के गर्भमै हुनसक्छ शिशुलाई कोरोना संक्रमण?

कोरोना अपडेट

नेपाल लाइभ मंगलबार, वैशाख १६, २०७७ ०८:५१

एजेन्सी-कोभिड-१९ एक नयाँ भाइरस भएकाले यसका बारेमा धेरै जिज्ञासाहरु आइरहेका छन्। गर्भवती महिला र उनको पेटमा रहेको बच्चामा यसको असर पर्छ कि पर्दैन अनुसन्धान खोजी भइरहेको छ।

यो विषयमा अलग–अलग घटना देखिइरहेका छन्। कुनैमा गर्भवतीमा कोरोना संक्रमण भए पनि बच्चा स्वस्थ्य रहेको पाइएको छ। कुनैमा आमा स्वस्थ भए पनि जन्मेका बच्चामा संक्रमण भएको पाइएको छ। अनि आमा कोरोना भाइरस संक्रमित र बच्चा जन्मेको केही घन्टामा उसमा पनि कोरोना संक्रमण भएको पाईएको छ।

कोरोना भाइरस संक्रमण भएका आमाहरुले बच्चा जन्माएको केही घन्टापछि बच्चामा सरेको पाइएको छ। यस्तोमा प्रश्न उठेको छ–बच्चालाई आमाको गर्भमै कोरोना भाइरस भएको थियो? यस्तो सम्भव छ?

यस सम्वन्धमा इन्डियन काउन्सिल अफ मेडिकल रिसर्च९आइसीएमआर०को एक अध्ययन सार्वजनिक भएको छ। उक्त अध्ययनमा आमाको गर्भमै बच्चामा कोरोना भाइरस संक्रमण हुनसक्ने निष्कर्ष निकालिएको छ।

‘प्राप्त प्रमाणहरुले आमाको गर्भभित्रै कोरोना भाइरसको संक्रमण बच्चामा सर्ने देखिएको छ ’ आईसीएमआरको प्रतिवेदनमा भनिएको छ, ‘तर सबै घटनामा यस्तै हुनुपर्छ भन्नेचाहिँ छैन।’ कुन स्तरको संक्रमण हुन्छ र बच्चामा कति प्रभाव पर्छ भन्नेचाहिँ थाहा हुन सकेको छैन।

आमाबाट बच्चामा कसरी सर्छ भाइरस?

एक आमााबाट उनको पेटमा रहेको बच्चामा कुनै भाइरस अलग–अलग तरिकाले सर्न सक्छ। यो आवश्यक छैन कि गर्भमै संक्रमण होस्। यस सम्वन्धमा स्त्रीरोग विशेषज्ञ डा शालिनी अग्रवालले यसबारेमा अध्ययन भइरहेकाले यसै भन्न नमिल्ने बताइन्।

‘यो एक प्रकारको नयाँ बिरामी हो, यसलाई लिएर अध्ययन भइरहेको छ’ उनले भनिन्, ‘तर केही भाइरस यस्ता हुन्छन् जुन पेटमै बच्चामा सर्छ, केही भने सर्दैनन्।’ उनले मलेरिया बच्चामा सर्ने तर एचआईभी आमाको पेटमा बच्चालाई नसर्ने भन्दै यसमा विस्तृत अध्ययनपछि मात्र भन्न सकिने बताइन्।

‘केही भाइरस यस्ता हुन्छन्, जसले बच्चा जन्मेपछि प्रभावित पार्दछ, जन्मेपछि बच्चा आमाको नजिक रहने भएकाले संक्रमण हुने गर्दछ’ उनले भनिन्।

गर्भवतीलाई कोरोना भाइरसको कति खतरा?

आईसीएमआरका अनुसार गर्भधारणको समयमा आमाको प्रतिरोधी क्षमता केही कम हुने गर्दछ। यही अवस्थामा कुनै पनि भाइरसबाट संक्रमित हुनसक्छन्। त्यसैले कोरोना भाइरसले पनि गर्भमा असर पर्न सक्छ। ‘गर्भमा हुर्किरहेको बच्चा आमाबाबुको अंश हुन्छ र सामान्य प्रतिरोधी क्षमता हुँदा पनि शरीरले काम गर्छ,’ डा शालिनी अग्रवालले भनिन् ‘ शरीरले बच्चाविरुद्ध काम नगरोस् भनेर गर्भावस्थामा आमाको प्रतिरोध क्षमता कम हुने गर्दछ ।’

आईसीएमआरका अनुसार कोरोना भाइरसको महामारीका बेला समयभन्दा पहिले बच्चा जन्मने प्रवृत्ति बढेको छ। तर यो कोरोनाको कारण नै भएको भन्नचाहिँ सकिँदैन। यसबारेमा अलग्गै अनुसन्धान भइरहेको छ।

कसरी बच्ने?

गर्भधारणको समयमा आमा र बच्चालाई कसरी कोरोनाबाट बचाउने भन्ने नै अहिलेको मूल प्रश्न हो। डा. शालिनी भन्छिन्, ‘‘गर्भभित्र रहेको बच्चालाई बचाउने हो भने पहिला आमालाई संक्रमणबाट बचाउन जरुरी छ।’

यसका लागि सावधानी निम्न अपनाउनुपर्ने उनको सुझाव छः

हात सफा राख्ने, मास्क लगाउने, सामाजिक दुरी कायम गर्ने

जसलाई कुनै प्रकारको संक्रमणको सम्भावना वा कोरोना भाइरसको सम्भावना छ, उसबाट दुरी कायम गर्ने

यदि प्रसवभन्दा पहिले कोरोना भाइरसको संक्रमण भएको छ भने चिकित्सकसँग सल्लाह र परीक्षणबाट पत्ता लगाउनु पर्छ। अनि केही सावधानी अपनाएर बच्चालाई बचाउन सकिन्छ।

जन्मिसकेका बच्चाहरु बचाउन आमाबाट टाढा राख्नुपर्छ, ताकि आमाको संक्रमण सर्न नपाओस्।

आमाको दुध खुवाउन हुन्छ?

आमाको दूध बच्चाका लागि सबैभन्दा राम्रो हो। यसमा पूर्ण आहार हुने गर्छ। केही महिनासम्म आमाको दूधले नै बच्चाको पेट भरिने भएकाले अन्य खानेकुराको आवश्यकता पदैन।

आमाको दूधमा पनि कोरोनाको असरलाई लिएर अध्ययन गरिएको छ, जसअनुसार आमाको दूधमा कोरोना पाइएन। त्यसैले आमाको दूध बच्चालाई खुवाउन सकिन्छ।

भाइरसका कारण अस्थायी रुपमा आमाबाट बच्चालाई अलग गराएर संक्रमणबाट बचाउन सकिन्छ। बच्चाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता धेरै हुँदैन, त्यसैले जुनसुकै रोगले पनि असर गर्न सक्छ। त्यसैले बच्चाई रोगसँग लड्नका लागि खोप दिने गरिन्छ।

गर्भवती महिलामा सामान्य संक्रमण

आईसीएमआरका अनुसार गर्भवती महिलामा कोरोना संक्रमण हल्कामात्र भएको पाइएको छ। त्यसैले छिटै निको भएर फर्कन गरेका छन्। २८ हप्तापछि जोखिम धेरै हुन्छ। यो समयमा संक्रमण हुने धेरै खतरा हुन्छ। उक्त समयमा धेरै सावधानी अपनाउनु पर्ने अध्ययनमा पाइएको छ। तर हृदयरोगसँग पीडित महिलालाई भने धेरै खतरा हुने देखिएको छ। कोरोना भाइरस महामारीले महिलाको प्रसवलाई लिएर चिन्ता भने बढाएको छ।

कसैमा पुष्टि भएन

आईसीएमआरका अनुसार अहिलेसम्मको अध्ययनमा कोरोना भाइरसका कारण गर्भपात या गर्भलाई असर पर्ने भन्नेबारेमा भने पुष्टि भइसकेको छैन। यस्तै, जन्मनेबित्तिकै कुनै विकृति भएको पनि पाइएको छैन।
बीबीसी हिन्दीबाट