काठमाडौं- वर्षेबाली लगाउने बेला शुरु हुनै लाग्दा रासायनिक मलको मौज्दात भने सकिएको छ। मल खरिदको जिम्मा पाएका दुई निकाय कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड र साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसनले आफूसँग भएको मौज्दात सकिन लागेको र खरिद तथा ढुवानी प्रकृयामा रहेको मल कोभिड- १९ महामारीका कारण विभिन्न स्थानमा रोकिएका कारण मल अभाव हुने जानकारी कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयलाई गराइसकेका छन्।
मन्त्रालयले उपलब्ध गराएको जेठ ५ गतेसम्मको तथ्यांकअनुसार अहिले युरिया मल २५ हजार मेट्रिक टन, डिएपी ३२ हजार मेट्रिक टन र पोटास ६ हजार २ सय मेट्रिक टन मौज्दात छ। जसमा कृषि सामग्रीसँग युरिया १५ हजार र साल्ट ट्रेडिङसँग १० हजार मेट्रिक टन छ। तर साल्ट ट्रेडिङले भने शनिबारसम्ममा आफूसँग ८ हजार मेट्रिक टन युरिया मलमात्रै बाँकी रहेको जनाएको छ।
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका प्रवक्ता डा हरि बहादुर केसीका अनुसार डिएपी र पोटास मलको अहिलेको मौज्दातले साउनसम्मलाई धान्ने आंकलन गरिएपनि धान बालीका लागि बढी आवश्यक मानिने युरिया मलमा भने अभाव हुने देखिएको छ। यस वर्ष मलका लागि पर्याप्त बजेट छुट्याइएको भएपनि कोभिड- १९ महामारीको असर खरिद र ढुवानी प्रकृयामा देखिएपछि मल अभावको समस्या देखिएको हो।
साल्ट्र टेडिङ कर्पोरेसनले ओमानबाट झिकाएको साढे २१ हजार मेट्रिक टन मल गुजरातको कांडला बन्दरगाहमा आइसकेको छ। तर कांडला नाका नेपालले नियमित प्रयोग गर्ने बन्दरगाह होइन। त्यहाँबाट माल वस्तु ल्याउनका लागि नेपालले छुट्टै अनुमति लिनुपर्छ। प्रवक्ता केसीका अनुसार उक्त मल नेपाल ल्याउनका लागि मन्त्रालयले भारतस्थित नेपाली दूतावासमार्फत गुजरात सरकारलाई आग्रह गर्न भनेको छ।
‘कांडला बन्दरगाहबाट मल लोड गर्न र ढुवानी गर्नका लागि भारतस्थित नेपाली दूतावासलाई पत्र पठाएर सहजीकरण गर्न भनेका छौं,’ उनले भने‚ ‘लोड-अनलोड, ब्यागिङ र रेलको र्याक उपलब्ध गराउन पनि आग्रह गरेका छौं। यदि सहज रुपमा काम भए त्यो मल असारको पहिलो दोस्रो हप्ताभित्र आउन सक्ने सम्भावना रहन्छ।’ त्यस्तै २५ हजार मेट्रिक टन कलकत्ता बन्दरगाहमा रोकिएको छ।
युरिया मलको मौज्दात ८ हजार मेट्रिक टनमा खुम्चिएपछि साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसनले दामासायीमा मल वितरण गर्न शुरु गरेको प्रवक्ता कुमार राजभण्डारी बताउँछन्। ‘थोरै–थोरै परिमाणमा सबैले मल पाउन सकून् भनेर दामासायी ढंगले मल वितरण गर्नुको विकल्प हामीसँग रहेन। अहिले वर्षेबालीको चटारो सुरु भइनसकेका कारण माग पनि बढिसकेको छैन। यही कारण युरिया मलको मौज्दातले जेठ समान्तसम्ममा जेनतेन धान्छ कि भन्ने आशा हो,’ उनले भने।
चालु आर्थिक वर्ष २०७६/७७ का लागि मल खरिद गर्न सरकारले साढे ९ अर्ब रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेको थियो। जसमध्ये ७० प्रतिशत रकमबाट कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड र ३० प्रतिशत रकमबाट साल्ट ट्रेडिङले मल खरिद गर्ने सम्झौता भएको थियो। बढी मल कृषि सामग्री कम्पनीले खरिद गर्ने भएका कारण उसले चालु आर्थिक वर्षको बजेटमार्फत आउँदो वर्षेबालीका लागि खरिद गरेको मल केही आधा बाटोमै रोकिएको छ भने केही खरिद प्रकृयामै जान सकेको छैन।
लकडाउनका कारण कृषि सामग्रीको ५० हजार मेट्रिक टन युरिया मलको एलसी खोल्न रोकिएको छ भने ३० हजार मेट्रिक टन युरिया, २० हजार मेट्रिक टन डिएपी मल खरिदका लागि टेण्डरको भाका सारेको छ।
अहिले भारतका विभिन्न बन्दरगाहमा रोकिएको मल सामान्य र अनुकुल अवस्थामै ढुवानी गर्दासमेत वर्षेबालीका लागि मुख्य समय मानिने असार महिनाभित्र आइपुग्न धौ–धौ हुने देखिन्छ। त्यसमाथि लकडाउनका कारण सिर्जना भएको समस्याले यस वर्ष वर्षेबाली रासायनिक मलबिनै लगाउनुपर्ने देखिएको हो।
‘सामान्य अवस्थामा र हाम्रो प्रकृयाले काम गर्न सकियो भने त खासै समस्या हुँदैन थियो। तर कलकत्ताको पोर्टमा मजदुर नै भेटिएनन् भने समस्या हुने देखियो। पानीजहाजलाई नै १४ दिन क्वारेन्टाइनमा राख्नुपर्ने, त्यसपछि मल झारेर ब्यागिङ गर्नुपर्ने र त्यसका लागि मजदुर आवश्यक पर्छ। रेलको र्याक पाउन पनि समस्या छ,’ मन्त्रालयका प्रवक्ता केसीले नेपाल लाइभसँग भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1751267101.jpg)
-1751273553.jpg)
-1749826086.png)
