काठमाडौं- काठमाडौं महानगरपालिकाले पहिलोपटक श्रमिक सहकारी दर्ता गरेको छ। महानगरपालिकाले गत असार ३० गते स्वाबलम्बन श्रमिक सहकारी संस्थाका रूपमा पहिलो श्रमिक सहकारी दर्ता गरेको हो।
कुनै पेशा वा औद्योगिक प्रतिष्ठानमा आबद्ध व्यक्तिहरू संगठित भएर यसअघि पनि श्रमिक मजदुर/श्रमिक सहकारी दर्ता हुने गरेका थिए। तर, मदजुर नै मालिकका रूपमा रहेर सामूहिक काम गर्ने नयाँ अवधारणासहति श्रमिक सहकारी दर्ता गरिएको हो।
बचत तथा ऋणको कारोबार गर्ने सहकारी संस्थाको दर्ता रोकेको भएपनि उत्पादनमा आधारित सहकारी, उपभोक्ता सहकारी, कृषि सहकारी तथा स्वाबलम्बन सहकारीले होटल वा रेन्टुरेन्ट व्यवसाय सञ्चालन गर्ने कार्यक्षेत्र राखेर संस्था दर्ता गराएको हो।
सहकारी ऐन-२०७४ मा ‘श्रमिक युवालगायतले श्रम र सीपमा आधारित भई व्यवसाय गर्ने सहकारी संस्थाको हकमा १५ जना सदस्य संख्या रहेर सहकारी संस्था खोल्न पाउन सकिने छ,’ भन्ने उल्लेख छ। सोही व्यवस्था अनुसार सहकारी दर्ता नयाँ अवधारणासहित श्रमिक सहकारी दर्ता भएको काठमाडौं महानगरपालिका सहकारी विभागका विभागीय प्रमुख नमराज ढकालले बताए।
स्वावलम्बनले काठमाडौं महानगरपालिका वडा नं १०, ११ र २९ लाई कार्यक्षेत्रका रुपमा राखेको छ। संस्थाका अध्यक्ष उमेश कुमार मल्ल तीन महिनाभित्रै पहिलो साधारणसभा सम्पन्न गरेर संस्थाले लिएका उद्देश्यअनुरुप काम गर्ने बताउँछन्। होटेल क्षेत्रमा आबद्ध रहेर काम गरिरहेका व्यक्तिहरु संस्थाका सदस्य छन्।
मजदुर आफैं मालिक भएको यो पहिलो पटक हो। तर श्रमिक सहकारीमा आबद्ध भएर सदस्यहरुले आफ्नो व्यवसायको आफै मालिक बन्ने मात्र नभई आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक सशक्तीकरणमा पनि भूमिका निर्वाह गर्ने भएकाले यस्ता खालका सहकारीहरुको दर्ता प्रोत्साहन गरेको ढकाल बताउँछन्।
‘महानगरपालिकाभित्र श्रम, सीप र उत्पादनमा आधारित सहकारी संस्थालाई प्रमुख प्राथमिकतामा राखेर दर्ता सुरु गरिएको छ। उत्पादन वृद्धि, रोजगारीका अवसर सिर्जना र एक प्रकारको मूल्य श्रृङ्खला (भ्यालु चेन) स्थापना गर्नका लागि श्रमिक सहकारी संस्था दर्ता सुरु गरेका हौं,' उनले भने।
अहिले बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाको संख्या अन्य विषयगत संस्थाको भन्दा निकै धेरै छ।। बचत तथा ऋण कारोबार गर्ने संस्थाको वित्तीय जोखिम बढी हुने तर प्रभावकारी रुपमा नियमन गर्न नसकेपछि दर्ता प्रकृया रोकिएको ढकालको भनाई छ।
काठमाडौं महानगरपालिकामा श्रमिक सहकारी दर्ता गर्नका लागि राष्ट्रिय सहकारी महासंघले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। श्रम र शिपमा आधारित श्रमिक सहकारी दर्ता गर्नुपर्छ भनेर महासंघसँगकै परामर्शमा महानगरपालिकाले यस्ता सहकारी दर्ता खुला गरिएको ढकाल बताउँछन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।