काठमाडौं– विश्वभर कोरोना भाइरस (कोभिड–१९)ले महामारीको रुप लिइरहेका बेला देशबाहिर रहेका नेपालीका लागि त्यहाँस्थित दूतावास र राजदूत नै अविभावक हुन्। तर, कोरोना संक्रमणको फैलावट धेरै रहेका मुख्य देशमै ‘नेपाली कमाण्ड’ सम्हाल्ने राजदूत नै छैनन्।
कोरोनाको उत्पति भएको र हालसम्म धेरै संक्रमित भएको चीनमा हालै राजदूत पद खाली भएको छ।
चीन र कोरियामा खाली, अमेरिकामा कामचलाउ मात्रै
गत १८ फागुन बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले चीनका लागि नेपाली राजदूत लीलामणि पौड्याललाई फिर्ता बोलाउँदै उनको ठाउँमा महेन्द्रबहादुर पाण्डेको नाम सिफरिस गरेको थियो।
सरकारले १५ दिनको समय दिएर पौड्याललाई फिर्ता बोलाएपछि उनी बुधबार नेपाल फर्किएका छन्। उनी नेपाल फर्किएसँगै चीनका लागि राजदूत पद खाली भएको हो।
पाण्डेविरुद्ध १० दिनको समय दिएर संसदीय विशेष सुनुवाइ समितिले २८ फागुनमा उजुरी आह्वान गरेको थियो। समिति सचिवालयका अनुसार पाण्डेविरुद्ध अहिलेसम्म कुनै पनि उजुरी परेको छैन। शनिबार उजुरी आह्वानको १० दिन पुग्ने भएपनि त्यस दिन बिदा हुने भएकाले आइतबारसम्म उजुरी आह्वानको समय थपिने सचिवालयले जनाएको छ।
पाण्डेविरुद्धको उजुरी आह्वानको समय सकिनै लागे पनि संसदीय सुनुवाइ भने कहिले हुन्छ टुंगो छैन। कोरोना भाइरसको बढ्दो संक्रमणका कारण संसदीय समिति बैठकहरु रोकिरहेको सन्दर्भमा सुनुवाइ समितिको बैठक पनि तत्काल बस्न सम्भव देखिँदैन।
कोरोना संक्रमित धेरै रहेको अर्को देश दक्षिण कोरियामा पनि राजदूत पद खाली छ। रोजगारी र अध्यनका लागि करिब ३५ हजार नेपाली त्यहाँ रहेका छन्।
त्यहाँका नेपालीहरुको सुरक्षा र आवश्यक पर्दा उद्दारका लागि भरपर्नु पर्ने र खटिने सोलस्थित नेपाली दूतावास र त्यहाँका राजदूत नै हुन्। तर, त्यहाँको दूतावास एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि नेतृत्वविहीन छ।
तत्कालीन शेरबहादुर देउवा सरकाले नियुक्त गरेको भन्दै केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकारले २०७५ पुसमा दक्षिण कोरियाका लागि नेपाली राजदूत फिर्ता बोलाउने निर्णय गरेको थियो।
यस्तै कोरोना संक्रमण बढ्दै गएको अमेरिकामा कामचलाउन राजदूत मात्रै छन्। त्यहाँ पनि कोरोना संक्रमणको दर उच्च रहेको छ।
कार्यकाल पूरा गरेका राजदूत अर्जुन कार्कीलाई अर्को व्यवस्था नभएसम्म काम जारी राख्न सरकारले भनेको छ। यो कामचलाउन अवस्थामा राजदूत रहनु भनेको खाली रहे जस्तै हो। त्यहाँ राजदूत भएर जान परराष्ट्र सचिव शंकरदास बैरागीले इच्छा जाहेर गरेका छन्। तर, सरकार त्यहाँ राजनीतिक नियुक्ति गर्ने तयारीमा छ।
त्यस्तै दक्षिण अफ्रिकामा पनि राजदूत पद खाली छ। अफ्रिकामा राजदूत रहेका अमृतबहादुर राईलाई सरकारले कार्यकाल सकिनु दुई महिनाअघि मन्त्रालय फिर्ता बोलाएर न्युयाेर्कस्थित राष्ट्र संघको स्थायी प्रतिनिधि बनाइएको थियो। त्यहाँ दूतावास राख्ने या नराख्ने भन्नेमा अन्यौंल छ।
राजनीतिक नेतृत्वले दूतावास हटाउन चाहे पनि परराष्ट्र मन्त्रालय राख्नुपर्ने अडानमा छ।
सार्क सदस्यसमेत रहेको श्रीलंकामा पनि राजदूत पद खाली छ। श्रीलंकामा राजदूत रहेका प्राडा विश्वम्भर प्याकुरेलले परराष्ट्र मन्त्रालयप्रति असहमति जनाउँदै कार्यकाल सकिनुअघि नै राजीनामा दिएपछि त्यहाँ अहिलेम्म नयाँ राजदूत पठाइएको छैन्।
निरन्तर निर्देशिका उल्लघन
परराष्ट्र मन्त्रालयले राजदूत नियुक्तिसम्बन्धी बनाएको निर्देशिकामा राजदूत पद रिक्त हुनुभन्दा तीन महिनाअघि नै नियुक्तिसम्बन्धी प्रक्रिया थालनी गर्ने उल्लेख छ।
सरकार आफैंले बनाएको निर्देशिकाको ख्याल नगरी राजदूतलाई फिर्ता बोलाएपछि काेराेना बढी प्रभावित चीनजस्तो महत्वपूर्ण छिमेकमा राजदूत खाली भएको हो।
राजदूत सिफारिस पनि निर्देशिकाविपरीत हुने गरेको छ। निर्देशिकामा ‘नियुक्ति प्रक्रियाको प्रारम्भ परराष्ट्र मन्त्रालयबाट गरिने’ उल्लेख भए पनि त्यसलाई उल्लघन गर्दै मन्त्रिपरिषद् बैठकमा प्रधानमन्त्रीले नै सिधैं नियुक्तिको प्रस्ताव गर्ने गरेका छन्।
त्यस्तै राजनीतिक नियुक्त गर्दा पनि परराष्ट्र मामिलामा ज्ञान र अनुभव भएकालाई ल्याइने भनिए पनि त्यसको पनि निरन्तर उल्लघंन हुने गरेको छ। रिक्त स्थानमा राजदूत कहिले नियुक्ति गरिएलान्? यसको कुनै प्रष्ट जवाफ स्वयं परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीसँग छैन्।
कोरोनाका कारण सगरमाथा संवाद रोकिएको जानकारी गराउन १९ फागुनमा परराष्ट्र मन्त्रालयमा आयोजित पत्रकार सम्मलेनमा रिक्त स्थानमा राजदूत कहिले नियुक्त गरिन्छ भन्ने प्रश्नमा उनले भनेका थिए, ‘अहिले प्रधानमन्त्री मिर्गौला प्रत्यारोपणका लागि अस्पताल हुनुहुन्छ। उहाँ डिस्चार्ज भएर आए लगत्तै नियुक्त गर्ने काम थाल्छौं।’
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली डिस्चार्ज भएर आएपनि यसबारे कुनै निणर्य अहिलेसम्म भएको छैन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
