• गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • नेपाल लाइभ

    • राजनीति
    • निर्वाचन विशेष
    • अनुसन्धान
    • प्रवास
    • विचार
    • फिचर
    • समाचार
    • ब्लग
    • समाज
    • अन्तर्वार्ता
    • सुरक्षा/अपराध
    • साहित्य डबली
    • विश्व
    • कोरोना अपडेट
    • नेपाल लाइभ विशेष
    • जीवनशैली
    • भिडियो

    बिजनेस लाइभ

    • अर्थ समाचार
    • बैंक/बिमा/सेयर
    • पर्यटन-उड्डयन
    • अटो
    • पूर्वाधार
    • श्रम-रोजगार
    • कृषि
    • कर्पोरेट
    • सूचना-प्रविधि
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

    इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

    • समाचार
    • सिनेमा
    • अन्तर्वार्ता
    • रंगमञ्च
    • फिल्म समीक्षा
    • गसिप
    • संगीत
    • विचार-विश्लेषण
    • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

    स्पोर्टस लाइभ

    • फिचर
    • फुटबल
    • क्रिकेट
    • अन्य
    • लेख-विश्लेषण
    • अन्तर्वार्ता
हाम्रो बारेमा
  • हाम्रो बारेमा
सोमबार, कात्तिक २४, २०८२ Mon, Nov 10, 2025
  • गृहपृष्ठ गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • निर्वाचन विशेष
  • अनुसन्धान
  • बिजनेस लाइभ
  • इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • प्रवास
  • भिडियो

बिजनेस लाइभ

  • अर्थ समाचार
  • बैंक/बिमा/सेयर
  • पर्यटन-उड्डयन
  • अटो
  • पूर्वाधार
  • श्रम-रोजगार
  • कृषि
  • कर्पोरेट
  • सूचना-प्रविधि
  • अन्य
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ

  • समाचार
  • सिनेमा
  • अन्तर्वार्ता
  • रंगमञ्च
  • फिल्म समीक्षा
  • गसिप
  • संगीत
  • विचार-विश्लेषण
  • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
  • अन्य
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

स्पोर्टस लाइभ

  • मुख्य समाचार
  • फिचर
  • फुटबल
  • क्रिकेट
  • अन्य
  • लेख-विश्लेषण
  • अन्तर्वार्ता
इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

दसैं समेट्ने कालजयी गीत, कुन गीत किन लोकप्रिय बने?

64x64
नेपाल लाइभ शुक्रबार, कात्तिक २, २०७५  ०१:१९
1140x725

काठमाडौं– शरद ऋतु आगमनको साक्षात्कार गर्दै जन्मने हरेक बिहानीले बडा दसैंको संकेत गर्छ, बहने हावा दसैंकै सुगन्ध बोकेर बहन्छ।

_x000D_ _x000D_

रेडियो, टेलिभिजनमात्र होइन, सार्वजनिक सवारी, हाटबजार, मेला अनि सुपरमार्केटमा बज्ने मालश्री ९दसैं० धुन र दसैं भावमा बज्ने गीतले प्रत्येक नेपालीको मनमा दसैंको उमंग भरिरहेको हुन्छ। अनि सुरु हुन्छ वास्तविक दसैं, रौनकता, उमंग, भेटघाट, मान्यजन, परिवार र चहलपहल।

_x000D_ _x000D_

मालश्री धुन त दसैंको पर्याय नै बनेको छ। तर यति मात्र होइन, अन्य कालजयी गीत पनि छन्। यी गीतले दसैंको वास्तविक पृष्ठभूमिको चित्रण गरिरहेका छन्। दसैंका धेरैजसो गीत आदर्शसँग जोडिएका छन्।

_x000D_ _x000D_

कला, संस्कृति, रीतिथिति र मूल्यमान्यता वर्णन गर्ने यी गीतले दसैंलाई जीवन्त पार्ने गरेका छन् । तर पछिल्लो सयम आदर्श र संस्कृतिको वर्णन गर्ने मात्र नभएर वास्तविकता उराल्ने गीत पनि बजारमा लोकप्रिय बन्न थालेका छन्।

_x000D_ _x000D_

‘दसैं नै हो कि, यो मेरो दशा, फर्की आएको।।।’ नेपाली जनजिब्रोमा गुञ्जिने गीत हो। यिनै शब्दमार्फत् रचनाकार प्रेम बस्नेतले सर्वसाधारण नेपालीको दसैंको वास्तविकता बोल्ने प्रयास गरेको गीत कालजयी बनेको छ। नेपाली संगीत बजारमा यस्ता थुप्रै कालजयी गीत छन्, जसले दसैंको अनुभूति दिलाइरहेका हुन्छन्। 

_x000D_ _x000D_

दसैंसँग जोडिएका केही उत्कृष्ट गीत र संगीत 

_x000D_ _x000D_

दसैंको आगमनसँगै रेडियो, टेलिभिजन, मठ–मन्दिरलगायता स्थानमा जब मालीश्री (मंगल) धुन बज्न थाल्दछ तब नेपाल र नेपालीहरु दसैंको रौनकतामा पुलकित हुने गर्दछन्

_x000D_ _x000D_

रागमा आधारित मालश्री धुन कहाँ र कहिलेबाट बजाउन सुरु गरियो भन्ने विषयमा एकिन तथ्य नभेटिए पनि सनातन हिन्दू धर्मअनुसार कालिका, जगदिश्वरीलगायत नारी शक्तिहरुको अनुग्रह तथा पूजा आरधनामा यो धुनको प्रयोग हुँदै आएको छ। 

Ncell 2
Ncell 2
_x000D_ _x000D_

नेपालका विभिन्न ठाँउ र पर्वअनुसार यसको धुनपनि फरक पर्ने गरेको छ। दसैंमा बज्ने मालश्रीमा ढोलकको प्रयोग गरिँदैन।

_x000D_ _x000D_

यस अर्थमा अरु समय र स्थानमा बज्ने मालश्री र दसैंमा बज्ने मालश्री केही फरक छ। सारंगी र मुरलीलाई मालश्रीको टाउको मानिए पनि यसमा अन्यबाजाहरु पनि प्रयोग हुन्छन्।

_x000D_ _x000D_

मादल, झ्याम्टा, ढोलकलगायत बाजा बजाएर मालश्रीको राग सिर्जना गर्ने गरिएको छ। 

_x000D_ _x000D_

 ‘दसैं नै हो की यो मेरो दशा..’

_x000D_ _x000D_

दसैं पर्वको मौलिकता एकातिर हुदाँहुदै पनि यससँग आर्थिक पक्ष पनि उतिकै जोडिएर आएको हुन्छ। राम्रो लगाउने, मीठोमसिनो खाने, परिवार नातागोता, दान–दक्षिणा, भेटघाटलगायत थुप्रै परम्परागत विषय दसैंसँग गासिँएका हुन्छन्।

_x000D_ _x000D_

तर, सबै परिवारमा यी चाहाना पूरा गर्ने क्षमता हँुदैन। यसै परिवेशलाई समेटिएको गीत ‘दसैं नै हो कि, यो मेरो दशा’।

_x000D_ _x000D_

गीतकार प्रेम बस्नेतले दसैंको संघारमा २ गरिब परिवारले एउटा खसी आधा–आधा बाड्न गरेको संवादमा आधारित भएर उक्त गीतको रचना गरेका थिए।

_x000D_ _x000D_

दसैं नै हो कि, यो मेरो दशा फर्की आएको
_x000D_ वर्ष नै पिच्छे किन यो मेरो टाउको खाएको 
_x000D_ दसैं आएको...दसैं आएको 

_x000D_ _x000D_

गायक योगेश्वर आमात्यको स्वर रहेको यस गीतले दसैंको रमाइलो पक्षभन्दा पनि आर्थिक, सामाजिक र पारिवारिक तनाव खोतलेको छ।

_x000D_ _x000D_

प्रायः मानिसको भोगेको, धेरैका मनमा लागेको तर कम मानिसले खुल्ने आम मानिसको भावना समेटिएको यो गीत धेरैको जनजीविका प्रतिनिधित्व गर्नुका साथै फरक भाकामा भएकाले पनि कालजयी बन्न पुगेको हो। 

_x000D_ _x000D_

_x000D_ _x000D_

‘नमुछे आमा दहीमा टीका...’
_x000D_ रोजगारका लागि परदेशिएका छोराहरुको विलौना यस गीतको मुख्य विषयवस्तु हो। दसैंमा बज्ने यो कालजयी गीतले नेपाली युवाहरुको आत्मकथा बोलेको छ। परदेशमा रहेका छोराले आफ्नी आमालाई मृत्यु नजिक पुगेकाले विलौना स्वरुप जमरा र टीका तयार नर्गन आग्रह गरेका छन्। त्यसैगरी, प्राण प्यारी जीवन संगिनीलाई नाडीका चुरा र सिउँदोको सिन्दुर नत्याग्न आग्रह गरेका छन्।

_x000D_ _x000D_

‘नमुछे आमा दहीमा टीका नछरे जमरा
_x000D_ दैवले पर्दा उठायो आमा आउँदिन फर्केर।।।’

_x000D_ _x000D_

यो गीतको रचना पनि उस्तै संयोगमा भएको थियो। सर्जक नारायण रायमाझीका दाजु लक्ष्मण राइमाझीले आफू भारतीय सेनामा काम गर्दा पाकिस्तानसँगको युद्धका बेला उक्त गीत रचना गरेका थिए। गीतलाई उनै सर्जक लक्ष्मणले लोकलयमा स्वरबद्ध पनि गरेका थिए। तर पछि २०५७ तिर दृष्टिविहीन गायक कृष्णभक्त राईले आधुनिक शैलीमा गीतलाई स्वरबद्ध गरेपछि भने यसको लोकप्रियता बढेको हो। गीतका शब्दले विदेशिएका धेरैजसो नेपालीको भावना समेटेको हुनाले यो गीत पनि दसैंको कालजयी गीत बनेको हो।

_x000D_ _x000D_

_x000D_ _x000D_

दसैं आयो (फिल्म मुग्लान)
_x000D_ ‘वर्ष र दिनको रमाईलो चाड गाँउघरमा आइपुग्यो
_x000D_ नेपालीजनको महान पर्व आँगनमा आइपुग्यो..’

_x000D_ _x000D_

फिल्म मुग्लानमा समेटिएको यो दसैंको सदाबहार गीत हो। ‘दसैं आयो’ गीतले नेपालीको वास्तविक दसैंको चित्रण गरेको छ।

_x000D_ _x000D_

शरद ऋतुको मौसम, परदेशिएको छोरोको आगमनमा बुढीआमाको अनुहारमा छाएको खुसी, ग्रामीण परिवेशमा मनाईने दसैंलाई जस्ताको तस्तै गीतमा समावेश गर्नु यो गीत तथा भिडियोका विशेषता हुन्। यही कारण पनि यो गीत दसैंका लागि सदाबहार गीत नै बनेको हो भन्नु अत्युक्ति नहोला।

_x000D_ _x000D_

लोकनाथ सापकोटाको शब्द र संगीतमा तयार पारिएको यो गीतमा उदितनारायण झा र दीपा झाको स्वर छ। गीतमा विपना थापा, दिलिप रायमाझी, सुशील क्षेत्री, झरना थापालगायतको अभिनय रहेको छ। 

_x000D_ _x000D_

_x000D_ _x000D_

बिछोडको पीडा नसकी खप्न दसैंको बेलामा..
_x000D_ स्वरसम्राट नारायण गोपाल र गायिका दिलमाया खातीको स्वरमा सजिएको ‘बिछोडको पीडा।।।’ बोलको गीतले पनि दसैंको झल्को दिने गरेको छ।

_x000D_ _x000D_

नेपाली सदाबहार गीतहरुको संग्रहमा सजिएको यस गीतलाई गीतकार रत्न शमसेर राणाले रचना गरेका हुन्। 

_x000D_ _x000D_

पारिवारिक रुपमा बिछोडिएको परदेशीले घर आउन गरेको वाचा गीतमा प्रस्तुत गरिएको छ। स्वदेशमा दसैं मानिरहँदा विदेशमा युवाको मन कस्तो वेदनामा अल्झिएको हुन्छ भन्ने कुरा गीतमा प्रस्तुत गरिएको छ। 

_x000D_ _x000D_

तर, यस गीतलाई दसैंसँग जोडेर भन्नु भन्दा पनि, जीवनसाथी सँगको बिछोडको विलौना अर्थात् युगल प्रेमीहरुको प्रेमभावको विम्बको रुपमा लिँदा न्याय हुने तर्क छ गीतकार डा। कृष्णहरि बरालको। ‘गीतले दसैंको भाव बोल्नु संयोग मात्र हो।

_x000D_ _x000D_

कीनकि, यहाँ दसैंको भाव भन्दापनि प्रेमील शब्दहरु बलिया छन्। बिछोडपछिका वियोगान्त छन्, युगल जोडीका छिट्टै भेट गर्ने वाचा छन्। यस अर्थमा युगल प्रेमीको बिछोडमा दसैं संयोग बनेर मात्र आएको हो’ बरालको भनाइ छ। 

_x000D_ _x000D_

_x000D_ _x000D_

‘वर्षमा दिनमा लै लै...’ 
_x000D_ दसैंको समय बज्ने अर्को लोकप्रिय गीत हो सुगम पोखरेलको ‘दसैं तिहार’। पछिल्लो समय सार्वजनिक भएका गीतमध्ये सुगमको यो गीत दर्शक–स्रोतामाझ कर्णप्रिय बन्न सफल भएको गीतका सूचीमा पर्छ।
_x000D_ वर्षमा दिनमा लै लै हर्षका दिन यी लै लै
_x000D_ दसैंतिहार चाड र बाड, खुसीले सारा भर्योनी संसार।।।
_x000D_ यसका साथै बाध्यताले विदेशमा बस्नुपरेका युवाको वेदना पनि गीतमा प्रस्तुत भएका छन्।  यस्तै परिवेशमा आधारित भएर रवि श्रेष्ठले नेपालीमाझ दसैंतिहारको आभाष दिलाएका छन्।
_x000D_ गीतमा गायक सुगमकै संगीत रहेको छ। गीतको भिडियोमा गायक स्वयं र साथीहरुको अभिनय पनि रहेको छ। 

_x000D_ _x000D_

_x000D_ _x000D_

समग्रमा भन्नुपर्दा, महान पर्व दसैंलाई मात्र केन्द्रमा राखेर बनाएका गीतहरुको संख्या बजारमा धेरै भएपनि थोरैमात्र गीत लोकप्रिय बन्न सफल भएका छन्।

_x000D_ _x000D_

दसैंका विषयमा कुरा गर्नुपर्दा नेपाली मौलिक संस्कृति बोकेका र जीवन्त चित्रण गरेकाले ‘दहीमा टीका नमुछे आमा’ गीत कालजयी बनेको हो।

_x000D_ _x000D_

यसैगरी, न्यून मध्यम आयस्रोत भएका आम मानिसको वस्तुस्थिति र वास्तविकता चित्रण गर्न सकेका कारण ‘दसैं नै हो कि, यो मेरो दशा’ गीत लोकप्रिय बन्न सफल भएको हो। 

_x000D_ _x000D_

दसैंका तुलनामा तीज र तिहारका गीत बढी सिर्जना हुने गरेका छन्। किन दसैंलाई केन्द्रमा राखेर गीत बन्दैनन् तरु यस विषयमा गीतकार डा कृष्णहरि बराल भन्छन्– ‘यो सबै लोभ हो जस्तो लाग्छ। किनकि दसैंलाई मात्र केन्द्रमा राखेर रचना गर्दा यसको बज्ने आयु छोटो हुन्छ।

_x000D_ _x000D_

तर तिहारलाई पनि समेटियो भने भने केही मात्रामा यसको आयु लामो हुन्छ।’

_x000D_ _x000D_

डा बरालले भनेझैं दसैं र तिहारसँग जोडिएर बनेको गीत भने बजारमा धरै छन्। यसमध्ये ‘फौजीलाई कुन हो दसैं कुन हो चाड तिहार...’, ‘घरदेश परदेश...’, ‘दसैं आयो’..(उत्साह), ‘यसपाली त यस्तै भयो आमा‍..’, ‘दाइ त मेरो लाहुरै जाने...’ जस्ता गीत लोकप्रिय छन्।  
_x000D_  

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, कात्तिक २, २०७५  ०१:१९

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्
64x64
नेपाल लाइभ
Nepal’s independent digital media. Offers quick current affairs update, analysis and fact-based reporting on politics, economy and society. http://nepallive.com
लेखकबाट थप
रामकुमारी र किसानलगायतका नेता एमालेमै फर्किए
समयमै निर्वाचन गराउन सरकार कटिबद्ध छ : स्वास्थ्यमन्त्री गौतम
नाइजेरियामा जिहादी गुटबीचको भीषण युद्ध, करिब २०० जनाको मृत्यु
सम्बन्धित सामग्री
मेहन्दी समारोहमा मक्ख प्रियंका मंगलबार, फागुन १३, २०७६
कमेडी च्याम्पियनबाट बाहिरिए गौडेल सोमबार, फागुन १२, २०७६
जुत्ता पालिस गर्दै हिँड्ने सनी हिन्दुस्तानी बने इन्डियन आइडल आइतबार, फागुन ११, २०७६
ताजा समाचारसबै
रामकुमारी र किसानलगायतका नेता एमालेमै फर्किए सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
समयमै निर्वाचन गराउन सरकार कटिबद्ध छ : स्वास्थ्यमन्त्री गौतम सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
नाइजेरियामा जिहादी गुटबीचको भीषण युद्ध, करिब २०० जनाको मृत्यु सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
कारोबारसँगै घट्यो सेयर बजार सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
२६ गते प्रचण्ड र माधवको पार्टीमा समाहित हुँदै भीम रावल सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
सबै हेर्नुहोस
भिडियो ग्यालरीसबै
दुर्गा प्रसाईको पत्रकार सम्मेलन
दुर्गा प्रसाईको पत्रकार सम्मेलन मंगलबार, असोज ७, २०८२
सुरु भयो दशैं, कसरी राख्ने जमरा र घटस्थापना
सुरु भयो दशैं, कसरी राख्ने जमरा र घटस्थापना सोमबार, असोज ६, २०८२
पशुपति क्षेत्र, आन्दोलनमा ज्यान गुमाएकाहरुको अन्त्येष्टि गरिदै
पशुपति क्षेत्र, आन्दोलनमा ज्यान गुमाएकाहरुको अन्त्येष्टि गरिदै मंगलबार, भदौ ३१, २०८२
नवनियुक्त मन्त्रीहरुको सपथ ग्रहण || LIVE
नवनियुक्त मन्त्रीहरुको सपथ ग्रहण || LIVE सोमबार, भदौ ३०, २०८२
जङ्गी अड्डा लाइभ, Gen Z
जङ्गी अड्डा लाइभ, Gen Z बिहीबार, भदौ २६, २०८२
सबै हेर्नुहोस
ट्रेण्डिङ
बिरामी भन्दै काठमाडौँ हिँडेकी प्रदेश प्रमुखले बिच बाटोमै गराइन् नयाँ मुख्यमन्त्रीको शपथ सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
दल दर्ताका लागि आयोग पुगे नेपाली कम्युनिस्ट पार्टीका नेता आइतबार, कात्तिक २३, २०८२
इक्वेडरको जेलमा दङ्गा, ३१ कैदीको मृत्यु सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
मधेशमा तीन मन्त्री नियुक्त, राप्रपा पनि सहभागी सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
घनश्याम भुसाल बने एकीकृत समाजवादीको संयोजक आइतबार, कात्तिक २३, २०८२
सबै हेर्नुहोस
अन्तर्वार्ता
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
महाशिवरात्रिमा भगवान पशुपतिनाथको सहजै दर्शनको व्यवस्था गरिएको छ - डा. मिलनकुमार थापा नेपाल लाइभ
जलवायु परिवर्तनले जुम्लामा समेत डेंगु देखिन थालिसकेको छ : मेयर राजुसिंह कठायत  नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
विचारसबै
जेन-जी क्रान्ति: उपलब्धि, अवसर, चुनौती र अबको उत्तरदायित्व अरुण क्षेत्री
नेपालमा मुख स्वास्थ्य संकट: लाखौँलाई असर गर्ने दन्त रोग किन रोक्न सकिएन? नेपाल लाइभ
युवा उमेरमै किन थाक्छ मन र मस्तिष्क? बर्नआउटको कारण र समाधान डा. प्रज्ञा सिंह
दुर्गमका कर्मचारीको सुरक्षा : चुनौती र समाधान नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
ब्लग
'सुरक्षित' नारा, 'असुरक्षित' वास्तविकता शनिबार, असोज ११, २०८२
जब हेल्थ क्याम्पमै पोस्टमार्टम गराउन खोजियो! शनिबार, भदौ १४, २०८२
प्रेम र आकर्षणको मध्यबिन्दुमा ‘देवयानी’ शनिबार, भदौ ७, २०८२
सबै हेर्नुहोस
लोकप्रिय
बिरामी भन्दै काठमाडौँ हिँडेकी प्रदेश प्रमुखले बिच बाटोमै गराइन् नयाँ मुख्यमन्त्रीको शपथ सोमबार, कात्तिक २४, २०८२
हङकङ सिक्सेस : भारतविरुद्ध नेपालको ऐतिहासिक जित शनिबार, कात्तिक २२, २०८२
डीआईजीमा पाँच जना बढुवा : अख्तियारमा खनाल, सीआईबीमा खत्री सोमबार, कात्तिक १७, २०८२
रवि र छविको मुद्दामा सुरुकै मिसिल मगाउने आदेश बिहीबार, कात्तिक २०, २०८२
कुलमानको निर्णयविरुद्ध अदालत गए हितेन्द्र सोमबार, कात्तिक १७, २०८२
सबै हेर्नुहोस
Nepal Live
Nepal Live

सम्पर्क ठेगाना

Nepal Live Publication Pvt. Ltd.,
Anamnagar, Kathmandu, Nepal

DEPARTMENT OF INFORMATION
AND BROADCASTING
Regd Number :

1568/ 076-077
अध्यक्ष : अनिल न्यौपाने

टेलिफोन

News Section: +977-1-5705056
Account : +977-1-5705056
Sales & Marketing: 9841877998 (विज्ञापनका लागि मात्र)
Telephone Number: 01-5907131

ईमेल

[email protected]
[email protected]

मेनु

  • गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • बिजनेस लाइभ
  • ईन्टरटेनमेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • महाधिवेशन विशेष
  • अभिलेख
  • कोरोना अपडेट
  • स्थानीय निर्वाचन
  • प्रतिनिधि सभाकाे निर्वाचन
  • युनिकोड
Nepal Live

सूचना विभाग दर्ता नं.

१५६९/०७६-७७

ईमेल

[email protected]
© 2025 Nepal Live. All rights reserved. Site by: SoftNEP
सर्च गर्नुहोस्