काठमाडौं- एउटा सर्जक जब आफ्नो सिर्जनालाई राज्यले गर्भमै तुहाउन खोजेको गुनासो गर्दै राजनीतिज्ञका अगाडि रुन्छ, त्यो भन्दा दर्दनाक अवस्था अरु के हुन सक्छ र!
शुक्रबार दिउँसो काठमाडौं, कमलादीस्थित नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानमा जारी ‘राष्ट्रिय चलचित्र कन्फ्रेन्स’को पहिलो सेसन ‘राजनीतिको आँखामा चलचित्र’का क्रममा यस्तै दृश्य देखियो।
बहसका लागि ड्यासमा सहभागी थिए, नेपाली कांग्रेसकी केन्द्रीय सदस्य एवं सांसद डा डिला संग्रौला, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का केन्द्रीय सदस्य ठाकुर गैरे र राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) का महासचिव एवं प्रवक्ता केशव झा।
जब सेसनको अन्त्यतिर सहभागी दीर्घाबाट फिल्म निर्देशक कुमार भट्टराई जुरुक्क उठे र भावुक हुँदै आफूले दासढुंगा दुर्घटनामाथि चलचित्र विकास बोर्डबाट फिल्म बनाउने अनुमति नपाएको गुनासो गरे। त्यसपछि माहोल एकाएक शान्त बन्यो।
‘हामीले सिनेमामा कुनै अतिरन्जित कुरा देखाउन खोजेका छैनौं,’ सहभागी नेताहरुका अघि उनले प्रश्न गरे, ‘हामीले फिल्ममा यसले मारेको, उसले मारेको भनेर कहीँकतै भन्न खोजेका छैनौं। मात्रै अन्त्यमा एमालेबाट जो-जो पटकपटक सत्तामा आउनुभयो, उहाँहरुलाई प्रश्न गर्ने जमर्को गरेका छौं। अब हामीले नेताहरुलाई प्रश्न गर्न किन नपाउने? तपाईंहरु मदन भण्डारीको नाम बेचेर अहिले सत्तासम्म आइपुग्नुभयो, हामीचाहिँ फिल्म बनाउन पनि नपाउने? पाउँदिन भने किन नपाउने?’
यति बोल्दाबोल्दै एक्कासि उनको बोली अड्कियो। आँखाबाट तरक्क आँसु झर्यो। सहभागी सबै भावुक देखिए। ड्यासमा बसिरहेका नेताहरूको मुहारको रंगसमेत एक्कासि अँध्यारो भयो।
अर्का सहभागीले त कार्यक्रममा खुलेरै भने, ‘एउटा फिल्म सजर्क राजनीतिज्ञका अगाडि फिल्म बनाउन पाइनँ भनेर यसरी रुनुपरेको छ, यसले नै प्रस्ट पार्छ नेपाली राजनीतिले चलचित्रलाई कसरी लिइरहेको छ।’
कार्यक्रममा निर्देशक भट्टराईले चलचित्र विकास बोर्डका अध्यक्षबाट गलत प्रचार भएको गुनासो समेत गरे।
‘बोर्डका अध्यक्षले फिल्ममा पार्टीका अधिकांश नेतालाई हत्यारा बनाइएको छ तर पुष्टि गर्नुभएको छैन भन्दै हल्ला फिजाइरहनुभएको छ। मैले कतै त्यस्तो गरेको छु भने प्रमाणित गरिदिनुस् भनेर अनुरोध गरिरहेको छु,’ उनले भने।
‘तपाईंले त सिनेमाको पक्षमा सहजीकरण गर्नुपर्यो। तपाईं त सिनेमाका अंग हो भन्दाखेरि ‘म तिम्रो लागि सहजीकरण किन गर्छु, म त सरकारले नियुक्त गरेको मान्छे हो’ भन्नुभयो,’ बोर्ड अध्यक्षको भनाई उद्धृत गर्दै उनले थप गुनासो पोखे, ‘मैले तपाईंलाई आपत्ति लागेको विषय हटाइदिन्छु भन्दा पनि उहाँले अनुमति दिनुभएको छैन। अर्को कुरा, उहाँ मेरो आफन्त पनि पर्नुहुन्छ। भन्नुहुन्छ ‘यस्तो सिनेमा किन बनाउछौं, सिनेमा बनाउनु छ भने मनोरञ्जनात्मक सिनेमा बनाऊँ न। ‘जात्रा’जस्तो सिनेमा बनाऊ।’ यस्तो सिनेमा उहाँहरुको प्राथमिकतामै पर्दैन। र, कोही पत्रकारले यो विषयमा केही लेख्दैनन्, कोही फिल्मकर्मी यस विषयमा चुइँक्क बोल्दैनन्, अचम्म लागिराछ।’
कार्यक्रममा निर्देशक भट्टराईको आँसु देखेपछि काँग्रेस नेतृ डा डिला संग्रौला पनि भावुक भइन्।
‘निर्देशकज्यूले दासढुंगा-२ बनाउनै नपाई सेन्सर हुँदा कसलाई भन्ने भन्दै पोखेको पीडाले मलाई भावुक बनायो,’ उनले भनिन्, ‘हरेक पार्टीभित्र हरेक नेताहरु र हरेक समाजभित्र घटेका हरेक घटनाहरुलाई मुखरित गरेर बनाइएका चलचित्रहरुलाई दर्ता गर्नबाट रोक्नु हुँदैन। तपाईंले मलाई घचघच्याउनुभएको छ, म सदनमा यो कुरा उठाउँछु, सँगसँगै मेरो पार्टीमा पनि उठाउँछु।’
त्यस्तै नेकपाका केन्द्रीय सदस्य ठाकुर गैरेले पनि सिर्जनालाई बन्नुअघि नै रोक्ने प्रवृत्तिप्रति असहमति जनाए।
‘दासढुंगामाथि फिल्म बनाउन पाइन्छ। कसले भन्यो पाइँदैन? मैले यहीँ आएर थाहा पाएँ यो कुरा। हिजो पहिलो ‘दासढुंगा’ बनाउँदा पनि म संरक्षकजस्तै थिएँ, अहिले पनि आवश्यक सहयोग गर्न तयार छु।’
तत्कालीन नेकपा (एमाले) का महासचिव मदन भण्डारी र सङ्गठन विभाग प्रमुख जीवराज आश्रितको रहस्यमय दासढुंगा दुर्घटनालाई आधार बनाएर निर्माण हुन लागेको ‘दासढुंगा-२’लाई राजनितिक प्रभावमा परेर बोर्डले निर्माण अनुमति दिन आनाकानी गरिरहेको छ।
बोर्डले फिल्मको स्क्रिप्टबारे रायसुझावका लागि मदन भण्डारी स्मृति प्रतिष्ठानमा पठाएको तर्क गरेको छ। तर, स्रोतको दाबी छ, स्क्रिप्ट प्रतिष्ठान हुँदै राष्ट्रपति कार्यालयसम्म पुगेर रोकिएको हो।
यता बोर्ड अध्यक्षले फिल्मको निर्माण इजाजत दिने/नदिने त्यसको टुंगो नलागेको बताउँदै आइरहेका छन्।
‘उहाँहरुले चलचित्र विकास बोर्डमा फिल्मको कथासारसहित निर्माण इजाजतका लागि निवेदन दिनुभएको छ। म एउटा प्रक्रियामा छु। बाहिर निर्देशक (कुमार भट्टराई) ले आर्टिकल लेख्दै हिँड्नुभएको छ र त्यसको जवाफ दिँदै हिँड्न म आवश्यक ठान्दिनँ,’ उनले गत शुक्रबार मात्रै चलचित्र पत्रकार संघले पोखरामा आयोजना गरेको अन्तरक्रिया कार्यक्रममा यस्तो भनेका थिए।
फिल्मको निर्माण इजाजत दिने अधिकार नै चलचित्र विकास बोर्डको हो। तर, तीन महिना बितिसक्दा पनि अनुमति दिने/नदिने यसको आधिकारिक धारणा आउन नसक्नु आश्चर्यको विषय हो।
बोर्ड अध्यक्षले यो फिल्मको कथा अध्ययन गर्दा त्यहाँ मदन भण्डारी र जीवराज आश्रितको हत्यामा लगभग पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’, केपी शर्मा ओली, विद्यादेवी भण्डारी, माधव नेपालको हात रहेको भनिएको तर प्रमाणित नगरिएको आरोपसमेत लगाएका छन्। जसको निर्देशक भट्टराईले खुलेर खण्डन गरिरहेका छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
