काठमाडौं- हामीले खानाबाट प्राप्त गर्ने ग्लुकोजका बिभिन्न तत्वहरुलाई हामी डेक्स्रोज, फ्रुक्टोज, ल्याक्टोज, सुक्रोज, माल्टोज आदि नामबाट चिन्छांै । ग्लुकोज एक शक्तिदायक वस्तु हो जुन प्रायः सबै फलफूल र तरकारीमा पाइन्छ । ग्लुकोज हाम्रो रगतमा पनि हुन्छ ।
_x000D_
_x000D_
फ्रुक्टोज प्रायः सबै तरकारी र फलफूलमा पाइन्छ । ल्याक्टोज नामक ग्लुकोज दूधमा पाइन्छ जुन विस्तारै पच्दछ । उखुबाट उत्पादन गरिने चिनीलाई रासायनिक रूपमा सुक्रोज भनिन्छ । माल्टोज नामक ग्लुकोज गहु“बाट उत्पादन हुन्छ ।
_x000D_
_x000D_
ग्लुकोजले हामीलाई तत्कालै शक्ति प्रदान गर्छ । त्यसैले यसलाई शुद्ध क्यालोरी पनि भनिन्छ । अन्य पदार्थजस्तो यसलाई पचाउनको लागि धेरै समय आवश्यक पर्दैन । यो तत्कालै पचेर रगतमा जाने हुनाले अत्यन्त कम समयमै यसले शक्ति प्रदान गर्छ । सुद्धकिरण गरेर उत्पादन गरिएको चिनी बाहेक अन्य वस्तुले पनि ग्लुकोज प्रदान गर्छन् । जस्तैः टुसायुक्त खाना, गेडागुडी, सागसब्जी, दूध, बदाम, फलफूल, काजु, किसमिस आदि ।
_x000D_
_x000D_
हामीले तरवुजा, मौसम, सुन्तला, कागती, अंगुर आदि फलफूलबाट तथा सिमी, केराउ, सलगम, सुन्तला, आरु, भुइ“कटहर आदि हरियो तरकारीबाट पनि शरीरलाई चाहिने शक्ति पाउ“छांै । शक्ति प्राप्त गर्न हामीले बजारबाट अनेक थरीका नाम भएका ग्लुकोजका बट्टाबाट किनेर खुवाउँछौं । यसमा बढी पैसा खर्च हुने भए पवनि यसबाट खासै लाभ भने हुँदैन ।
_x000D_
_x000D_
चिनीलाई रासायनिक रूपमा सुक्रोज भनिन्छ । यसलाई पहिले मन्द सेतो विष भनिए पनि हाल आएर यसलाई सेतो मृत्यु भन्ने गरिन्छ । यो एकदम क्यालोरीयुक्त हुन्छ र यसमा शरीरलाई चाहिने खनिज पदार्थ, भिटामिन र लवणको एक अंश पनि हु“दैन ।
_x000D_
_x000D_
प्रकृतिले हामीलाई ग्लुकोजको मात्रा अन्य धेरै प्राकृतिक वस्तुबाट प्रदान गरिरहेको हुन्छ । त्यसैले विभिन्न गुलिया वस्तु जस्तै मिठाई हामीले खाइरहनु आवश्यक छैन । यो त शरीरलाई भन्दा जिब्रोको स्वादको लागि मात्र खाइने कुरा हो ।
_x000D_
_x000D_
चिनीबारे केही जानकारी
_x000D_
_x000D_
- यदि मह, चिनीजन्य खाद्यपदार्थ र उखुको रसबाट ग्लुकोज प्राप्त गर्न सकिने भएका कारण त्यस्ता पदार्थ सामान्य अर्थात् थोरै मात्रामा खानुपर्छ ।
_x000D_
_x000D_
- मिठाई, बोतल या टिनको बट्टाका पेय पदार्थ, जाम, जेली जस्तो प्याक गरेर बनाइएको खाद्य पदार्थको रूपमा भएका कुनै पनि चिनीयुक्त खानाले शरीरलाई फाइदा गर्दैन ।
_x000D_
_x000D_
- किसानहरूले आफ्ना पशुपंक्षी हुर्काउनकालागि पोषणयुक्त खाना खुवाउँछन् तर जनावर र पंक्षीलाई चिनी खुवाउनु पर्दैन । किनभने चिनी पशुपंक्षीकालागि हानिकारक हुन्छ । पशुपंक्षीलाई बेफाइदा हुने खाद्यपदार्थ मान्छेलाई पनि हानीकारक नै हुन्छ ?
_x000D_
_x000D_
- धेरैले हामीले चिनी प्रयोग गरेनांै भने हामीलाई शक्ति कसरी प्राप्त हुन्छ भन्ने पनि गरेका छन् । तर हामीले चिनी केही सय बर्षअधि मात्रै प्रयोग गर्न थालिएको हो भन्ने बिर्सनु हुँदैन । परापूर्वकालका मानिसहरू हामीभन्दा बढी काम गर्दथे । उनीहरु सूर्योदयदेखि सूर्यास्तसम्म लगातार शारीरिक काम गर्थे । त्यतिखेर चिनी नभएपनि उनीहरु शक्ति प्राप्त गर्दथे । उनीहरूले प्राकृतिक रूपमा पाइने फलफूलबाट नै शरीरलाई चाहिने शक्ति पाउथे र स्वस्थ भएर बाच्थे ।
_x000D_
_x000D_
चिनीले शरीरमा गर्ने चोरी
_x000D_
_x000D_
प्रशोधन गरिएको खानेकुराले शरीरको भिटामिन र लवणको चोरी गर्छ र शरीरमा ती तत्वको अभाव गराउँछ । सामान्य र गरिब मानिसले खाने खाना सस्तो र प्रशोधन नभएको हुन्छ । प्रशोधन नभएको खाना प्राकृतिक र स्वस्थकर हुन्छ । तर धनीले खाने खाना प्रशोधित हुन्छ र यो तयार गर्ने क्रममा मानिसले धेरै हस्तक्षेप गरेको हुन्छ ।
_x000D_
_x000D_
चिनी र नुन थप्ने, बोक्रा र गुदी फ्याक्ने तथा नकुहिने कुरा राखेर बट्टाबन्दी गरिने हुँदा यो क्रममा यसमा धेरै अहितकर वस्तु थपेर वा पकाउने क्रममा राम्रा कुरा फ्याँकेर बनाइने गरिन्छ । त्यसैले विडम्वना के देखिन्छ भने गरीबले पोषणयुक्त र धनीले असन्तुलित भोजन खाने गर्छन् । प्रशोधन गर्ने वा शुद्ध पार्ने क्रममा खानेकुरामा रहने भिटामिन तथा लवण धेरै खेर फालिन्छ ।
_x000D_
_x000D_
प्रशोधित रूपमा चिनी प्रयोग हुने मिठाइ, सिरप, सर्वत, जाम, जेली, क्यान्डी, टफी, चकलेटजस्ता खानेकुरा मीठो र राम्रो बनाउने क्रममा शरीरकालागि उपयोगी तत्व खेर फालिएको हुन्छ । यसरी फालिने वस्तुहरुमा भिटामिन बी कम्प्लेक्स र क्याल्सियम प्रमुख हुन् ।
_x000D_
_x000D_
प्रशोधित चिनीमा यी दुई कुराहरू नरहने भए पनि पाचन प्रक्रियाको लागि यी तत्व आवश्यक पर्छन् । यसले गर्दा शरीरमा पहिलेदेखि नै रहेका यो दुई कुराको मद्दतले चिनी र अन्य पदार्थको पाचन हुन सक्छ
_x000D_
_x000D_
प्रोटिन, भिटामिन र लवणको कमी
_x000D_
_x000D_
हाम्रो पेटको क्षमता सीमित हुन्छ । हामीले चिनीयुक्त खाना धेरै खाएमा त्यसबेला प्रोटिन, भिटामिन र लवणयुक्त खानाकालागि ठाउ“ रह“दैन । फेरि चिनीयुक्त खानामा रुचि बढ्न थालेमा अरु खानाप्रति रुचि घट्न थाल्छ । उदाहरणार्थ मिठाई, सिरप, चकलेट, आइसक्रिम खान खोज्नेले दालभात, फलफुल र सलाद नखाने वा कम खाने गर्छन् । यो अर्को किसिमले पर्न जाने नकारात्मक असर हो ।
_x000D_
_x000D_
मुटु र प्रशोधित चिनी
_x000D_
_x000D_
लण्डन मेडिकल कलेजमा डाक्टर लुडकिनले हालमा मुटुसम्बन्धी समस्या बढ्नुको दोष चिनीयुक्त कृत्रिम रूपमा तयार पारिएका एवं बट्टाका खानेकुरालाई दिने गरेका छन् । उनका अनुसार प्रशोधित चिनीयुक्त एवं रेशा कम हुने खानाको उपयोग जति बढ्दै जान्छ, उति नै मुटुको समस्या बढ्दै जान्छ ।
_x000D_
_x000D_
यसर्थ मानिसले चिनी बढ्दो मात्रामा खपत गरेमा त्यसवापत् प्राकृतिक नियमविरुद्ध रोगको रूपमा सजाय भोग्नु पर्दछ । स्वास्थ्यबारे राम्रो जानकारी राख्ने डाक्टरहरूले पनि यसको राम्रै उपभोग गर्छन् भने यो कसरी अहितकारक हुनसक्छ भन्ने तर्क पनि गर्ने गरिन्छ । तर, जान्नेले प्रयोग गर्दैमा कुनै पनि कुरा हितकर हुने होइन ।
_x000D_
_x000D_
डाक्टर, अनुसन्धानकर्ता तथा अन्य जानकार व्यक्तिले धूमपान खराब छ भन्ने थाहा नपाएर उपभोग गरेको होइन, स्वास्थ्यप्रति बेवास्ता गर्ने बानीका कारण हो । चिनीको खपत पनि यही कारणले बढेको छ । चिनीले स्वास्थ्यमा के–कस्तो असर गर्दछ भन्ने कुरा चिनी कम वा बढी खपत गरेर हेरौं ।
_x000D_
_x000D_
चिनीको खपत घटाएर त हेरौं उपभोग घट्दा स्वास्थ्य स्थितिमा के–कस्तो असर पर्छ– थाहा भइ नै हाल्छ ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
