काठमाडौं- तत्कालीन सात दलीय सत्ता गठबन्धनका चार दलले शुक्रबारबाट नयाँ गठबन्धनको सुरुवात गरेका छन्। राष्ट्रपतिमा कांग्रेस उम्मेदवारलाई सघाउनेमा पुराना गठबन्धनका माओवादी केन्द्रसहित चार दल छन्। शनिबार नेपाली कांग्रेससहित ८ दलीय नयाँ गठबन्धनले राष्ट्रपतिका लागि रामचन्द्र पौडेललाई उम्मेदवार बनाएका छन्।
अर्कोतिर, नेकपा एमालेले भने संविधान सभा अध्यक्ष तथा पार्टी उपाध्यक्ष सुवास नेम्वाङलाई अघि सारेको छ। एमालेबाहेक नेम्वाङको पक्षमा अहिले कुनै पनि दल खुलिसकेका छैनन्।
नयाँ गठबन्धन बनेसँगै एमालेले सरकारबाट बाहिरिने र सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने आकलन गरिएको थियो। तर एमालेले समर्थन फिर्ता नलिने मात्रै होइन, तत्काल सरकारबाटसमेत नहट्ने निर्णय गरेको छ। माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले कित्ता फेरेपछि पनि सरकारमै बसिरहने एमालेको निर्णय स्वाभाविक देखिँदैन। एमालेले राजनीतिक दाउपेच कायमै राख्न यस्तो निर्णय गरेको बुझ्न गाह्रो छैन।
नेम्वाङको उम्मेदवारी र पुस १० को सहमति
एमाले सचिवालय बैठकपछि उपमहासचिव पृथ्वी सुब्बा गुरुङले आफूहरु पुस १० को सहमतिमा अडिएको बताए। ‘हामी पुस १० कै निर्णयमा अडिनुपर्छ। त्यसकै आधारमा उम्मेदवारी दिनुपर्छ र त्यसकै आधारमा राष्ट्रपति चयन गर्नुपर्छ भन्ने हो’, उनले भने, ‘२५ गतेसम्म कांग्रेसबाहेक अरु दललाई हामी सहमतिमा ल्याउने प्रयत्न गर्छौं।’
पुस १० गते प्रधानमन्त्रीमा एमालेले प्रचण्डलाई प्रस्ताव गर्दै गर्दा राष्ट्रपतिमा एमालेलाई सघाउने सहमति भएको थियो। पुस २६ गते नेपाली कांग्रेसलेसमेत विश्वासको मत दिएपछि फेरिएको प्रचण्डको मनोवृत्तिले सत्ता समीकरण नै फेर्ने संकेत गरेको छ।
एमालेका एक सचिवालय सदस्यका अनुसार एमालेले उक्त सहमति कायम राख्ने प्रयत्न फागुन २५ गतेसम्म नै गर्नेछ। उनी भन्छन्, ‘उम्मेदवार उठाउँदा वा प्रस्ताव गर्दा केही फरक पर्दैन। भोट दिने बेलासम्म माहोल फरक हुन सक्छ।’
ती नेताका अनुसार राष्ट्रपतिका लागि नेम्वाङको नाम सुरुमा प्रचण्डले नै लिएका हुन्। सात दलीय सत्ता गठबन्धनको बैठकमासमेत प्रचण्डले नेम्वाङको नाम लिएको उनको दाबी छ। एमाले अध्यक्ष ओलीले शनिबारको सचिवालय बैठकमा प्रचण्डले पटक-पटक राष्ट्रपतिका लागि नेम्वाङको नाम लिएको ब्रिफिङ गरेका छन्।
गठबन्धनमा संकट आउने झिनो आशा
राष्ट्रपतिको उम्मेदवार रामचन्द्र पौडेललाई बनाउने विषयमा आठ दल सहमत भएका छन्। तर गठबन्धनको स्पष्ट खाका बनिसकेको छैन। पुस १० गते सात दलको प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउने सहमति भएको थियो तर शक्ति बाँडफाँटका क्रममा समस्या आयो।
आठ दलमा पनि त्यही समस्या दोहोरिने एमालेले देखेको छ। एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली गठबन्धन बनिनसकेको बताउँछन्। ओली भन्छन्, ‘केही दलहरुले राष्ट्रपतिमा कांग्रेसलाई समर्थन गर्ने निर्णय गरेका हुन्। गठबन्धन अझै बनिसकेको छैन।’
राष्ट्रपतिको चुनावअघि नै नयाँ गठबन्धन बनाउने कसरत हुनेछ। शक्ति बाँडफाँटसहितको नयाँ गठबन्धन बनाउन सकस पर्ने एमालेको बुझाइ छ। ‘एकीकृत समाजवादीले के पाउने भन्ने विषयमा अझै प्रष्ट भएको छैन। कांग्रेसले राष्ट्रपति आफूले पाइहाल्न थप बोलेको छैन तर प्रचण्डलाई नै पूरै कार्यकाल प्रधानमन्त्री छाड्न उनीहरु तयार हुँदैनन्,’ एक एमाले नेता भन्छन्। त्यस्तो अवस्था आउँदा फेरि एमालेलाई सम्झिने दिन आउने उनको बुझाइ छ।
राष्ट्रिय सहमति र जनजाति ‘सेन्टिमेन्ट’
अहिलेकै परिदृष्यमा नेम्वाङले बहुमत पाउने देखिँदैन। त्यस्तो अवस्थामा पनि उनलाई अघि सार्नुको कारण नै प्रचण्डलाई अप्ठ्यारोमा पार्ने एमालेको प्रयास हो।
‘नेम्वाङ कमरेड अघि सारेर दुईटा सन्देश दिन खोजेका छौं। एक त उहाँ दुईपटक संविधान सभा अध्यक्ष हुँदा सबैलाई मिलाएर लैजान सक्ने छवि भएको नेताका रुपमा आमजनलाईसमेत जानकारी छ। अर्को, माओवादी केन्द्रले आदिवासी, जनजाति, महिला र दलितलाई अवसर दिने कुरामा आफू अघि रहेको दाबी गर्दै आएको छ। बाहुन कि जनजाति भनेर यही बिन्दुमा त्यसको परीक्षा हुन्छ,’ उनी भन्छन्।
आदिवासी जनजातिमा माओवादी केन्द्रले एमालेकाविरुद्ध अफवाह फैलाएर एक समय समस्या नै सिर्जना गरेको उनले उल्लेख गरे। नेकपा माओवादी केन्द्रले राष्ट्रपतिमा राष्ट्रिय सहमति खोज्ने बताउँदै आएको थियो। एमालेले आफ्नो पार्टीको उम्मेदवारलाई सहयोग गर्न आग्रह गर्दा प्रचण्डले राष्ट्रिय सहमतिको आवश्यकता औंल्याएका थिए।
मुखबाट राष्ट्रिय सहमति भनेका प्रचण्डले बगलीमा कांग्रेस बोकेर हिँडेको विषयमा एमाले जानकार थियो। आगामी दुई हप्तामा प्रचण्डले साँच्चै राष्ट्रिय सहमति चाहेका हुन् वा सार्वजनिक खपतका लागि भन्ने प्रमाणित गरिदिने रणनीति पनि एमालेले लिएको छ।
वामपन्थी भावनामा भाँजो
वर्तमान परिस्थिति आउने कुरामा एमाले तीन हप्ताअघि नै विश्वस्त जस्तै थियो। राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका अध्यक्ष रवि लामिछानेको पार्टीलाई गृह मन्त्रालय नदिने कुरामा प्रचण्डले अड्डी कसेपछि सम्बन्धमा तिक्तता बढ्दै गएको थियो।
प्रचण्डले राष्ट्रपति निर्वाचनमा कित्ता फेर्ने भएकाले एकखालको भण्डाफोर अभियान जरुरी रहेको एमाले नेताहरुले ठाने। केही वामपन्थी मतदातामा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)का नाममा भएको एकता ओलीका कारण टुटेको भन्ने रहेकाले त्यसलाई चिर्न एमाले उचित अवसर खोजिरहेको थियो।
त्यसैमाथि अर्कोतिर एकीकृत समाजवादी र माओवादी केन्द्रलगायतका दल मिलेर समाजवादी केन्द्र बनाउने छलपल चलाइरहेका छन्। एमालेभन्दा शक्तिशाली वाम पार्टी निर्माणका लागि उनीहरु प्रयास गरिरहेको अवस्थामा आफ्ना कार्यकर्ता र मतदाता भड्किन नदिने उपाय एमालेले खोज्नुपर्ने थियो।
एमालेले जुट्ने प्रयास गर्दा पनि माओवादी केन्द्र फुट्नेतिर लाग्ने यो समय जनतामाझ जान एमालेका लागि उपयुक्त अवसर भयो। एमालेले एक्कासी ‘ग्रासरुट अभियान’ चलाउनुको कारण यही परिस्थितिको आकलन रहेको एक सचिवालय सदस्यले जानकारी दिए।
आफ्नो तर्फबाट सक्दो प्रयास गरिरहेको बताउन यहीबीच एमालेले माधव नेपाललाई राष्ट्रपतिको उम्मेदवार बनाएर पार्टी एकता गर्न सकिने प्रस्तावसमेत गर्यो। प्रचण्ड धेरै पर पुगिसकेको समयमा गरिएको यो प्रस्तावले निश्चित आकार ग्रहण गर्न सकेन। तर, एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधव नेपालप्रति एमाले अध्यक्ष ओली बढी नै असहिष्णु रहेको कुरालाई चिर्ने प्रयास गरेको छ।
यहीबेला ग्रासरुट अभियान अन्तर्गत एमाले केन्द्रीय सदस्यहरु पालिकास्तरमा पुगिरहेका छन्। एमाले केन्द्रीय सदस्यहरुले वामपन्थी एकता एमालेले चाहेको र पुस १० कै सहमति अनुसार नेम्वाङ राष्ट्रपतिको उम्मेदवार रहेको तल्लो तहमा पुगेर बताउनेछन्। तर, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड र एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष नेपाल वामपन्थीलाई छाडेर कांग्रेस नेतालाई राष्ट्रपति बनाउन लागिपरेको उनीहरुको दाबी हुनेछ। जसले यी दुई दलप्रति रहेको वामपन्थी भावनामा भाँजो हाल्न सकिने एमालेले बुझेको छ।
शनिबार बसेको एमाले सचिवालय बैठकले यिनै विविध पक्षमा लामो छलफल गरेर सरकारमै अडिने निर्णय लिएको हो। सरकारमै रहँदा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्डसँग संवाद् पनि पूरै टुट्दैन। राष्ट्रपतिको निर्वाचन हुन अझै १२ दिन बाँकी रहने भएकाले परिस्थिति फरक हुन सक्ने पनि एमालेका केही नेताहरुले देखेका छन्।
गोप्य मतदान भएकाले नेम्वाङको व्यक्तित्वका कारणसमेत केही मत आउन सक्ने एमालेका एक नेता बताउँछन्। उनी भन्छन्, ‘हामी सांसदहरुमाझ वामपन्थी एकता कायम राख्ने वा टुटाउने तपाईंको हातमा छ भनेर जान्छौं।’
राप्रपा र रास्वपा नयाँ गठबन्धनमा मिसिएका छैनन्। एमाले अध्यक्ष ओलीले बालुवाटार पुगेका केही दल आफ्नो सम्पर्कमै रहेको बताएका छन्। चिया खान गएका सबैले भोट नदिने बताउँदै उनले भने, ‘हिजो बेलुका प्रधानमन्त्री कार्यालयमा केही दलका साथीहरुलाई बोलाइएको थियो। उहाँहरु हाम्रो सम्पर्कमै हुनुहुन्छ। कुराकानी भइरहेको छ।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
