धनगढी– ‘बाजुराको कोल्टी, दार्चुलाको गोकुलेश्वर, डडेल्धुराको जोगबुढा र कैलालीको लम्कीचुहा अस्पताललाई प्रादेशिक अस्पतालका रुपमा विकास गर्न सम्भाव्यता अध्ययन गरिनेछ।’ सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारले ल्याएको आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ को नीति तथा कार्यक्रमको एउटा बुँदा हो यो।
प्रदेश सरकारले उल्लेख गरेको लम्कीचुहा अस्पताल प्रदेशका मुख्यमन्त्री कमलबहादुर शाहको निर्वाचन क्षेत्र हो भने बाजुरा आर्थिक मामिला मन्त्री नरेश शाहीको निर्वाचन क्षेत्र हो।
भौतिक संरचना, जनशक्ति, उपकरण व्यवस्थापन लगायतलाई ध्यान नदिई वर्तमान सरकारले आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रलाई केन्द्रमा राखेर ल्याएको यो कार्यक्रम नौलो भने होइन। मुख्यमन्त्री त्रिलोचन भट्ट नेतृत्वमा रहेको विगतको सरकारले पनि प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र तथा स्वास्थ्य चौकी स्तरोन्नति गर्ने भन्दै भवन निर्माण गर्दा पहुँचकै आधारमा बजेट विनियोजन गरेको थियो।
मुख्यमन्त्री र मन्त्रीले नै आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रलाई केन्द्रमा राखेर प्रादेशिक अस्पताल बनाउने नीति लिएपछि विभिन्न अस्पतालहरुले असन्तुष्टि व्यक्त गर्दै आइरहेका छन्। ‘जिल्ला अस्पतालकै रुपमा विशेषज्ञ सहितका विभिन्न सेवा प्रदान गर्दै आएका अस्पताललाई प्राथमिकतामा राख्नुभन्दा प्रदेश सरकारले आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रलाई महत्व दिँदा कार्यक्रम पनि कागजमै सीमित हुने सम्भावना बढी रहन्छ,’ टीकापुर अस्पताल व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष झपडबहादुर सोडारी भन्छन्।
‘जुन अस्पतालमा जनशक्ति, उपकरण, भौतिक संरचना छ र त्यहाँ आउने बिरामीको चाप, उसले प्रदान गरिरहेको सेवाका आधारमा प्रदेश सरकारले अस्पताल स्तरोन्नतिको नीति लिनुपर्ने थियो,’ सोडारीले भने, ‘तर हचुवाको भरमा ल्याइएका कार्यक्रम कार्यान्वयन नभएपछि सरकारले आक्षेप खेप्नुपर्ने अवस्था आउँछ। त्यसैले प्रादेशिक अस्पताल बनाउने नीतिमा सरकार गम्भीर हुनुपर्छ।’
सरकारले विगतमा घोषणा गरेका प्रादेशिक अस्पताल पनि अहिले विभिन्न समस्या झेल्दै आएका छन्। उनले भने, ‘अहिले पनि सेतीमा विभिन्न विशेषज्ञ सहितका विभिन्न सेवाहरु प्रदान भइरहेको छ। दुई सय शय्या घोषणा त भयो तर, भवन र जनशक्ति व्यवस्थापन छैन। जनशक्ति नहुँदा सेवा प्रवाहमा समस्या भइरहेको छ। त्यसतर्फ सरकारले ध्यान दिन जरुरी छ।’
कस्तो छ लम्कीचुहा अस्पताल?
सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारले भर्खरै नीति तथा कार्यक्रममा प्रादेशिक अस्पताल बनाउने भनेको लम्कीचुहा अस्पतालको प्रमुख समस्या जनशक्ति र भवन अभाव हो। अस्पतालका इन्चार्ज गंगाराम अधिकारीले भने, ‘प्रादेशिक अस्पताल बनाउने प्रस्तावना त हो। यसको लागि नयाँ भवन बनिरहेको छ। डीपीआर तयार भइरहेको छ। तर भवन र जनशक्ति अभावले समस्या रहेको छ।’
प्रदेश सरकारले बलिया स्वास्थ्य चौकीलाई स्तरोन्नति गर्दै १५ शय्याको लम्कीचुहा अस्पतालमा परिणत गरेको थियो। अस्पतालले अहिले ओपीडी, एक्सरे, भिडियो एक्सरे, इसिजी, प्रयोगशाला, इन्डोस्कोपी, प्रसूति, फार्मेसी लगायतका सेवा प्रदान गरिरहेको छ।
अस्पतालमा तीन जना चिकित्सकसहित एक जना गाइनो (प्रसूति) चिकित्सक र एमडी रहेका छन्। अस्पतालमा दैनिकजसो साढे दुई सय बढी बिरामी सेवा लिन आउने गरेको उनी बताउँछन्। उनले भने, ‘बिरामीको चाप छ। तर जनशक्ति व्यवस्थापन छैन।’
दुई चिकित्सकले सेवा दिइरहेको कोल्टी
सुदूरपश्चिम प्रदेशकै दुर्गम जिल्लाका रुपमा रहेको बाजुराको कोल्टी प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रलाई प्रदेश सरकारले प्रादेशिक अस्पताल बनाउने नीति लिएको छ। ११ शय्या रहेको सो अस्पतालमा एक जना एमडीजीपी र एक मेडिकल असिसटेण्टसहित अनमी, नर्सहरु कार्यरत छन्।
ओपीडी, एक्सरे, भिडियो एक्सरे, इसिजी, प्रयोगशाला, इन्डोस्कोपी, प्रसूति सेवा, फार्मेसी लगायतको सेवा प्रदान गरिरहेको प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रको भवन जीर्ण अवस्थामा रहेको छ। ‘अहिले प्रदेश सरकारले २५ शय्याको अस्पताल बनाउने भन्ने सुनेका छौं। बुढीनन्दा नगरपालिकाले कार्यविधि नै बनाएर १५ शय्याको अस्पताल बनाउने तयारी गरेको छ,’ बुढीनन्दा नगरपालिकाका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख ओमजंग शाहीले भने, ‘प्रदेशले २५ शय्याको अस्पताल बनाए नगरपालिकाले केही गर्नुपर्दैन। तर प्रमुख कुरा भनेको अस्पतालका लागि भवन र जनशक्ति हो। त्यसमा ध्यान दिनुपर्छ।’
टीकापुरलाई प्रादेशिक अस्पताल बनाउनुपर्ने माग
कैलालीस्थित टीकापुर अस्पताललाई प्रादेशिक अस्पतालको रूपमा नामकरण गर्नुपर्ने सो क्षेत्रका स्थानीयहरुको माग रहेको छ। ‘प्रदेश सरकारले चार वटा स्वास्थ्य संस्थालाई प्रादेशिक अस्पताल बनाउने नीति तथा कार्यक्रममा भनेको छ। तर त्यसमा टीकापुर अस्पताल छुटेको छ। म सरकारलाई यो ध्यानाकर्षण गराउन चाहन्छु,’ प्रदेश सभा सदस्य गीतादेवी मालले सरकारको नीति तथा कार्यक्रममाथिको छलफलमा भाग लिँदै सुझाव दिएकी थिइन्।
टीकापुर अस्पताल व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष सोडारीले अस्पताललाई प्रादेशिक नाम नदिइँदा राज्यबाट प्रदान हुने सेवा सुविधाबाट वञ्चित हुनुपरेको बताए। उनले भने, ‘दैनिक सात सय बढी बिरामीलाई अस्पतालले सेवा प्रदान गर्दै आएको छ। विभिन्न विशेषज्ञसहितका सेवाहरु पनि उपलब्ध छन्। यहाँ नेपालगञ्जबाट पनि सेवा लिन आउँछन्। तर प्रादेशिक नामकरण नगर्दा सरकारले अनुदान घटाउँदै लगको छ।’
उनले टीकापुर क्षेत्रका लागि एउटा प्रादेशिक अस्पतालको आवश्यकता रहेको बताउँदै भने, ‘टीकापुर अस्पताललाई जिल्लाबाट प्रादेशिक बनाइनुपर्छ।’
टीकापुर अस्पतालमा भजनी नगरपालिका, जोशिपुर गाउँपालिका, मोहन्याल गाउँपालिका, लम्की चुहा नगरपालिकाका साथै छिमेकी जिल्ला डोटी, सुर्खेत, बर्दिया, नेपालगञ्जबाट बिरामीहरू आउने गरेको उनले बताए।
उनले आपतकालीन समयमा उपचार गर्नका लागि पनि थोरै बेडहरू रहेकाले उपचार गर्न पनि असहज हुने गरेको बताए। उनले अस्पतालसँग १२ बिघाभन्दा धेरै जग्गा भए तापनि उचित प्रयोग हुन नसकेको बताए।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
