प्रतिकात्मक तस्बिर (युनिसेफ नेपाल)
धनगढी– सुदूरपश्चिम प्रदेशका प्रारम्भिक कक्षामा अध्ययनरत बालबालिकाको शिक्षण सिकाइ अवस्था कमजोर रहेको पाइएको छ। शैक्षिक गुणस्तर परीक्षण केन्द्रले तयार पारेको ‘प्रारम्भिक बालबिकास केन्द्रका बालबालिकाहरुको सिकाइ तथा विकासस्तर २०७८’ नामक प्रतिवेदनअनुसार प्रदेशका ३६ देखि ५९ महिना सम्मका बालबालिकाको सिकाइस्तर राष्ट्रियस्तरको दाँजोमा कम रहेको देखिएको छ।
सो प्रतिवेदनअनुसार राष्ट्रियस्तरमा बालविकासको उपलब्धि ८० प्रतिशत रहेकोमा सुदूरपश्चिमको दोगडाकेदार गाउँपालिकमा गरिएको अध्ययनमा उपलब्धि ७८ प्रतिशत रहेको छ।
सुदूरपश्चिम प्रदेशको बैतडी जिल्लाको दोगडाकेदार गाउपालिकाका २४ देखि २९ महिना उमेर समूहका २५२ बालबालिकालाई समावेश गरेर अध्ययन गरिएको थियो।
प्रारम्भिक बाल विकास २०३० अन्तर्गतका विभिन्न २० प्रश्नहरू बालबालिकाको आमासँग सोधी उनीहरूको बालविकासको अवस्थालाई अध्ययन गरिएको थियो।
‘उमेर समूहको आधारमा हेर्दा २४ देखि २९ महिनासम्मका बालबालिकाको बालविकास ७० प्रतिशत र त्यसपछिका उमेर समूहका बालबालिकाको बालविकास स्तर क्रमशः बढ्दै गएको पाइएको छ, तर ४८ देखि ५९ महिनासम्मका उमेर समूहका बालविकास भने एक्कासी घटेर ७२ प्रतिशत रहेको छ,’ सो प्रतिवेदनमा भनिएको छ।
सो अध्ययन प्रतिवेदनअनुसार शिक्षित बाबुको बालविकासको सिकाइस्तर ७८ प्रतिशत देखिँदा अशिक्षित बाबुका छोरा–छोरीको सिकाइस्तर केवल ५० प्रतिशत मात्र रहेको छ।
प्रदेशमा जातिका आधारमा दलित र मधेसी समुदायका बालबालिकाको सिकाइस्तर कमजोर रहेको पाइएको छ।
प्रतिवेदनमा भनिएको छ, ‘जातिका आधारमा बालविकासस्तर विश्लेषण गर्दा जनजाति बालविकासको विकासस्तर १०० प्रतिशत, ब्राह्मणको ८२ प्रतिशत, क्षेत्रीको ७९ प्रतिशत, दलितको ७३ प्रतिशत देखिन्छ भने सबैभन्दा कम मधेसी बालबालिकाको बालविकास स्तर ६७ प्रतिशत मात्र सही स्तरमा देखिन्छ।’
अध्ययनअनुसार सरल भन्न र लेख्न सक्ने अवस्था कमजोर रहेको उल्लेख छ। ‘समावेश गरिएका प्रश्नगत नतिजाहरूमा १०० प्रतिशत बालबालिका बारम्बार बेखुसी रहने गरेको, ७९ प्रतिशतले १० भन्दा बढी सरल शब्दहरू भन्न सकेको देखिन्छ भने आफ्नो नाम लेख्न सक्ने बालबालिकाहरू केवल १५ प्रतिशत मात्र रहेका छन्,’ प्रतिवेदनमा भनिएको छ।
बाल कक्षामा पर्याप्त शिक्षक नहुनु, शिक्षकहरूको क्षमता अभिवृद्धि नहुनु, क्षमता तालिम लिइसकेका शिक्षकको पुनर्ताजगी तालिम नहुनु लगायतले बालबालिकाको सिकाइस्तरमा सुधार नहुनु प्रमुख कारण रहेको शिक्षाविदहरू बताउँछन्।
सामुदायिक विद्यालयका बाल कक्षाहरुलाई मन्टेश्वरी माध्यामबाट पढाउने वातावरण सिर्जना गरी बाल विकास शिक्षकलाई तालिमको व्यवस्था गर्नुपर्ने र तालिम लिएका शिक्षकहरुलाई शैक्षिक गुणस्तर वृद्धिका निमित्त पुनर्ताजगी तालिमको व्यवस्थापन नभएसम्म बालबालिकाको सिकाइस्तर सुधार नहुने शारदा माध्यामिक विद्यालयका प्राध्यापक तेज सिंहले बताए।
प्रतिवेदनले सही स्तरमा ल्याउनका लागि भएका कमजोरीहरू केलाउन, आवश्यक योजना निर्माण र कार्यान्वयन गर्ने, स्तर खस्कनुको कारण पहिचान गरी समाधानको खोजी गर्न, मधेसी र दलित समुदायका बालबालिकाहरूको बालविकास उपलब्धि सुधारतर्फ ध्यान दिन लगायतको सुझाव दिएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
