• गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • नेपाल लाइभ

    • राजनीति
    • निर्वाचन विशेष
    • अनुसन्धान
    • प्रवास
    • विचार
    • फिचर
    • समाचार
    • ब्लग
    • समाज
    • अन्तर्वार्ता
    • सुरक्षा/अपराध
    • साहित्य डबली
    • विश्व
    • कोरोना अपडेट
    • नेपाल लाइभ विशेष
    • जीवनशैली
    • भिडियो

    बिजनेस लाइभ

    • अर्थ समाचार
    • बैंक/बिमा/सेयर
    • पर्यटन-उड्डयन
    • अटो
    • पूर्वाधार
    • श्रम-रोजगार
    • कृषि
    • कर्पोरेट
    • सूचना-प्रविधि
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

    इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

    • समाचार
    • सिनेमा
    • अन्तर्वार्ता
    • रंगमञ्च
    • फिल्म समीक्षा
    • गसिप
    • संगीत
    • विचार-विश्लेषण
    • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

    स्पोर्टस लाइभ

    • फिचर
    • फुटबल
    • क्रिकेट
    • अन्य
    • लेख-विश्लेषण
    • अन्तर्वार्ता
हाम्रो बारेमा
  • हाम्रो बारेमा
शनिबार, असार २८, २०८२ Sat, Jul 12, 2025
  • गृहपृष्ठ गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • निर्वाचन विशेष
  • अनुसन्धान
  • बिजनेस लाइभ
  • इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • प्रवास
  • भिडियो

बिजनेस लाइभ

  • अर्थ समाचार
  • बैंक/बिमा/सेयर
  • पर्यटन-उड्डयन
  • अटो
  • पूर्वाधार
  • श्रम-रोजगार
  • कृषि
  • कर्पोरेट
  • सूचना-प्रविधि
  • अन्य
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ

  • समाचार
  • सिनेमा
  • अन्तर्वार्ता
  • रंगमञ्च
  • फिल्म समीक्षा
  • गसिप
  • संगीत
  • विचार-विश्लेषण
  • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
  • अन्य
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

स्पोर्टस लाइभ

  • मुख्य समाचार
  • फिचर
  • फुटबल
  • क्रिकेट
  • अन्य
  • लेख-विश्लेषण
  • अन्तर्वार्ता
विचार
दशैं सांस्कृतिक र समन्वयको पर्व हो, बहिष्कार अभियान आयातित
डा जगमान गुरुङ सोमबार, कात्तिक ६, २०८०  २०:३३
1140x725

दशैंलाई भारत र नेपालको मधेसमा विजयादशमी भन्छन्। विजयादशमी भनेको रामले रावणलाई जितेको पर्व हो। तर नेपालको पहाडी खण्ड र नेपाल मण्डलमा विजयादशमी भनिँदैन, बडा दशैं भनिन्छ। 

हामी चैते दशैं र बडा दशैं भनेर दुई वडा दशैं मनाउने गर्छौं। यो बडा दशैं हो। बडा दशैंमा रामलिलाको कुरा हुँदैन। दुर्गाको पूजा हुन्छ। त्यो कुरा सबैले बुझ्न जरुरी छ। त्यसैले हामीले विजयादशमी होइन बडा दशैं भन्नुपर्छ। 

दशैं नेपालको राष्ट्रिय चाड हो। किनभने, सम्पूर्ण मधेस र नेपालको पहाडी खण्डमा जमरा राखेर, टीका लगाएर दशैं मनाउने प्रचलन छ। तर हिमाली क्षेत्रमा पहाडको जस्तो जमरा राखेर टीका लगाउने प्रचलन छैन। तर त्यहाँ पनि देवीको पूजा गरिन्छ। लामा भाषामा देवीलाई पल्द्यान लामु भनिन्छ। पल्द्यान भनेको नेपाली भाषामा श्रीदेवी हुन्छ। उनीहरुले श्रीदेवीको पूजा गर्छन्। 

अर्को शब्दमा दशैं भनेको सोल्टी उपसना हो। सोल्टी उपसना भनेको विभिन्न नेपाली सम्प्रदायहरुले आआफ्नो सनातन अनुसार दशैं मान्ने गर्छन्। प्रकृतिको पूजा हुन्छ। पुराना खुँडा, खुकुरी, कृषि औजार कुटो, कोदालो, आँसी (हँसिया) तान बुन्ने साधन सबैको पूजा हुन्छ। 

अहिले दशैं सद्भावको रुपमा विकास भएको छ। विदेश गएकाहरु पनि दशैंमा घर आउने गर्छन्। नेपाल सरकारले पनि यसलाई विधिवत रुपमा मानेको छ। उहिले हाम्रो पालामा कर्म–कार्यमा दशैं पेस्की भनेर पनि दिने गरिन्थ्यो। पछि त्यसलाई कटाइयो। तर अहिले दशैं खर्च भनेर दिइन्छ। दशैं खर्च भनेर अहिले दर्जा अनुसार एक महिनाको तलब दिने गरिन्छ। दशैंमा सबैभन्दा लामो बिदा पनि हुन्छ।

दशैं धार्मिक पर्व कि सांस्कृतिक? 
दशैं धार्मिकभन्दा पनि सांस्कृतिक पर्व हो। धर्म भनेको कोही हिन्दु धर्म मान्ने छन्। कोही बौद्ध धर्म मान्ने छन्। तर धर्म जे माने पनि हाम्रो संस्कृति एउटै हो। त्यसैले यो सांस्कृतिक पर्व हो। अहिले यो सद्भावको रुपमा विकास भएको छ। 

दशैंले सबै नेपालीलाई मानसिक रुपमा मिलन गराएको छ। भारत र नेपालको मधेसमा दशैंलाई विजयादशमी रामलिला मनाउने गरिन्छ। त्यो भारतीय परम्परा हो। भारतमा परम्परागत चरित्र छैन। भारतमा आरायन छ। किनभने, त्यहाँ आरानले राज गर्यो। अंग्रेजले राज गर्यो। त्यहाँ कतिपय हिन्दु परम्परा हरायो। 

भारतमा लोप भएका मान्यताहरु नेपालमा अहिले पनि यथावत छन्। हाम्रो खासगरी दुर्गा पूजा हो– जमरा राख्ने, टीका लगाउने अनि बली दिने। बलि दिएको पशुको मासु प्रसादको रुपमा ग्रहण गर्ने चलन छ। दशैंमा रमाइलो गर्ने, पिङ खेल्ने मानसिक सद्भावको रुपमा विकास भएको छ।

Ncell 2
Ncell 2

युद्धको मौलो
संसारमा अहिले पनि युद्ध रोकिएको छैन। नेपालमा पनि कुनै बेला युद्धको जमाना थियो। युद्धका योद्धाहरुलाई तालिम दिनुपथ्र्यो। अहिले पनि नेपाली सेनामा तालिम दिइन्छ। त्यो तालिम भनेको अहिले युद्धको मौलोलाई बुझ्नुपर्छ।

दशैंको मौलोमा विभिन्न पशुहरुको बध हुन्छ। त्यहाँ रक्तपात हुन्छ। त्यो रक्तपातलाई देखेर कोही पनि युद्धको मैदानबाट पिठ फर्काएर हिँड्दैनन्। शारिरीक रुपले, मानसिक रुपले उनीहरु तयार हुन्छन्। त्यहाँ पूजाका साथै बाजा पनि बजाइन्छ। नवराज लगाइन्छ। संगीतमय वातावरणमा युद्धको अभ्यास हुन्छ। 

दशैं सकिएपछि नेवार समुदायमा पाया हुन्छ। पाया भनेको चालन हो। चालन भनेको शस्त्र चालन हो। बडा दशैंमा भोज खाएर जामा, फूलको माला लगाएर खड्ग लिएर आआफ्नो इलाकासम्म घुम्छन्। पहाडमा चाहिँ सराया खेल्ने चलन हुन्छ। सरायाको केन्द्रविन्दु अहिले अर्घाखाँची भएको छ। त्यहाँ बडा दशैं पछाडिको पूर्णिमाको दिनमा विशाल जनसागर हुन्छ सराया खेल्नेहरुको। बाजा बजाएर, हातमा तरबार लिएर युद्धको अभ्यास गरिन्छ। 

यसलाई बहुपक्षीय रुपमा व्याख्या गर्न सकिँदैन। विविध पक्षलाई लिएर त्यसलाई व्याख्या गर्न सकिन्छ। 

अन्तरसांस्कृतिक रुपमा दशैं
पहिला-पहिलाका सरकारी सञ्चार माध्यम रेडियो नेपाल र नेपाल टेलिभिजन हुन्। यी दुवै माध्यमले दशैंलाई हिन्दुहरुको एक मात्रै महान चाड भनेर भाष्य स्थापित गरे। तर अहिले रेडियो नेपाल र नेपाल टेलिभिजनले हिन्दुहरुको एक मात्र चाड दशैं भन्दैनन्। अहिले नेपालीहरुको चाड भन्छन्। दशैं त हिन्दु धर्मावलम्बीले पनि मानेको छ। 

बौद्ध धर्म लगायत अन्य धर्मावलम्बीहरुले पनि मानेको हुन्छ। धर्म आ-आफ्नो भए पनि सांस्कृतिक र समन्वयको पर्व हो दशैं। 

अहिले त कहाँबाट के कुरा आयो, कसैले दशैं बहिष्कार भन्ने अभियान चलाएका छन्। त्यसका लागि संगठन बनाएका छन्। यस्तो प्रकारको भावना आयातित हो।

(संस्कृतिविद् डा गुरुङसँग नेपाल लाइभका भूपेन्द्र शाह ठकुरीले गरेको कुराकानीमा आधारित।)

प्रकाशित मिति: सोमबार, कात्तिक ६, २०८०  २०:३३
  • #दशैं_२०८०

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्
लेखकबाट थप
सन्दीप लामिछानेको सम्मानमा यस्तो बन्दैछ जन्मिएको गाउँमा रङ्गशाला
बैतडीमा जीप दुर्घटना हुँदा दुई जनाको मृत्यु, छ जना घाइते
एयर इन्डियाको विमान दुर्घटना: इन्जिन ‘कट-अफ’ को अर्थ र यसको प्रभाव
सम्बन्धित सामग्री
विश्व सेतो दुबी दिवस : रोग छालाको, प्रश्न चेतनाको सेतो दुबी भन्नाले छालामा देखा पर्ने एक प्रकारको सेतो दाग अथवा धब्बा भन्ने बुझिन्छ ।  विश्वको पछिल्लो सर्वेक्षण अनुसार प्रत्येक एक सय... बुधबार, असार ११, २०८२
प्रिय दाई गुटबन्दीको अन्त्य गरी लोकप्रिय पार्टी बनाउन योगदान दिनुहोस् ! नेपाली कांग्रेसको लोकप्रीय मत हरेक निर्वाचन मा घटिरहेको छ । नयाँ दलदेखि, पुराना कम्युनिस्ट दल, मधेसवादी दलदेखि राजावादी दल सबैको निश... शुक्रबार, जेठ ३०, २०८२
खोपको महत्व र बालबालिकाको स्वास्थ्य सुरक्षामा हाम्रो भूमिका यी समस्याहरूले गर्दा खोप अभियानमा बाधा आउँछ र स्वास्थ्यमा जोखिम बढ्छ । यसलाई सच्याउन स्वास्थ्यकर्मी, शिक्षक, र समाजका सबै तहमा काम ग... मंगलबार, जेठ २७, २०८२
ताजा समाचारसबै
सन्दीप लामिछानेको सम्मानमा यस्तो बन्दैछ जन्मिएको गाउँमा रङ्गशाला शनिबार, असार २८, २०८२
बैतडीमा जीप दुर्घटना हुँदा दुई जनाको मृत्यु, छ जना घाइते शनिबार, असार २८, २०८२
एयर इन्डियाको विमान दुर्घटना: इन्जिन ‘कट-अफ’ को अर्थ र यसको प्रभाव शनिबार, असार २८, २०८२
आजको मौसम पूर्वानुमान : यी प्रदेशहरूमा भारी वर्षाको सम्भावना शनिबार, असार २८, २०८२
इटाली पहिलोपटक टी–२० विश्वकपमा, युरोप रिजनलबाट नेदरल्यान्ड्स पनि छनोट शुक्रबार, असार २७, २०८२
सबै हेर्नुहोस
भिडियो ग्यालरीसबै
रासायनिक मल र विषादीको अवैज्ञानिक प्रयोगले खाद्य सुरक्षामा दीर्घकालीन असर परेको छ: मन्त्री अधिकारी(भिडियो)
रासायनिक मल र विषादीको अवैज्ञानिक प्रयोगले खाद्य सुरक्षामा दीर्घकालीन असर परेको छ: मन्त्री अधिकारी(भिडियो) बुधबार, असार २५, २०८२
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा पदक विजेता खेलाडीलाई प्रधानमन्त्रीद्वारा पुरस्कार वितरण (भिडियो)
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा पदक विजेता खेलाडीलाई प्रधानमन्त्रीद्वारा पुरस्कार वितरण (भिडियो) बुधबार, असार २५, २०८२
नेपाल लाइभ समाचार, असार 24 #live
नेपाल लाइभ समाचार, असार 24 #live मंगलबार, असार २४, २०८२
त्रिशूली नदीमा फसेका २ जनाको हेलिकप्टरबाट उद्धार
त्रिशूली नदीमा फसेका २ जनाको हेलिकप्टरबाट उद्धार मंगलबार, असार २४, २०८२
नेपाल लाइभ समाचार, असार 23 #live
नेपाल लाइभ समाचार, असार 23 #live सोमबार, असार २३, २०८२
सबै हेर्नुहोस
ट्रेण्डिङ
साफ यू–२० च्याम्पियनसिप पूर्णिमा राईको ह्याट्रिकमा भुटानविरुद्ध नेपाल ६–१ गोलले विजयी शुक्रबार, असार २७, २०८२
८ दिनपछि सुनको मूल्य निर्धारण गरियो शुक्रबार, असार २७, २०८२
टी–ट्वान्टी विश्वकप दौडबाट बाहिरियो स्कटल्यान्ड, नेदरल्यान्ड्सलाई इटालीविरुद्ध जित्नैपर्ने दबाब शुक्रबार, असार २७, २०८२
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको संवाद सचिवालय प्रमुखसँग प्रहरीको सोधपुछ शुक्रबार, असार २७, २०८२
च्यासललाई ललकार्ने र च्यासलबाट ललकार्ने तरिका बन्द गर्न योगेशको आग्रह शुक्रबार, असार २७, २०८२
सबै हेर्नुहोस
अन्तर्वार्ता
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
महाशिवरात्रिमा भगवान पशुपतिनाथको सहजै दर्शनको व्यवस्था गरिएको छ - डा. मिलनकुमार थापा नेपाल लाइभ
जलवायु परिवर्तनले जुम्लामा समेत डेंगु देखिन थालिसकेको छ : मेयर राजुसिंह कठायत  नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
विचारसबै
विश्व सेतो दुबी दिवस : रोग छालाको, प्रश्न चेतनाको नेपाल लाइभ
प्रिय दाई गुटबन्दीको अन्त्य गरी लोकप्रिय पार्टी बनाउन योगदान दिनुहोस् ! ई. विश्वराज काफ्ले
खोपको महत्व र बालबालिकाको स्वास्थ्य सुरक्षामा हाम्रो भूमिका नेपाल लाइभ
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
सबै हेर्नुहोस
ब्लग
बैंकिङ्ग व्यवसायलाई उद्यमशीलताको भर मंगलबार, वैशाख २, २०८२
हितेन्द्र र कुलमानको रिट हेर्न नमिल्नेमा आइतबार, चैत १७, २०८१
चौरासी वर्षका क्यान्सरविजेताको जीवन वृत्तान्त ‘कालसँग कुस्ती’ सार्वजनिक आइतबार, फागुन १८, २०८१
सबै हेर्नुहोस
लोकप्रिय
उद्धारका लागि गएको नेपाली सेनाको हेलिकोप्टर चिनियाँ भूमिमा 'फोर्स ल्याण्डिङ' मंगलबार, असार २४, २०८२
साफ यू–२० च्याम्पियनसिप पूर्णिमा राईको ह्याट्रिकमा भुटानविरुद्ध नेपाल ६–१ गोलले विजयी शुक्रबार, असार २७, २०८२
भोजपुरमा ससुराली पुगेका ज्वाइँले गरे श्रीमतीसहित चारजनाको हत्या आइतबार, असार २२, २०८२
८ दिनपछि सुनको मूल्य निर्धारण गरियो शुक्रबार, असार २७, २०८२
जसपाका फरार नेता भन्छन्– मधेश एक दिन नेपालबाट अलग हुनेछ सोमबार, असार २३, २०८२
सबै हेर्नुहोस
Nepal Live
Nepal Live

सम्पर्क ठेगाना

Nepal Live Publication Pvt. Ltd.,
Anamnagar, Kathmandu, Nepal

DEPARTMENT OF INFORMATION
AND BROADCASTING
Regd Number :

1568/ 076-077
अध्यक्ष : अनिल न्यौपाने

टेलिफोन

News Section: +977-1-5705056
Account : +977-1-5705056
Sales & Marketing: 9841877998 (विज्ञापनका लागि मात्र)
Telephone Number: 01-5907131

ईमेल

[email protected]
[email protected]

मेनु

  • गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • बिजनेस लाइभ
  • ईन्टरटेनमेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • महाधिवेशन विशेष
  • अभिलेख
  • कोरोना अपडेट
  • स्थानीय निर्वाचन
  • प्रतिनिधि सभाकाे निर्वाचन
  • युनिकोड
Nepal Live

सूचना विभाग दर्ता नं.

१५६९/०७६-७७

ईमेल

[email protected]
© 2025 Nepal Live. All rights reserved. Site by: SoftNEP
सर्च गर्नुहोस्