प्रतीकात्मक तस्बिर
काठमाडौं– सविता दर्जीको बिहे १९ वर्षमा भयो। एक वर्षपछि डिभोर्स।
कास्की घर भएकी उनी श्रीमान्सँग छुट्टिएपछि ५ वर्षसम्म माइतीमै बसिन्। आर्थिक अवस्थासमेत सन्तोषजनक नभएपछि विदेश जाने योजना बनाइन्।
उनलाई भिजिट भिसामा कुवेत जाँदा अन्य युरोपियन मुलुकमा जान सकिने पिआर पाइने, राम्रो काम र कमाइ हुने प्रलोभन पनि देखाइयो। एजेन्टको विश्वासमा परेकी उनी भिजिट भिसामै २०७५ फागुन १० गते कुवेत उडिन्।
'कुवेतमा एक जनाले रिसिभ गरेका थिए। केही दिन त एउटै कोठामा राखे,' उनी भन्छिन्, '१५ दिनजति बसेपछि काम नमिलेको भन्दै साउदी पुर्याए।'
उनका अनुसार ४० हजार मासिक कमाइ हुने र खानेबस्ने सुविधा भएको कम्पनीका लागि एजेन्टले कुरा गरेका थिए। उनलाई सुपरमार्केटमा सेल्स गर्लको रुपमा साउदी लगियो।
तर, त्यसो भएन। ६ जनाको परिवार भएको घरमा काम गर्न लगाइयो। 'कपडा धुने, भाँडा माझ्ने, सरसफाइ गर्ने लगायतका काम १८ घन्टासम्म गर्नुपर्थ्यो,' उनी सुँकसुँकाउँदै भन्छिन्, 'तर तलब दिइएन र मानवलाई जस्तो व्यवहार पनि गरिएन।'
घरेलु कामदारका रुपमा कार्यरत रहँदा घरको मालिकले जे भने पनि मान्नुपर्ने अवस्था रहेको उनी बताउँछिन्।
‘मालिकले जबरजस्ती यौन शोषण गर्न खोज्ने, भनेको नमान्दा कुटपिट गर्ने भएपछि साउदीमा बस्नै सकिनँ,’ काठमाडौंमा भेटिएकी सविताले भनिन्।
मालिकले दुर्व्यवहार, बिनातलब काम लगायतक समस्या देखाउँदै उद्धार गर्न उनले साउदीस्थित नेपाली दूतावासमा खबर गरिन्।
उनकै उजुरीका आधारमा दूतावासले गत चैत २० मा सवितालाई नेपाल पठायो।
नेपाल फर्किएपछि उनले कुवेतको भिजिट भिसामा साउदी पुर्याउने व्यक्तिलाई फोन गरिन्। तर, लागेन।
राजकुमार अधिकारी नाम बताउने व्यक्तिले उनलाई कुवेतको भिजिट साउदीमा घरेलु कामदारका रुपमा पुर्याएको उनको भनाइ छ। ‘उसको फोन अफ छ, अब कसरी भेटिएला र?' सविता भन्छिन्, 'आफूले राम्रोसँग चिनेको पनि होइन। राम्रो काम हुन्छ भनेपछि विश्वास गरेर पैसा बुझाइयो। अहिले यसरी फसेँ।'
कुवेत जान सविताले सुरुमा १ लाख ८० हजार र पछि ५० हजार गरेर २ लाख ३० हजार बुझाएकी थिइन्।
दु:ख गरेर जुटाएको मोटो रकम त बालुवामा पानी भयो नै, शारीरिक शोषण खेपेर फर्किनुपरेको पीडा उनीसँग छ।
‘माइतमा बिना काम कति बस्नु भनेर दिक्दार लागेर हिँडेको, ऋणमाथि यातना थपेर फर्किएँ,’ सविताले रुन्चे स्वरमा भनिन्, 'घरको न घाटको भएँ।'
एउटा काम भनेर अर्कै काममा पुर्याइएकी सविता एक प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन्।
यसरी एउटा देश र काम भनेर अर्कैमा पुग्ने घरेलु कामदारको संख्या बढिरहेको छ।
साउदीस्थित नेपाली दूतावासले अप्रिलमा मात्रै भिजिट भिसामा कुवेत भन्दै साउदीमा घरेलु कामदारका रुपमा पुर्याइएका ३ जना महिलालाई उद्धार गरी नेपाल फर्काएको छ।
उनीहरुलाई विभिन्न व्यक्तिले कुवेतको भिजिट भिसा बनाएर कुवेतकै बाटो हुँदै साउदी पुर्याएको दूतावासले जनाएको छ।
उनीहरुको पीडा पनि सविताको जस्तै थियो- मालिकले जबरजस्ती गर्ने र तलब नदिने। २०७५ चैत २० गतेसम्म सम्पूर्ण कानुनी प्रक्रिया पूरा गरी उनीहरुलाई नेपाल फर्काइएको दूतावासको भनाइ छ।
झुक्याएर घरेलु कामदार
चैतमा मात्रै वैदेशिक रोजगार विभागमा वैदेशिक रोजगारीका नाममा व्यक्तिगत ठगीतर्फका ७६ वटा उजुरी परेका छन्। चालु आर्थिक वर्षदेखि चैतसम्म व्यक्तिगत तर्फका ५ सय ८९ उजुरी परेको विभागले जानकारी दिएको छ।
पछिल्लो समय कम्पनीको काम देखाएर महिलालाई घरेलु कामदारका रुपमा पुर्याउने गरेका उजुरी बढ्न थालेको वैदेशिक रोजगार विभागका निर्देशक भोलानाथ गुरागाई बताउँछन्। राम्रो कामको प्रलोभनमा परी विचारै नगरी नेपाली कामदार विदेश जाँदा समस्यामा पर्ने उनको भनाइ छ।
खाडी लगायत केही मुलुकमा घरेलु कामदारका रुपमा जाने नेपाली कामदार धेरै समस्यामा पर्ने गरेको भन्दै सरकारले २०७३ चैत २२ गतेदेखि घरेलु कामदारका रुपमा खाडी जान रोक लगाएको थियो। बहराइन, कुवेत, ओमान, साउदी, कतार, युएई लगायत मुलुकमा नेपाली घरेलु कामदारका रुपमा जान पाउँदैनन्।
सरकारले वैधानिक बाटोमार्फत घरेलु कामदारका रुपमा जान रोक लगाएसँगै अवैधानिक भारतको बाटो हुँदै महिलालाई घरेलु कामदारका रुपमा पुर्याउने घटना बढ्न थालेका छन्।
सरकारले नियमन गर्न नसक्दा एजेन्टले झुक्याएर घरेलु कामदारका रुपमा पठाउने क्रम भने रोकिएको छैन।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।