श्रेष्ठको पदावधि नथपिँदा सशस्त्रमा नेतृत्वको समीकरण नै फेरियो, को बन्ला आईजीपी?

सुरक्षा/अपराध

नारायण अधिकारी शुक्रबार, असार ११, २०७८ २०:५६

डीआईजीहरू राजु अर्याल, नारायणदत्त पौडेल र चन्द्रप्रकाश (सीपी) गौतम। (बायाँबाट)

काठमाडौं- गत मंगलबार राति १२ बजेबाट सशस्त्र प्रहरी बल (एपीएफ)का नायव महानिरीक्षक (डीआईजी) प्रवीणकुमार श्रेष्ठले अवकाश पाए। सशस्त्र प्रहरी नियमावली, २०७२ अनुसार डीआईजीको चार वर्षे कार्यकाल पूरा गरेर उनले अनिवार्य अवकाश पाएका हुन्।

डीआईजीको कार्यकाल चार वर्ष भएपनि सशस्त्र प्रहरी मुख्यालयको सिफारिसमा थप एक वर्ष कार्यकाल थप्न सकिने प्रावधान नियमावलीमा छ। त्यही प्रावधानअनुसार श्रेष्ठको पदावधि थप्ने प्रयास मंगलबार दिनभर नै गरिए पनि उनको पदावधि थप भएन। सर्वोच्च अदालतको आदेशसँगै गृहमन्त्री खगराज अधिकारी स्वतः पदमुक्त भएपछि विभागीय मन्त्री नै नभएकाले पदावधि थपका लागि आफूले हस्ताक्षर नगर्ने भन्दै मुख्यसचिव शंकरदास बैरागीले हस्ताक्षर नगरेपछि श्रेष्ठ अनिवार्य अवकाश भए।

२०७४ असार ९ गते डीआईजीमा बढुवा भएका श्रेष्ठ नम्बर ७ बाहिनीका बाहिनीपति थिए। नियमावलीमा उल्लेख भएअनुसार १ वर्ष पदावधि थप गरिएको भए उनी सशस्त्र प्रहरी बलको नेतृत्वमा पुग्ने थिए। आउँदो चैत २८ गतेबाट तीन साताका लागि वर्तमान अतिरिक्त महानिरीक्षक (एआईजी) द्वय पुष्पराम केसी र रामशरण पौडेलमध्ये एकजना सशस्त प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी) बन्नेछन्। ३० वर्षे सेवा अवधिका कारण उनीहरु दुवैले अवकाश पाएसँगै श्रेष्ठ सशस्त्रको आईजीपी नियुक्त हुने थिए। उनी २०८२ कात्तिक १६ सम्म अर्थात् पूरै साढे तीन वर्ष आईजीपी हुने रोलक्रममा थिए।

अवकाशप्राप्त डीआईजी प्रवीणकुमार श्रेष्ठ।

पदावधि थप नभएर उनले अनिवार्य अवकाश पाएसँगै सशस्त्र प्रहरी बलको नेतृत्वमा पुग्ने समीकरण नै बदलिएको छ।

यस्तो हुनेछ आईजीपी बन्ने समीकरण
सशस्त्र प्रहरी नियमावली २०७२ अनुसार सशस्त्रका आईजीपीको तीन कारणले अनिवार्य अवकाश हुन्छ। ३० वर्षे सेवा अवधि, ५८ वर्ष उमेर हद वा महानिरीक्षकका रुपमा चार वर्षको पदावधिमध्ये जुन पहिले पूरा हुन्छ, त्यहीअनुसार आईजीपीले अवकाश पाउँछन्। वर्तमान आईजीपी शैलेन्द्र खनालको पदावधि आउँदो चैत २८ गते चार वर्ष पुग्दैछ। चार वर्षे पदावधि पूरा भएकाले उनी सोही कारण अनिवार्य अवकाशमा गएपनि उनकै ब्याची एआईजी पुष्पराम केसी र रामशरण पौडेल भने ३० वर्षे सेवा अवधिका कारण केही समय सेवामै रहन्छन्।

उनीहरुको २०७९ वैशाख १८ गते सेवा प्रवेश गरेको ३० वर्ष पुग्छ। एआईजीको पदावधि पनि चार वर्ष नै भएपनि आईजीपीको सिफारिसमा सरकारले एक वर्ष पदावधि थप गर्न सक्छ। सोहीअनुसार गत वैशाख १३ गते नै उनीहरुको पदावधि थप भइसकेको छ। त्यहीकारण आफ्नै ब्याची आईजीपीले अवकाश पाउँदा पनि उनीहरुमध्ये एक जना आगामी चैत २८ गतेदेखि तीन हप्ताका लागि आईजीपी बन्नेछन्।

तीन हप्ताका लागि उनीहरुमध्ये एकजना आईजीपी बन्ने भएपछि एआईजीको एक पद रिक्त हुन्छ। सशस्त्रमा अहिले दुईजना एआईजीको दरबन्दी छ। रिक्त रहेको एक एआईजी पदका लागि हाल प्रवक्ताको जिम्मेवारीमा रहेका डीआईजी राजु अर्याल, नारायणदत्त पौडेल र चन्द्रप्रकाश (सीपी) गौतमबीच प्रतिस्पर्धा हुन्छ।

सशस्त्रमा यी तीन डीआईजी भन्दा सिनियर दुई डीआईजी (मन्दिप श्रेष्ठ र खड्ग राई) छन्। उनीहरु डीआईजी भएको गत माघ २४ मै चार वर्ष पुगिसकेको छ। उनीहरुको एक वर्ष म्याद थप भएकाले त्यसअघि अर्थात् आउँदो माघ २४ मै उनीहरु अनिवार्य अवकाशमा जानेछन्। त्यसपछि सिनियर डीआईजी अर्याल, पौडल र गौतम बाँकी रहन्छन्। चैत २८ पछि रिक्त हुने एआईजीमा उनीहरुमध्ये एकजनाको बढुवा हुनेछ। र, त्यसरी बढुवा हुनेले नै त्यसपछि सशस्त्र प्रहरीको आईजीपीका प्रमुख दाबेदार बन्नेछन्।

त्यहीकारण आगामी चैत २८ गते रिक्त हुने एक एआईजी पदमा बढुवाका लागि डीआईजी राजु अर्याल, नारायणदत्त पौडेल र सीपी गौतमबीच प्रतिस्पर्धा हुुनेछ।

उनीहरुमध्ये पहिलो नम्बर डीआईजी अर्याल छन्। अर्याल आउँदो चैत २८ मा एआईजीमा बढुवा भएको अवस्थामा त्यसको तीन सातापछि अर्थात् २०७९ वैशाख १८ गते आईजीपी नियुक्त हुनेछन्। त्यसपछि रिक्त दुई एआईजीमा पौडेल र गौतमको बढुवा हुनेछ।

२०५४ वैशाखमा सेवा प्रवेश गरेका अर्याल आईजीपी नियुक्त भएमा पूरै चार वर्ष सशस्त्रको नेतृत्वमा रहनेछन्। ३० वर्षे सेवा अवधि २०८४ सालमा पुग्ने भए पनि आईजीपीको चार वर्षे पदावधिका कारण उनले २०८३ वैशाखमा अनिवार्य अवकाश पाउनेछन्।

उनीपछि एआईजीमा बढुवा हुने पौडेलको चार वर्ष र थप एक वर्ष पदावधि थपिएमा अर्यालपछि उनको पनि आईजीपी नियुक्त हुने सम्भावना कायमै रहनेछ। पौडेल २०५४ का ब्याची भएकाले २०८३ वैशाखबाट २०८४ वैशाखसम्म एक वर्ष सशस्त्र प्रहरीको नेतृत्वमा रहनसक्छन्। गौतम भने २०५२ को भर्ना भएकाले एआईजीका रुपमा तीन वर्ष पूरा गरेर स्वतः अवकाशमा जानेछन्।

गौतम अवकाशमा गएपछि २०७६ माघ १४ मा डीआईजी भएका वंशिराज दाहाल र किशोर प्रधानमध्ये एकजना एआईजीमा बढुवा हुनेछन्। उनीहरुसँगै डीआईजी भएका कृष्णभक्त ब्रह्मचार्य, हरिशंकर बुढाथोकी र राजेन्द्र बस्नेत अनिवार्य अवकासमा गइसकेका छन्।

भर्खरै अनिवार्य अवकाश पाएका श्रेष्ठको पदावधि थप भएको भए अर्याल र पौडेल आईजीपी बन्ने बाटो नै बन्द हुन्थ्यो। तर, उनको पदावधि थप नभएसँगै सशस्त्रको नेतृत्वको समीकरण नै बदलिएको छ।

तीन डीआईजी खाली
श्रेष्ठले अनिवार्य अवकाश पाएसँगै सशस्त्र प्रहरी बलमा तीन जना डीआईजीको दरबन्दी खाली भएको छ। श्रेष्ठभन्दा अघि नै प्रजाभक्त श्रेष्ठ र वसन्तकुमार बानियाँले अनिवार्य अवकाश पाएका थिए।

रिक्त डीआईजीमा बढुवाका लागि दर्जन बढी एसएसपीहरु प्रतिस्पर्धामा छन्। एसएसपीहरु कालीदास धौबजी, कुमार न्यौपाने, विदुर खड्का, प्रदीपकुमार पाल, भेषबहादुर शाह, लक्ष्मणबहादुर सिंह, कृष्णराज पाठक, प्रेमराज पोखरेल, इन्द्रराज कार्की, शान्तिकुमार कार्की र नेत्रकुमार खत्रीलगायत एसएसपी प्रतिस्पर्धामा छन्। उनीहरु २०७५ सालमा एसएसपीमा बढुवा भएका हुन्।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।