काठमाडौं- वर्षहरू जति थपिन्थे, अभावहरू उति नै थपिँदै जान्थे, अभावले खुसी लुट्दै जान्थ्यो। सानैमा बा–आमा गुमाएकी हिरा दमाईको बालापन गरिबीमै जेलियो।
उमेरले दुई दशक काटिसकेको थियो।
बाग्लुङ ढोरपाटन नगरपालिका–१ मा उनको छाक टार्नै मुस्किल पर्ने अवस्था थियो। हिराले सामान्य लेखपढ समेत गर्न पनि जानेकी थिइनन्।
बाध्य भएर उनले वैदेशिक रोजगारको बाटो रोज्न पुगिन्। घरेलु कामदारका रुपमा पहिलो पटक साउदी पुगिन् हिरा।
पहिलो पटक पनि कुवेत जाने भनेर घरबाट हिडेकी उनी साउदी पुगेपछि घरमा खबर गरेकी थिइन्।
‘दिदी कुवेत भनेर नै जानु भएको थियो। तर, साउदी पुगेपछि खबर गर्नुभएको थियो,’ हिराका भदा भाइ मिथुन नेपालीले सुनाए।
मिथुन हिराका जेठा दाजुका छोरा हुन्।
पाँच वर्षअघि साउदीमा घरेलु कामदारका रुपमा पुगेकी हिरा शारीरिक शोषणमा परेसँगै उनी त्यहाँबाट केही समयमै फर्किएकी थिइन्। साउदीबाट फर्किएपछि हिरा फेरि कुवेत गइन्।
यो करिब ३ वर्ष अघिको कुरा हो। कम्पनीको कामका लागि भनेर कुवेत पुगेकी हिरा फस्न पुगिन्। उनी घरको काममा परिन्।
‘घरको काम छ, काम सुरक्षित पनि छैन, घर मालिकको हेपाइ र शारीरिक यातना समेत सहनुपर्छ,’ कुवेतबाट हिराले फोनमा गरेको कुरा मिथुनले सुनाए।
घरेलु काममा दैनिक दुर्व्यवहार सहनुपर्ने अवस्था आएपछि एक दिन हिरा त्यस घरबाट भाग्ने योजना बुन्छिन्। एकदिन हिरा घरबाट भागिन्।
तर उनको राहदानी घर मालिकसँग थियो। उनीसँग आफ्नो परिचय पत्रसमेत थिएन। भागेर अन्यत्र कामको खोजीमा निस्किएकी हिरा कुवेतमा अवैधानिक बनिन्।
त्यसै अवस्थामा हिरालाई कुवेतको स्थानीय प्रहरीले पक्राउ गर्यो। प्रहरीले पक्राउ गरेसँगै जेल पुगेकी हिरा जेलमै अचेत भएर ढल्छिन्। उनले होस गुमाउँछिन्। हातगोडा नचल्ने हुन्छ।
बेहोस् भएपछि जेलबाटै उनलाई उपचारका लागि कुवेत स्थित एक अस्पताल पुर्याइन्छ। ४ महिनासम्म हिराको होस खुल्दैन।
४ महिनापछि (२०७५ चैत ) हिराको होस खुल्छ। मिथुनले त्यसबेला हिरासँग सम्पर्क गर्छन्। तर, फोनमा बोल्न सक्ने अवस्थामा थिइनन् हिरा। ‘हिरा थोरै बोल्न सक्ने र मान्छे चिन्न सक्ने हुनुभएको छ,’ दूतावासका एक श्रम सहचारीले जवाफमा भन्छन्।
हिरा बोल्न सक्ने खबर पाएपछि परिवारमा खुसी छाउँछ। ‘अब फूपू दिदी बोल्नसक्ने हुनुभयो, उहाँको होस् खुल्यो, घर पनि चाँडै आउनु हुन्छ होला भनेर हामी निकै खुसी भएका थियौँ,’ मिथुनले भने।
मिथुनले कुवेतस्थित नेपाली दूतावासमा लगातार सम्पर्क गरिरहे। छिट्टै घर फर्कने विश्वास पनि थियो उनमा। एक महिनापछि मिथुनले फेरि दूतावासमा फोन सम्पर्क गरे।
‘हिरा ह्विलचियरमा हिड्न सक्ने हुनुभएको छ, उहाँलाई हामीले ह्विलचियरको व्यवस्था गरेका छौं। अस्पतालबाट डिस्चार्ज गर्न आबश्यक रकम बुझाउनु पर्ने हुन्छ, लगभग दुई लाख लाग्छ। त्यो रकम त्यताबाट पठाउनु भयो भने हिरालाई हामीले यताबाट नेपाल पठाउन सक्छौं,’ एक श्रम सहचारीले फोनमा मिथुनलाई सुनाए।
‘कामको खोजीमा ऋण लिएर परदेशीएकी दिदी। घरको अवस्था बिहान एकछाक खायो, बेलुका के खाने भन्ने चिन्ता छ। हामीले दुई लाख कसरी पठाउने?’ मिथुन गुनासो पोख्छन्।
आफ्नी फुपूदिदीलाई दूतावासले विमानस्थलसम्म ल्याइदिए बाग्लुङ नै लगेर स्याहार गर्ने उनको चाहना छ।
त्रिभुवन विमानस्थलसम्म हिरालाई ल्याइदिन मिथुनले दूतावासमा अपिल गरेका थिए। दूतावासले यसबारे थप बुझेर खबर गर्ने जनाएको थियो।
‘खबर गर्छौं भनेको दूतावासले अहिलेसम्म खबर पनि गरेको छैन, दिदीलाई नेपाल झिकाउन पैसा छैन्, कहाँ कसरी सहयोगको अपिल गर्ने भन्ने थाहा पनि छैन,ण्’ मिथुन अतालिँदै भन्छन्।
कोमामा अचेत अबस्थामा रहेकी हिरा सामान्य बोलचाल गर्न सक्ने र ह्विलचियरको सहारामा हिड्न सक्ने भएको ५ महिना बितिसक्दा समेत हिरालाई नेपाल ल्याउने पहल गरिएको छैन।
हिरा अवैैधानिक अवस्थामा रहेका कारण उनलाई नेपाल ल्याउन केही थप कुटनीतिक पहल गर्नुपर्ने र रकम जुटाउनुपर्ने दूतावासले बताउँदै आएको छ।
आफूहरूसँग दैनिक छाक टार्न समेत समस्या रहेकाले हिरालाई नेपाल ल्याउनका लागि लाग्ने खर्च जुटाउन नसकिने परिवारको गुनासो छ।
के भन्छ वैदेशिक रोजगार बोर्ड?
हिरा र हिरा जस्ता थुप्रै नेपाली कामदार विदेशस्थित कोमामा उपचाररत छन्। वैदेशिक रोजगार बोर्डका अनुसार हाल विभिन्न मुलुकका अस्पतालका कोमामा २८ जना नेपाली कामदार छन्।
गत वैशाखमा श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्री गोकर्ण विष्टको अध्क्षतामा बसेको वैदेशिक रोजगार बोर्डको बैठकले विदेशका कोमामा रहेका नेपाली कामदारहरुलाई स्वदेश फर्काउने निर्णय गरेको छ।
तर त्यो निर्णय कहिले कार्यान्वयनमा ल्याइने भन्ने टुंगो लाग्न सकेको छैन। वैदेशिक रोजगार कल्याणकारी कोष र राज्यका तर्फबाट विदेशका विभिन्न अस्पतालका कोमामा रहेका कामदारहरूको उपचारका लागि आर्थिक सहायता भएको पाइँदैन।
कम्पनीमा कार्यरत अवस्थामा दुर्घटनामा परी कोमामा पुगेका कामदारहरूको उपचार खर्च त रोजगारदाता कम्पनीले बेहोर्दै आएको छ।
बोर्डका सूचना अधिकारी दीनबन्धु सुवेदीले करार अवधिभित्रै दुर्घटनामा परी अंगभंग भएका कामदारहरुलाई अस्पतालको प्रेस्क्रिप्सनमा उल्लेखित अंगभंगको प्रकृति हेरी आर्थिक सहायता उपलब्ध गराउने बताए।
तर, करार अवधि नाघेका वा अवैधानिक रुपमा रही अंगभंग भएका कामदारका हकमा भने बोर्डले आर्थिक सहायता उपलब्ध गराउँदैन।
‘यस्ता कामदारको हकमा राज्यले पनि आफ्नो दायित्व निर्वाह गर्नुपर्ने हुन्छ, हाल वैदेशिक रोजगारीका क्रममा कोमामा रहेका कामदारहरु कसरी नेपाल फर्काउने भन्ने सम्बन्धमा बोर्ड र श्रम लगायत मातहतका मन्त्रालयबीच छलफल भइरहेको छ,’ सुवेदीले भने।
हिरालाई छिट्टै नेपाल पठाउँछौंः दूतावास
कुवेतस्थित नेपाली दूतावाससँग नेपाल लाइभले सम्पर्क गरी जानकारी लिँदा दूतावासका तृतीय सचिव मनोज सिंहले हिरा पूरै सञ्चो भइनसकेको भए पनि ह्विलचियरमा हिँड्न सक्ने भएको बताए।
‘हिराको उपचार खर्च हामीले अस्पतालसँग सबै कुरा गरेर कुवेतस्थित विभिन्न निकायसँग कुटनीतिक पहल गरेर मिनाहा गर्न लगाएका छौं,’ त्रितीय सचिव सिंहले भने। उनका अनुसार हिरालाई कुवेतबाट एक्लै नेपाल फर्काउन समस्या छ।
‘पूरै ह्विलचियरमा हिँडाउनु पर्छ। त्यसैले हामीले एक्लै पठाउन सकिरहेका छैनौं। हिराको चिनजानकै मान्छेसँग नेपाल पठाउने प्रयास गरेका छौँ,’ सिंह भन्छन्।
हिरालाई नेपाल ल्याउन दुई लाख लाग्ने दूतावासले नभनेको सिंहले स्पष्ट पारे। ‘हामीले २ लाख लाग्छ भनेको होइन तर हिरालाई उपचार गर्दा लागेको मेडिकल चार्ज मिनाहा भए पनि उसको ट्राभल चार्ज चाहिँ लाग्छ,’ उनले भने।
हिरालाई नेपाल पठाउने सबै प्रक्रिया पूरा भएको दूतावासले जानकारी दिएको छ। दूतावासका अनुसार त्यहाँको स्थानीय प्रहरीले पक्राउ गरेको केही समयपछि बेहोस भएर ढलेपछि हिरालाई प्रहरीले नै अस्पताल पुर्याएको थियो।
अस्पताल पुर्याएपछि दूतावासमा प्रहरीले खबर गरेको थियो। दूतावासका अनुसार हाल हिरा घरफिर्ती केन्द्रमा छिन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
