाखा सञ्जाल विस्तार गरेर अझै फैलिने सोचमा छौं। गाउँ पुगेर नबिलले बैंकिङ सेवा मात्रै विस्तार गर्यो भन्ने होइन कि यसले हाम्रो दुःखपीडामा पनि साथ दिन्छ भन्ने आभास सबैलाई गराउन चाहन्छौं। यसका लागि नबिल फाउन्डेसन पनि छ, त्यसमार्फत सामाजिक उत्तरदायित्वलाई अगाडि बढाउँदै लैजानेछौं।
तपाईंले देशभर शाखा सञ्जाल विस्तार गर्ने भनिरहँदा, राष्ट्र बैंकले ग्रामीण भेगमा बैंक जान मानेन भनिरहेको छ। यसलाई कसरी अर्थ्याउनुहुन्छ?
राष्ट्र बैंकले चालू आर्थिक वर्ष भित्र ७ सय ५३ वटै स्थानीय तहमा बैंकिङ पहुँच पुर्याउने लक्ष्य लिएको छ। यसमा हामीले सहयोग गर्नुपर्दछ र त्यही अनुसार शाखा विस्तार पनि गर्दै आएका छौं। तर, कतिपय स्थानमा पूर्वाधार अभावको कारण सरकार आफैं पुग्न सकेको छैन। यस्तो ठाउँमा बैंक तथा वित्तीय संस्था कसरी पुग्न सक्छ? सरकारी निकायसँग छलफल गर्दा विकासको पूर्वाधार नभए पनि बैंक तथा वित्तीय संस्था जसरी पनि जानुपर्छ भन्छन्। तर, बैंकलाई कुनै समस्या आयो भने आफू जिम्मेवारी लिन्छु भन्दैनन्।
भोलि केही भइहाल्यो भने आखिर फस्ने त सर्वसाधारणको पैसा हो। त्यसैले हामी लगानीकर्ताको विश्वास गुमाउन चाहन्नौं। तर, यसो भन्दै हामी पन्छिन पनि खोजिरहेका छैनौं। म बैंकर्स संघको अध्यक्ष हुँदा राष्ट्र बैंकको एक पटकको अनुरोधमा हामीले २ सय ४४ वटा शाखा विस्तार गरेका थियौं। सरकारले आवश्यक पूर्वाधारको विकास गर्छ भने हामी जस्तोसुकै दुर्गममा गएर पनि सेवा दिन तयार छौं।
स्थापनाकालदेखि मेगा बैंकमा हुनुहुन्थ्यो, एक्कासि किन छोड्नुभयो? मेगामा आफ्नो कामको समीक्षा कसरी गर्नुभएको छ?
म सधैं नियामकलाई सम्मान गर्ने व्यक्ति हो। नियामक निकायको व्यवस्था अनुसार एक व्यक्ति दुई कार्यकाल बढी एउटै बैंकको सिइओ बन्न पाउँदैन। यो नियमको पालना गर्दै बाहिरिएको हुँ।
८ वर्षअघि म नबिल जस्तो स्थापित संस्था छाडेर सञ्चालन अनुमतिसमेत नआइसकेको संस्थामा जाँदै थिए। त्यतिबेला धेरैले मलाई यति ठूलो जोखिम किन लिएको भन्थे। तर टिम राम्रो भयो भने जुनै पनि संस्थालाई उचाइमा पुर्याउन सक्छु भन्ने ममा विश्वास थियो। मेरो सोच अनुसार टिम पनि राम्रो भयो। लक्ष्य बोकेर अगाडि बढ्दा राम्रै परिणाम पनि आयो। मेगामा हामी ‘हलोदेखि हाइड्रोसम्म’ नाराका साथ सबै नेपालीको बैंक बन्ने उद्देश्यले अगाडि बढ्यौं। स्थापनाकालको समयमा हामीले जुन लक्ष्य लिएका थियौं, ती अधिकांश पूरा भएको छ। त्यस समयमा देशमा राजनीतिक स्थिरता भइदिएको भए मेगा बैंक अझै देशव्यापी रुपमा फैलिन्थ्यो जस्तो लाग्छ।
राष्ट्र बैंकले ‘कुलिङ पिरियड’ तपाईलाई नै लक्षित गरेर ल्यायो भन्छन् नि?
मलाई लाग्दैन, अनिल शाह एउटा त्यस्तो शक्तिशालि व्यक्ति हो, जसको पछि राष्ट्र बैंक लाग्छ। नियामक निकायले वित्तीय क्षेत्रलाई थप पारदर्शी बनाउनको लागि उक्त नियम ल्याएको हो। यो नियम लागू हुनु र म नबिल आउनु संयोग मात्र हो। नियामकले नियम ल्याइसकेपछि पालना गर्नु मेरो कर्तव्य हो। यसैबीच राष्ट्र बैंकसँगै यसबारेमा सल्लाह गर्दा उहाँहरूबाट डेपुटीका रुपमा जान मिल्ने सुझाव आयो। जसले गर्दा डेपुटीका रुपमा नबिलमा आएको हुँ।
सिइओ भएर लामो समयसम्म काम गर्नुभएको संस्थामा ‘डेपुटी’ का रुपमा प्रतिष्ठा घटाउनुभयो भन्ने सुनिन्छ…
मलाई काम गर्न कुनै पद नै चाहिन्छ भन्ने लाग्दैन। जुन पदमा भए पनि आफूले राम्रो गरेर देखाउने हो। नबिलको ‘ब्रान्ड भ्यालु’ मैले बुझेको छु। यसको ‘ब्रान्डिङ’लाई अझ बढी विस्तार गर्न सकेँ भने पद होइन म व्यक्ति माथि पुग्छु। त्यसैले पदलाई होइन कामलाई विश्वास गर्छु।
नबिलमा केही राम्रो गर्न सक्छु भन्ने हेतुले नै आएको हुँ। यहाँको टिमप्रति म पूर्ण विश्वस्त छु। म एक्लैले भन्दा पनि संस्थाको लक्ष्य प्राप्तिका लागि पूरै टिम नै सक्षम हुनुपर्छ र त्यो नबिल बैंकमा छ। जुन कुरा मैले यो टिमसँग ६ वर्ष काम गर्दा बुझिसकेको छु।
पछिल्लो समय बैंकिङ क्षेत्रमा तरलता अभावले ब्याजदर अस्तव्यस्त भएको छ, यसको समाधान कसरी होला?
पछिल्लो समय बैंक तथा वित्तीय संस्थामा लगानीयोग्य पुँजी (तरलता) अभाव भएको छ। यसको समाधानका लागि बैंकरहरूले नियामक निकायसँग आग्रह गरेका थियौं। हामीले मागे जस्तो तरलता सहजताका लागि ठ्याक्कै केही ठोस कदम राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीति समीक्षा अवधिमा ल्याएको छैन।
तर, यसको समाधानका लागि हामी जस्ता वित्तीय संस्था स्वयं लाग्नुपर्दछ। अहिले बजारको निक्षेप वृद्धिको तुलनामा कर्जाको वृद्धि उच्च छ। यसलाई कमाइखाने बेला नबनाई वित्तीय संस्था सबै मिलेर कर्जा प्रवाहलाई घटाउन आवश्यक रहेको छ। यसमा सबैको एकरुपता भएन भने बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई असर पर्दछ।
बैंकले ब्याजदरमा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा गर्दै आएका छन् भन्ने आरोप लाग्ने गरेको छ, यसलाई कसरी लिनुभएको छ?
बैंकहरूबीच अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा केही हदसम्म छ। बैकहरूको संख्या बढी हुँदा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा बढेको देखिन्छ। यसलाई कम गर्न राष्ट्र बैंकले पुँजी वृद्धिको लागि मर्जर तथा एक्विजिसन योजना ल्यायो। तर, विकास बैंक र फाइनान्स कम्पनीको मात्र संख्या घट्यो। वाणिज्य बैंकहरु ३२ बाट २८ वटामा मात्र झरे। सानो बजारमा २८ वटा बैंक ८ अर्ब पुँजी भएका बैंक बने। यसले त झन् अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा निम्त्याएको जस्तो मैले महसुस गरेको छु। बैंकको चुक्ता पुँजी ४ गुणाको रफ्तारले बढेको छ भने हाम्रो अर्थतन्त्रको वृद्धि वार्षिक ५ देखि ८ प्रतिशत मात्र छ।
यस्तो अवस्थामा लगानीकर्ताले पनि त्यही अनुसार अपेक्षा राख्नुपर्दछ। बैंकले पनि संस्थापक लगानीकर्तालाई अब ४-५ वर्ष कुनै लाभांश दिन सक्दैन र सेयर मूल्यमा केही गिरावट आउन सक्ने कुरा बुझाउन आवश्यक छ। यसका लागि सबै बैंक तथा वित्तीय संस्था एक हुन आवश्यक छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
-1724654184.jpg)
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
