काठमाडौं- काठमाडौं- १ बाट प्रकाशमान सिंह पुनः विजयी भएका छन्। मंगलबार बिहान सबेरै सार्वजनिक अन्तिम मत परिणाममा उनले निकटतम प्रतिस्पर्धी रवीन्द्र मिश्रलाई पराजित गरेका हुन्। दुई उम्मेदवारबीच यो दोस्रो प्रतिस्पर्धा हो। यसअघि २०७४ मा पनि यी दुईबीच प्रतिस्पर्धा भएको थियो। तर यसबीचमा रवीन्द्र मिश्रले पार्टी र आफ्ना राजनीतिक बुझाइको 'मार्ग परिवर्तन' गरेकाले पनि यस क्षेत्रको नतिजालाई चासोपूर्वक हेरिएको थियो।
२०४८ र २०५१ को प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा काठमाडौं- ४ र काठमाडौं- ३ मा पराजित भएका सिंह त्यसपछि राष्ट्रिय सभामा सदस्य बनेका थिए। २०६४ को पहिलो संविधान सभा निर्वाचनदेखि भने उनी यही क्षेत्रबाट उम्मेदवार बन्दै र जित्दै आएका छन्। तर यो निर्वाचन नै उनको सबैभन्दा झिनो मतान्तर सहितको जित हुन पुग्यो।
२०६४ मा ७ हजार ५२९ मतान्तरले जित निकालेका उनले २०७० मा मतान्तर बढाएर ११ हजार ७४ पुर्याएका थिए। तर २०७४ मा मतान्तर खुम्चिएर ८१८ मा आइपुग्यो। यसपटक भने उनको मतान्तर केवल १२५ मा सीमित भएको छ। घट्दो मतान्तरले उनको लोकप्रियता पनि घटिरहेको प्रष्ट पार्छ। त्यसैले यो जित उनको लोकप्रियताको अनुमोदन होइन, विपक्षी मत बाँडिएर उनलाई लाभ पुगेको मात्रै हो भन्न सकिन्छ। यद्यपि, उम्मेदवारका निम्ति जित सबैभन्दा ठूलो विषय हो, त्यो उनलाई उपलब्ध भइसकेको छ।
अब प्रकाशमानको जित विगत हो, उनको आगामी भूमिका परीक्षणमा छ। तर समीक्षा भने विगतका उनका भूमिकाबाटै सुरु गर्नु वाञ्छनीय हुन्छ।
पछिल्लो एक वर्षमा प्रकाशमान सिंह दुई कारणले विवादित भए। कांग्रेसपंक्तिकै पनि आलोचना खेपे। पहिलो, पार्टीको चौधौँ महाधिवेशनमा उनले नेतृत्व परिवर्तनका लागि आवाज उठाए। र सभापतिका पदका लागि आफू नै उपयुक्त भन्दै देउवाइतर मोर्चाबाट एकल उम्मेदवार हुने परिस्थिति विकास हुन दिएनन्। पहिलो चरणको निर्वाचनमा सभापतिको छिनोफानो हुन नसकेपछि भएको दोस्रो चरणको निर्वाचनमा उनले आश्चर्यजनक रुपमा शेरबहादुर देउवालाई समर्थन गरे। र नेतृत्व परिवर्तनको आवश्यकता रहेको भन्ने आफ्नै पूर्वमान्यतामाथि पानी खन्याए। नेतृत्व परिवर्तनका लागि दिनुपर्ने अन्तिम धक्कामा उनी जसरी पछि हटे, त्यसलाई उनको राजनीतिक भुलका रुपमा कांग्रेसकै नेताहरुले प्रस्तुत गर्छन्।
दोस्रो, गत वैशाखमा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा उनले काठमाडौं महानगरपालिकाको मेयरमा आफ्नै श्रीमती सिर्जना सिंहलाई उम्मेदवार बनाउने वातावरण बनाए। सिर्जनाको राजनीतिक विगतको आफ्नो ठाउँमा मूल्यांकन हुने नै छ, तर उनी उम्मेदवार बन्नुमा महाधिवेशनमा देउवालाई सघाएको गुनको लाभ लिन खोजेको भन्ने स्थापित भयो। त्यो सहितका कारणबाट निर्वाचनमा सिर्जना पराजित हुन पुगिन्।
यी दुई प्रकरणबाट उनले आफ्ना लागि धेरै पाठ सिक्न सक्छन्। तर, आम रुपमा उनले एउटै पाठ सिकुन् भन्ने अपेक्षा छ- अब ‘आफ्नै लागि’ ढिपी नगरुन्। अब पनि गणेशमानको त्याग पढाएर लाभ खोज्ने भुल नगरुन्। अर्थात्, अब कांग्रेसका हुने संसदीय दलको निर्वाचनमा उनले रचनात्मक भूमिका खेलुन्। निर्वाचनको प्रारम्भिक मत परिणामले पार्टी र समग्र राजनीतिमा पुस्तान्तरणको अपेक्षा व्यक्त गरेको छ। जसलाई कांग्रेस महामन्त्री गगन थापाले राजनीतिमा नयाँ चालक खोजिएको भनी अर्थ्याएका छन्।
कांग्रेसको अबको संसदीय दलको नेताका लागि हुने प्रतिस्पर्धा रोचक हुने आकलन गर्न सकिन्छ। किनकि, कांग्रेस महामन्त्री थापाले त्यसका लागि दाबी प्रस्तुत गरिरहेका छन्। निर्वाचनअघि नै संसदीय दलको नेता र त्यसपछि प्रधानमन्त्रीको दाबी प्रस्तुत गरिसकेका छन्। सम्भवतः त्यहाँ प्रकाशमान सिंहले पनि दाबी प्रस्तुत गर्नेछन्। किनकि, उनले पनि सार्वजनिक रुपमा आफूलाई प्रधानमन्त्रीको दाबेदारको रुपमा प्रस्तुत गरिसकेका छन्। अरुले पनि गरेका छन्। यस्तो परिस्थितिले महाधिवेशनको नियति कांग्रेस संसदीय दलको निर्वाचनमा पुनरावृत्ति हुने सम्भावना छ।
अर्कोतिर, २०७४ को संसदीय दलको निर्वाचनमा प्रकाशमानले प्रतिस्पर्धा गरिसकेका छन्। २०७४ फागुन २१ मा भएको संसदीय दलको निर्वाचनमा प्रकाशमान सिंह शेरबहादुर देउवासँग पराजित त भए, तर एउटा सन्देश दिएर। कांग्रेसको पार्टी सत्ता र त्यसबाट उपलब्ध शक्तिका आधारमा राज्य सत्तामा पनि हालिमुहाली गरिरहेका देउवालाई चुनौती दिन अर्को पुस्ता तयार भएको सन्देश थियो त्यो। किनकि, त्यसअघि देउवाका प्रतिस्पर्धी रामचन्द्र पौडेल ठानिएको थियो। २०७४ को निर्वाचनमा पौडेल पराजित भएपछि देउवाको प्रतिस्पर्धी को होलान् भन्ने अन्यौल थियो। प्रकाशमानले त्यो मोर्चाको नेतृत्व गरे। स्थापित नेतृत्वसँग भिड्ने त्यो निर्णयलाई अहिले गगन थापाले निरन्तरता दिने प्रष्ट भइसकेको छ। प्रकाशमानबाट यहीँनेर सुझबुझको अपेक्षा गरिएको हो।
अर्कोतिर, प्रकाशमानले जितेर आउँदै गर्दा उनको विगतमा संसद्मा खेलेकोको भूमिकाको आलोचना पनि भइरहेको छ। लोकतन्त्र र संविधानप्रति उनको निष्ठाप्रति त प्रश्न उठ्ने ठाउँ छैन। तर, अब त्यति मात्रै पर्याप्त छैन भन्ने यही निर्वाचनबाट देखिइसकेको छ। अब उनले आफ्नो भूमिकालाई नयाँ पुस्तामैत्री बनाउनु र निर्वाचनको 'जनाउ घण्टी' सुन्नु सान्दर्भिक हुनेछ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
