खाना के का लागि खाने ? कतिले जिब्रोको स्वादका लागि खान्छन् भने कतिले पेट भर्न । तर स्वस्थ रहन खाना खानुपर्छ भन्ने चेतनाको भने अभाव छ । यही कारणले पेट सम्बन्धी रोगका बिरामीको सँख्या बढ्दै गइरहेको छ ।
खाना खाने बानीले हाम्रो स्वास्थ्य अवस्था निधारण गर्ने गर्दछ । सन्तुलित आहार र खाना खाने तरिकाको सम्बन्ध प्रत्यक्ष रुपमा पाचन प्रक्रियासँग सम्बन्धित भएकाले यसको ज्ञानको दायरा फराकिलो पार्नुपर्ने देखिन्छ ।
यस सम्बन्धी ज्ञान नभएर वा ध्यान नदिएर वीर अस्पतालमा मात्रै दैनिक १ सय ५० सम्म बिरामी आउने गरेका छन् । उनीहरु पेट दुख्ने, फुल्ने, पातलो दिसा हुने जस्ता समस्याहरु लिएर आउने गरेका छन् ।
स्वस्थ रहन सन्तुलित र स्वस्थ भोजन जरुरी हुन्छ । सन्तुलित भोजनमा सबै प्रकारका पौष्टिक तत्वहरु हुनुपर्छ । जसमा कार्बोहाइडे«ट, प्रोटिन, फ्याट, भिटामिन, खनिज र पानी पर्छ ।
पौष्टिक तत्व रहेका खानेकुरा खानु स्वास्थ्यका लागि लाभदायी हुन्छ । जुन खानेकुरा सफा हुनु पनि उत्तिकै आवश्यक छ ।
नेपालीहरुको खानामा कार्बोहाइडेटको मात्रा धेरै तर प्रोटिन, फ्याटलगायतका पोष्टिक तत्व न्युन हुने गरेको छ । भिटामिन र मिनरलहरु झन् कम हुन्छन् । यस्तो अवस्थामा प्रोटिन र फ्याटको मात्रा बढाउने भिटामिन र मिनरलको लागि फलफूल तथा सागसब्जी बढी मात्रामा सेवन गर्दा उत्तम हुन्छ ।
पाचन प्रक्रिया मुखबाट शुरु भई निल्ने नली हुँदै ती खानेकुरा आमाशाय सानो आन्द्रा, ठुलो आन्द्रासम्म पुग्छन् । त्यहीँबाट आवश्यक पौष्टिक तत्व शरीरले लिन्छ, जुन रगतको माध्यमबाट शरीरको विभिन्न ठाउँमा पुगेर शक्ति प्रदान गर्छ । विकार तत्वहरु पिसाब तथा दिसाको माध्यमबाट बाहिर निस्कन्छ । यस प्रक्रियामा विभिन्न ग्रन्थीले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् ।
कहिलेकाहिँ आन्तरिक गडवढी जस्तै खानेकुराको एलर्जीले खाना नपच्ने, पेट फुल्ने, तथा दुख्ने, पातलो दिसा हुने जस्ता समस्या देखा पर्छन् र पाचन नलीलाई असर गर्छ । त्यस्तै अर्को समस्या इरिटेबल बोडेल सिन्ड्रम, जसमा पेट फुल्ने, दुख्ने, समस्या रहन्छ ।
नेपालीहरुमा धेरै हुने रोग ग्याँष्ट्रिक पनि खानेकुरासँगै सम्बन्धित छ । यदि स्वस्थ खानेकुरा शरीरलाई चाहिने जति मात्रै खाने बानी बसाल्ने आवश्यक मात्रामा खाने हो भने पाचन प्रणालीलाई स्वस्थ बनाउन सक्छ । जुन विश्व पाचन दिवसको उद्देश्य पनि हो ।
सफा सन्तुलित खानाले मात्र पुग्दैन । खाने बानीमा पनि परिवर्तन गर्न जरुरी देखिन्छ । नेपालीहरुमा खाना खाने तरिका स्वस्थकर छैन । खान पाएको बेला अत्याधिक खाने र नपाएमा लामो समयसम्म भोकै बस्ने बानी हुन्छ । यसले पनि पाचन प्रक्रियामा असर पार्दछ । आमा नेपालीले दिनको ३ पटक खाना खान्छन् । न्युन आय भएकाहरुलाई त्यो पनि सम्भव छैन । तर, खाने खाने सही बानी भने थोरै थोरै गरेर दिनमा कम्तिमा ६ पटक खानु हो ।
हतार भयो भनेर छिटो छिटो खाना खानु पनि उपयुक्त तरिका होइन । यस्तो गर्दा पाचन ग्रन्थीबाट निस्केको रससँग खाना मिसिन पाउदैन । त्यत्तिकै बाहिर निस्कन्छ । राम्रोसँग चपाएर आउने रस र पाचन ग्रन्थीबाट आउने रसको मिश्रण शरीरको लागि आवश्यक तत्व हो ।
आज विश्व पाचन दिवस
आज विश्व पाचन दिवस हो । पाचन प्रणाली सम्बन्धि रोग र बच्ने तरिकाहरु सम्बन्धी चेतना फैलाउन वल्र्ड ग्याष्ट्रोइन्ट्रेलोजिष्ट अर्गनाइजेशनले हरेक वर्ष मे २९ तारिखका दिन विश्व पाचन दिवसका रुपमा मनाउने गरेको छ । एक सय सदस्य राष्ट्रका ५० हजार पेट सम्बन्धि रोगका विशेषज्ञ आवद्ध छन् ।
नेपालका पेट रोग विशेषज्ञहरुको संगठनले पनि तीन वर्षअघि यसको सदस्याता लिएको छ, जुन संगठनमा नेपालका ८० विशेषज्ञ चिकित्सक आवद्ध छन् ।
पेट तथा कलेजो रोग सम्बन्धी सर्बसाधारणलाई जानकारी दिने, रोगका रोकथामका उपाय बारे सर्वसाधारणलाई चेतना फैलाउने कार्यमा यो संगठन सक्रिय छ ।
हरेक वर्ष पेट तथा कलेजो रोग सम्बन्धी एउटा रोगका बारेमा विशेष अभियानका साथ जनचेतना कार्यक्रम गर्ने गर्छ । यस वर्षको विश्व पाचन दिवसको नारा ‘खानेकुरा र पाचन नली’ रहेको छ ।
(वीर अस्पतालका कन्सल्टेन्ट ग्याष्ट्रोइन्ट्रेलोजिष्ट डा बस्नेतसँग गीता कठायतले गरेको कुराकानीमा आधारित)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1764146706.png)
-1766648928.png)
-1763721444.png)
