अनलाइन कक्षा शुरु गर्न त्रिविसँग पूर्वाधारै छैन

कोरोना अपडेट

प्रजु पन्त बिहीबार, चैत २७, २०७६ २१:४८

त्रिभुवन विश्वविद्यालय उपकुलपतिको कार्यालयले स्नातकोत्तर अथवा सोभन्दा माथिको कक्षा सञ्चालन गर्न विषयगत विभागलाई बुधबार अपिल गर्‍यो। बुधबार जारी गरिएको अपिलमा डिन र विभागीय प्रमुखहरूको समन्वय तथा शिक्षक विद्यार्थीको सहमतिमा सम्भव भएसम्म स्नातकोत्तर वा सोभन्दा माथिल्लो तहका पठनपाठन तुरुन्तै वैकल्पिक शिक्षण विधि अनलाइनबाट सुरु गर्न अपिल गरेको थियो।

त्रिवि उपकुलपति धर्मकान्त बास्कोटाले चैत २६ गते जारी गरेको अपिलमा कोभिड-१९ को रोकथाम, नियन्त्रण र उपचारसम्बन्धी आवश्यक जनशत्ति स्रोत उपलब्ध गराउने प्रतिबद्धता चैत १० गते नै पठाइएको, कर्मचारी प्राध्यापक, तथा पदधिकारीको व्यत्तिगत रुपमा निश्चित रकम कोभिड-१९ नियन्त्रण कोषमा दाखिला गरिएको, ४ वटै अनुसन्धान केन्द्रलाई अनुसन्धानको जिम्मेवारी दिएको, विभागलाई सम्भव भएसम्म कक्षा सञ्चालन गर्न अपिलमा उल्लेख छ।

अनलाइन कक्षा कति सम्भव?
अपिल नम्बर एकको (क)मा तुरुन्तै कक्षा सञ्चालन गर्न अपिल गरिएकोमा अपिल नम्बर एकै (ख)मा भने अनलाइन माध्यमबाट पठनपाठन गर्दा आवश्यक पर्ने पूर्वाधार विकास, प्राध्यापकहरूलाई चाहिने अभिमुखीकरण तालिम, सहज तथा द्रुत इन्टरनेट उपलब्धताको स्रोत विश्वविद्यालये खोजी गर्ने उल्लेख छ।

यही बुँदाबाट अनलाइनबाट पढाउन अपिल गरेपनि विश्वविद्यालयसँग पर्याप्त स्रोतसाधन उपलब्ध नभएको देखिन्छ। व्यवस्थापन संकायका डिन डिल्लीराज शर्माका अनुसार व्यवस्थापन संकायमा एमबिए, एमबिआइटी, एमबिएम, कक्षा सञ्चालन गरिरहेको भए पनि एमबिएसको कक्षा सञ्चालन गर्न गाह्रो भएको बताए।

‘विश्वविद्यालयमा देशभर स्नातक, स्नातककोत्तर एमफिल गरी पौने २ लाख विद्यार्थी अध्ययनरत छन्,' डिन शर्माले भने, ‘निश्चित कोटा तोकिएका एमफिल/एमबिए/एमबिआइटीका कक्षा सञ्चालन गर्न सहज भए पनि एमबिएस र बिबिएसको कक्षा सञ्चालन गाह्रो छ।’

डिन शर्माका अनुसार एमबिएस र बिबिएसमा विद्यार्थी धेरै छन्। मेचीदेखि महाकालीसम्मका विद्यार्थी हुने र सबैसँग इन्टरनेट पहुँच नभएका कारण सम्पर्क गर्न गाह्रो भएको उनले बताए।

व्यवस्थापन संकाय अन्तर्गतको एमफिल, स्कुल अफ म्यानेजमेन्टका कक्षा, त्रिविका आङगिक क्याम्पस सरस्वती क्याम्पस र पब्लिक युथ क्याम्पसमा पनि कक्षा सञ्चालन भइरहेको डिन शर्माले जानकारी दिए। उनकाअनुसार भ्याली बाहिर महेन्द्र मोरङ क्याम्पस, पाल्पा र धरानका आंगिक क्याम्पसमा पनि पढाउने तयारी गरिरहेको उल्लेख गरे। व्यवस्थापन संकायले एमफिलका कक्षा लकडाउन भएको पहिलो हप्ताबाटै सुरु गरेको शर्माले बताए।

त्रिविको अकर्मण्यता
नेपाली उखानै छ, ‘जब भयो राती, तब बूढी ताती’। समय हुन्जेल केही नगर्ने तर समय घर्किसकेपछि भने केही गर्ने सरकारदेखि त्यस मातहतका सबै निकायको नियति नै हो। उपकुलपतिले जारी गरेको अपिल नम्बर ३ को (ङ)ले त्यस्तै सङ्केत गर्छ।

‘लामो समयसम्म पठनपाठन अवरुद्ध हुने हुँदा केकस्तो पठनपाठन विधि र पद्धति अवलम्बन गरेर शैक्षिक क्यालेन्डर नियमित र व्यवस्थित गर्न सकिन्छ भन्ने लगायतका शैक्षिक गतिविधिमा अनुसन्धानको जिम्मा शिक्षा विकास तथा अनुसन्धान केन्द्र (सिइआरआइडी)लाई दिने उल्लेख छ।’

वि सं २०७२ वैशाख १२ मा आएको भूकम्पले पनि विश्वविद्यालयको पठनपाठन अवरुद्ध भएको थियो। त्यसपछि नै अनुसन्धान सुरु गरेको भए विपित्तिमा काम लाग्थ्यो। विपित्ति आउँछ भन्ने थाहा नभएकाले केही तयारी गर्न नपाइएको तर्क गर्छन् व्यवस्थापन संकायका डिन डिल्ली राज शर्मा।

यसअघि के के भएन भन्दा पनि अब के के गर्नुपर्छ भन्नेमा त्रिवि केन्द्रित भएको शिक्षाध्यक्ष शिव भुसालको भनाइ छ। ‘भूकम्पपछि नै हामीले आइटिका क्लास बढाएका हौँ,’ भुषालले भने, ‘विस्तारै सिक्दै जाने हो। ढिलै भएपनि सुरुवात त गरेका छौँ।’

शिक्षाध्यक्ष भुसालका अनुसार मानविकी तर्फ स्नातकोत्तर तहमा ८ हजार विद्यार्थी अध्ययनरत छन्। सुरुवातको चरणमा एमफिल, पिएचडीका लागि अनलाइन कक्षा सुरु गर्ने उनको दाबी छ।

भुसालका अनुसार आंगिक क्याम्पसलाई सम्नवय गरेर म्यासेन्जर ग्रुप, भाइबरलगायतबाट विद्यार्थी इन्गेज गराउने र पछि सफ्ट्वेयरमार्फत पढाउनेबारे छलफल भएको बताए। व्यवस्थापनका केही कक्षा सुरु भइसकेपनि मानविकीका भने भएका छैनन्। व्यवस्थापन संकायले जुम सफ्टवेयरमार्फत पढाएको डिन डिल्लीराज शर्माको भनाइ छ।

त्रिविमा लाखौँ विद्यार्थी अध्ययनरत छन्। उपत्यका बाहिरबाट अध्ययनकै लागि आउने विद्यार्थीको सङ्ख्या पनि ठूलो छ। सरकारले चैत ११ गतेदेखि लकडाउन लागु गर्ने भएपछि अधिकांश विद्यार्थी गाउँ फर्कीसकेका छन्। आफ्नो वेबसाइटसमेत राम्रो सँग अप्डेट नगर्ने त्रिविले सबै विद्यार्थीलाई कसरी इन्गेज गराउँछ चुनौती देखिन्छ। तर चुनौतीका बाबजुद पनि अनलाइन कोर्षमा धेरै विद्यार्थी सहभागी हुनेमा आशावादी छन् शिक्षाध्यक्ष भुसाल।

‘सरकारले प्राथमिक तहका विद्यार्थीलाई अनलाइन कोर्ष गराउने तयारी गरेको छ,’ उनले भने, ‘युनीर्भसिटी पढ्ने विद्यार्थीलाई कसो नसिकिएला त?’

पहिलो चरणमा विद्यार्थीलाई 'इन्गेज' गराउने, दोस्रो चरणमा 'रिभिजन' गर्ने तेस्रो चरणमा कक्षा सञ्चालन गर्ने त्रिविको लक्ष्य छ। रेक्टरको भुसालका अनुसार यसको तयारीको लागि प्राध्यापक तथा क्याम्पसलाई आवश्यक सहयोग त्रिविले गर्ने बताए। उनका अनुसार केही विद्यार्थी अनलाइन क्लास लिन बञ्चित भए उनीहरूका लागि पछि पढाइने पनि बताए।

ठूलो सङ्ख्यामा विद्यार्थी हुनु, विद्यार्थीको रेकर्ड राम्रोसँग नराख्नु, समयमा नै वैकल्पिक शिक्षण पद्धति विकास गर्न नसक्नु, विश्वविद्यायय प्रविधिमैत्री नहुनुलगायतका थुप्रै चुनौतीका बाबजुद त्रिविले अनलाइनबाट पढाउन समस्या हुने देखिन्छ।