काठमाडौं– गत कात्तिक १४ गते त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सुरक्षा कार्यालय गौचरनले सिल्भरको लेपन लगाएको २ थान बालासहित एक भारतीय नागरिकलाई पक्राउ गर्यो। फ्लाई दुबईको उडान नम्बर एफजेट ५७१ मार्फत काठमाडौं आएका भारतीय नागरिक नवीनकुमार किशिनचन्द कालिनानीबाट सिल्भर लेपन लगाएको बाला एउटा र औंठी दुई वटा बरामद भएका थिए।
काँचो सुनलाई अवैध भन्सार छली गर्ने उद्देश्यका साथ गहनाको आकार दिएर नवीनकुमारले सिल्भर लेपन लगाएर १९६ ग्राम सुन भित्र्याएका थिए। यद्यपि, उनी प्रहरी फन्दामा परे।
भन्सार ऐन २०६४, गत वर्षको जेठ १५ गते जारी भएको यात्रुले आफ्नो साथमा ल्याउन र लैजान पाउने निजी प्रयोगका मालवस्तु सम्बन्धी आदेशअनुसार काँचो सुन ल्याउन पाइँदैन। काँचो सुनमा भन्सार छुट पनि छैन। अझ एक सय ग्रामभन्दा बढी काँचो सुन ल्याए त जफत नै हुने व्यवस्था छ। सोही कुरा बुझेका तस्करले गहना आकारको सुन २ सय ग्रामसम्म ल्याउँदा भन्सार रकम तिरेपनि जफत नहुने भएपछि नवीनकुमारले यो जुक्ति अपनाएका थिए।
यसरी कानुनी ‘लुपहोल’को दुरुपयोग गर्दै तस्करले दुबई, कतार, ओमान, मलेसियालगायत खाडी मुलुकमा रोजगारीमा गएका व्यक्तिलाई प्रयोग गर्दै काँचो सुनलाई गहना आकार दिएर भन्सार छली गरी तस्करी गर्दै आएका छन्।
गहना आकार दिएर अवैध रुपमा काँचो सुन भित्र्याउने र भन्सार छली गर्ने गरेको पाइएपछि भन्सार विभाग, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भन्सार कार्यालयले कडाइका साथ जाँच सुरु गरेका छन्। मंसिर १ गते भन्सार विभागले सूचना नै जारी गरेर काँचो सुनलाई गहना भनी राजश्व छली हुने गरेको भन्दै यसरी सुन भित्र्याएमा कारबाही गर्ने जनाएको थियो।
त्यसको झण्डै दुई हप्तापछि मंसिर १२ गते विमानस्थल भन्सार कार्यालयले सूचना जारी गर्दै विदेशबाट नेपाल आउने यात्रुहरूले ल्याउन मिल्न बाहेकका सामान तथा राजश्व छली गर्ने उद्देश्यले काँचो सुनलाई गहनाको आकार बनाएर ल्याएमा कारबाही गर्ने जनाएको थियो। सोही अनुसार विमानस्थल भन्सार कार्यालयले अहिले जाँचमा कडाइ गर्दै आएको छ।
एकैदिन २१ किलो काँचो सुन भित्रियो
नेपाल राष्ट्र बैंकले दैनिक रुपमा २० किलो सुन भित्र्याउने अनुमति बैंकलाई दिएको छ। राष्ट्र बैंकले वाणिज्य बैंकहरूलाई मात्र सुन आयातको अनुमती दिएको छ। बैकर्स संघले तोकेको पालो अनुसार वाणिज्य बैंकले दैनिक २० किलोका दरले सुन आयात गर्दै आएका छन्।
तर, डरलाग्दो कुरो विमानस्थल भन्सारले कडाइ गरेपछि वैध रुपमा बैंकले ल्याउन मिल्ने २० किलो भन्दा बढी सुन दैनिक रुपमा अवैध तरिकाले नेपाल भित्रने गरेको पाइएको छ। त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भन्सार कार्यालयका प्रमुख भन्सार प्रशासक महेश भट्टराईका अनुसार सोमबार हिजो एकैदिन मात्रै २१ किलो काँचो सुन भन्सार कार्यालयले नियन्त्रणमा लिएको छ।
‘बैंकले दैनिक २० किलो सुन ल्याउँछन्। तर, भन्सार छलेर एकैदिन २१ किलोसम्म सुन आउने गरेको खुल्यो’ प्रमुख भन्सार प्रशासक भट्टराईले नेपाल लाइभसँग भने, ‘काँचो सुनलाई गहना आकार दिएर ल्याउँदा दैनिक करोडौंको भन्सार छली हुने गरेको खुल्यो। एक दिनमात्रै झण्डै दुई करोडको राजश्व उठ्ने सुन नियन्त्रणमा लिइएको छ।’
सोमबार मात्रै ४१५ जनाबाट भन्सार कार्यालयले २१ किलो सुन बरामद गरेको हो। तीमध्ये १ सय ९५ जनाले हिजो राति १२ बजेसम्म भन्सार तिरेर सुन लिएर गएको भट्टराईले बताए। १ सय ९५ जनाले ९४ लाख ६२ हजार राजश्व रुपैयाँ भन्सार तिरेर ९ किलो ९७६ ग्राम सुन लिएर समेत गइसकेका छन्। बरामद २१ किलोमध्ये अझै ११ किलोको भन्सार भने उठन बाँकी नै छ।
तस्करले पठाउँछन् सुन, रोजगारीमा गएका भरिया बनेर फर्कन्छन्
भन्सार विभाग र प्रहरीले गहना आकार दिएर काँचो सुन लिएर फर्केका नेपालीहरूको अवस्थाबारेमा पनि जानकारी राखेको छ। यसरी काँचो सुन लिएर फर्कनेमध्ये अधिकांश भरिया भएको स्रोतको भनाइ छ।
‘कतिसम्म पाइएको छ भने विदेश गएको एक महिनामै सुन लिएर फर्किनेसम्मका घटना छन्’ स्रोतले नेपाल लाइभसँग भन्यो, ‘उनीहरूलाई निश्चित रकम लिएर सुन तस्करले भरियाको रुपमा प्रयोग गरेको पाइन्छ।’
दुबई, कतार, ओमान, मलेसिया लगायत देशमा बिचल्लीमा परेर नेपाल फर्कने तयारीमा रहेकाहरूलाई टिकट समेत तस्करले नै काटिदिएर सुन बोकाएर पठाउने गरेको पाइएको स्रोतले जनाएको छ। केही रकम पाउने प्रलोभनमा उनीहरूले तस्करको योजनामा सहमति जनाउँदै सुन बोकेर आउने गरेको खुलेको छ।
अधिकांशजसो भरियाका रुपमा प्रयोग भएको पाइएपछि उनीहरूको ट्राभल हिस्ट्री समेत अध्ययन सुरु भएको छ। पटक–पटक विदेश जाँदै सुन लिएर फर्कनेहरू समेत पाइएको विमानस्थल प्रहरी स्रोतले नेपाल लाइभलाई जानकारी दियो।
सुन बरामद भएका यात्रुहरू अधिकांशजसो भरियामात्रै भएको पाइएपछि भन्सार कार्यालयलले दुबई, कतार, ओमान लगायत देशबाट नेपाल उडान भर्ने हिमालय, आरएका जहाजमार्फत नेपाल आउने यात्रुहरूलाई सूचनामुलक जानकारी गराउन समेत अनुरोध गरेको छ।
‘हाम्रो लक्ष्य भनेको राजश्व मात्रै उठाउने भन्ने होइन। सोझासाझा मान्छे सूचनाको जानकारी बिना नफसुन् भन्ने पनि हो’, प्रमुख भन्सार प्रशासक भट्टराईले भने, ‘त्ययसका लागि हवाई टिकट काटेका यात्रुहरूको मोबाइल नम्बरमा काँचो सुन ल्याउन नमिल्ने र भरिया बनेर काँचो सुन बोकेर नल्याउन र ल्याएको खण्डमा कानुन अनुसार कारबाही हुने भन्ने किसिमका जानकारीमुलक मेसेज पठाउन अनुरोध गरेका छौं।’
काँचो सुनलाई गहनाको रुपमा नेपाल भित्र्याएर राजश्व छलीदेखि उक्त सुन नेपालदेखि भारतसम्म तस्करी हुने र वैदिशक रोजगारीमा गएका व्यक्तिबाट भित्रने रेमिट्यान्समा समेत ठूलो गिरावट आएपछि भन्सार विभागले अहिले जाँचमा कडाइ गरेको छ।
प्रमुख भन्सार प्रशासक भट्टराईका अनुसार अहिले ५० जना कर्मचारी थप गरेर तीन सिफ्टमा जाँचको व्यवस्था मिलाइएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
