राजविराज– २०७२ साल वैशाख १२ को विनासकारी भूकम्पमा करिब ९ हजार मानिसले ज्यान गुमाए। लाखौं मानिस बेघर भए अनि अर्बौं मूल्य बराबरको क्षति भयो।
भूकम्पीय जोखिमका हिसाबले नेपाल विश्वमै १३औं स्थानमा रहेको ज्ञात हुँदाहुँदै पनि सामान्य असावधानीका कारण भएको यो क्षतीले नेपालीलाई महत्वपूर्ण पाठ सिकाएर गयो, तर त्यसको असर त अहिले पनि ज्यूँका त्यूँ छ।
हजारौं भूकम्प पीडित अहिले पनि त्रिपालमा गुजारा चलाइरहेका छन्, त्यसतर्फ सरकारी स्तरबाट अहिले पनि जिम्मेवारीपूर्वक काम हुन सकेको छैन। भूकम्पपछि सम्पूर्ण नेपालीसँगै सरकार र सरकारका संयन्त्र समेत सजग भए। अब चैं त्यस्ता असावधानी दोहोरिँदैनन् र अप्ठ्यारो अवस्था बाहेक नेपालीले अकालमा ज्यान गुमाउँदैनन् भन्ने अधिकांशले विश्वास गरेका थिए।
तर, यत्रो ठूलो विनासपछि पनि त्यतिबेला ‘अब चै किन गल्ती गरौंला र?’ भनेर पछुताउनेहरु नै यतिबेला तँछाड र मछाड गर्दै जोखिमयुक्त भौतिक पूर्वाधार निर्माणमा लागिपरेका छन्। त्यसमाथि सुधारको सबैभन्दा धेरै अपेक्षा गरिएको राज्य संयन्त्र त अहिले पनि टसमस छैन। भौतिक पूर्वाधार निर्माण गर्दा पालना गर्नुपर्ने ‘भवन संहिता–२०६०’ पालना गराउने सवालमा अहिले पनि जिम्मेवार निकायको ध्यान गएको देखिँदैन।
भवन संहिता पालना गराउने जिम्मेवार निकायहरु गाउँ÷नगरपालिका र सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग अन्तर्गतका कार्यालयहरुले नै आफ्नो दाइत्व बुझेका छैनन्।
यसैक्रममा ‘सवल समुदाय र स्थानीय सरकार, भूकम्पीय सुरक्षाको बलियो आधार’ भन्ने नाराका साथ मंगलबार देशभर २०औं भूकम्प सुरक्षा दिवस मनाइयो। दिवस मनाउने क्रममा सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय सप्तरीले पनि राजविराजमा कार्यक्रम आयोजना गर्यो। तर, कार्यक्रमको स्वरुप हेर्दा पुरानै ढर्रामा परिवर्तन देखिएन।
कार्यालय प्रमुख तथा संघ–संस्थाका केही प्रतिनिधि, सुरक्षा निकायका प्रतिनिधि र विद्यार्थीको र्याली निकालेर भूकम्पले विगतमा पुर्याएको क्षति, जोगिने उपाय सम्बन्धी स्लाइड (भिडियो) देखाउने र सावधान हुनुपर्छ भनेर कार्यक्रम सक्ने बाहेक अन्य कुनै उपलब्धिमूलक गतिविधि भएनन्। जुन डिभिजन कार्यालयमा हरेक वर्ष दोहोरिने प्रक्रिया हो।
कार्यक्रमको अन्त्यमा प्रमुख अतिथी तथा जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख प्रभाकर यादव, अध्यक्ष तथा प्रमुख जिल्ला अधिकारी भागिरथ पाण्डेय, डिभिजन कार्यालयका प्रमुख रमेश थिङ्ग, राजविराज नगरपालिकाका मेयर शम्भुप्रसाद यादव लगायतले ‘भवन संहिता–२०६०’ कडाइका साथ पालना गराउने सवालमा जिम्मेवार हुनुपर्ने भन्दै कार्यक्रम सकियो।
०७२ वैशाख १२ को भूकम्प र त्यसपछिका पराकम्पनका कारण अहिले पनि सर्वसाधारणमा त्रास छ। के भविष्यमा फेरि विनाशकारी भूकम्प आउला त? अहिले धेरैको चासोको विषय यो पनि छ। विभिन्न समाचार माध्यममा कुनै न कुनै देशमा अहिले पनि भूकम्प गइरहेको र अकल्पनीय क्षति भइरहेको विषयमा आइरहेका समाचारले नेपालीलाई अहिले पनि झस्काउन छोडेको छैन । तर, संकटमा परेर पनि नचेत्ने आफ्नै व्यवहारका कारण नेपालमा पुनः अर्को संकट नदोरिएला भन्न सक्ने अवस्था छैन।
अझै पनि भूकम्पको सम्भावना टरिनसकेको र कुनै वेला त्यस्तो दुर्घटना दोहोरिन सक्ने सम्भावनालाई मध्यनजर गरी गाउँ–गाउँमा चेतनामूलक कार्यक्रम संचालन गर्नुपर्ने तथा भवन संहितालाई कडाइका साथ पालना गराउनु पर्ने यस क्षेत्रका नागरिकहरुको माग छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
