काठमाडौं- भारतको मणिपुर हुँदै अवैधानिक रुपमा तेस्रो मुलुक तस्करी गर्न लागिएका १७९ नेपाली कामदारलाई गत फागुन ८ गते उद्धार गरियो। भारतस्थित नेपाली दूतावासको र महिला मन्त्रालयको सहयोगमा नेपाल ल्याइएकामा पुरुषको संख्या ३२ मात्रै थियो भने महिलाहरु १४७।
यो संख्याबाट नै थाहा हुन्छ, नेपाली महिला भारतदेखि कुवेत, बहराइन, इराक, केन्या लगायत मुलुकमा बेचिइरहेका छन्। विभिन्न प्रलोभनमा परेर रोजगारीका लागि गएका भनिएका त्यस्ता महिलाको संख्या बर्सेनि बढ्दो छ।
नेपाली महिला तथा बालबालिकाहरुको क्षेत्रमा काम गर्दै आइरहेको संस्था (एटविन) कि निर्देशक बिनु गुरुङ भन्छिन्, ‘बेरोजगारीकै कारण काम खोज्दै अन्य मुलुकमा जाने थुप्रै महिला बेचबिखनमा पर्ने गरेका छन्।’ उनका अनुसार त्यस्ता अधिकांश महिला घरको जिम्मेवारी आफै सम्हाल्नुपर्ने अवस्थाका, एकल महिला (श्रीमान्ले छाडेका तथा श्रीमान् गुमाएका), अविवाहितहरु छन्।
वास्तविक तथ्यांकभन्दा धेरै छन् बेचिने
नेपाल प्रहरीको सहयोगमा महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालयले तयार गरेको आर्थिक वर्ष २०६६/६७ देखि २०७३/०७४ सम्मको तथ्यांक हेर्ने हो भने हरेक वर्ष बेचबिखनमा परेका महिलाको संख्या बढिरहेको छ।
८ वर्षको अवधिमा १ हजार ४ सय ११ जना महिला बेचबिखनमा परेका छन्। आर्थिक वर्ष २०६६/६७ को तथ्यांक अनुसार १ सय ६१ महिला बेचबिखनमा परेका थिए। ०६७/६८ मा यो संख्या बढेर १ सय ८३ पुगेको थियो।
०६८/०६९ मा ११८ र ०६९/०७० मा बेचविखनमा पर्ने महिलाको संख्या १ सय ४४ पुगेको थियो।
०७०/०७१ मा १ सय ८५ महिला बेचबिखनमा परेका छन्। ०७१/०७२ मा १८१ जना र ०७२/०७३ मा २ सय १२ जना बेचिएको तथ्यांकमा उल्लेख छ। ०७३/०७४ मा यो संख्या बढेर २ सय २७ पुग्यो। ०७४–०७५ मा त ३ सयभन्दा बढी महिला बेचविखनमा परेका छन्।
तथ्यांकमा उल्लिखित संख्या मात्रै बेचबिखनमा परेका महिलाको वास्तविक संख्या भने होइन। अवैधानिक रुपमा धेरै जना दलालको जालमा परेर बेचिने गरेका छन्।
दलालले लैजाँदै गरेको अवस्थामा फेला पारिएका र बेचबिखनपछि उद्धार गरिएका महिलाको संख्या मात्रै तथ्यांकमा उल्लेख छ। गोप्य रुपमा अवैध बाटो हुँदै भारत, विभिन्न खाडी मुलुक, युरोपियन तथा अफ्रिकन मुलुक पुर्याइएका महिलाको संख्या निकै ठूलो हुन सक्ने प्रहरी अधिकारीहरु बताउँछन्।
कारण- गरिबी र बेरोजगारी
गरिबी र बेरोजगारी समस्याकै कारण धेरै महिलाहरु बेचविखनमा पर्ने गरेको विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ। नेपालमा बसेर आफ्नो र परिवारको आधारभूत आवश्यकता पूरा गर्न समस्या भएपछि कामको खोजीमा महिलाहरु जोखिम मोलेर भारत हुँदै तेस्रो मुलुक जान बाध्य छन्।
अनुसन्धानका क्रममा बेलायती नागरिक अमिराली अलिभाईले १२ नेपाली युवतीलाई तस्करी गरी आफ्नो न्याली क्लबमा प्रयोग गरेको खुलेको हो।
वैदेशिक रोजगारीको नाममा राम्रो काम र कमाइको प्रलोभन देखाएर उनीहरुलाई कतार, दुवई, कुवेत, बहराइन पुर्याइदिने भन्दै भारतको बाटो हुँदै तेस्रो मुलुक लगिने गरिन्छ।
वैदेशिक रोजगारीमा जाँदा अरुको ललाइफकाईमा परेर अवैध बाटो रोज्ने महिलाहरु पनि बेचबिखनमा पर्ने गरेको अपराध अनुसन्धान महाशाखाका एसपी सोमेन्द्र सिंह बताउँछन्। ‘दैनिकजसो वैदेशिक रोजगारीका नाममा मानव तस्करीका उजुरी २ देखि ३ वटासम्म त आउँछन् नै,' उनले भने, 'चिन्दै नचिनेको मान्छेलाई विश्वास गरेर प्रलोभनमा महिला दिदीबहिनी दलालको पछि लाग्दा समस्या बढेको बढ्यै छ।’
वैदेशिक रोजगारीका नाममा जटिल समस्या बढ्दै गएपछि नेपाल प्रहरीले गुनासा तथा समस्या सुनुइका लागि ११७७ नम्बरको हटलाइन सेवासमेत सञ्चालनमा ल्याएको छ।
केन्याको डान्सबारमा नेपाली युवती
अफ्रिकन मुलुक केन्याको डान्सबारमा १२ जना नेपाली युवतीहरु रहेको खुलेको छ। केन्याको प्रहरीले अवैध रुपमा डान्सबारका रुपमा कार्यरत १२ नेपाली युवतीलाई गत शनिबार नियन्त्रणमा लिएको त्यहाँका स्थानीय सञ्चारमाध्यमहरुले उल्लेख गरेका थिए।
अन्तराष्ट्रिय मानव तस्करविरुद्ध अभियान चलाउने क्रममा ती युवतीहरु नियन्त्रणमा लिइएको जनाइएको छ। ती युवती केन्या कसरी पुगे भनेर अनुसन्धान भइरहेको त्यहाँको स्थानीय प्रहरीले जनाएको छ।
सो डान्सबारमा नेपाली युवतीलाई पुर्याउन एक बेलायती नागरिक समेत संलग्न रहेको खुलेको छ। अनुसन्धानका क्रममा बेलायती नागरिक अमिराली अलिभाईले १२ युवतीलाई तस्करी गरी आफ्नो न्याली क्लबमा प्रयोग गरेको खुलेको हो।
सोमबार मात्रै अलिभाईविरुद्ध केन्याकै सान्जु अदालतमा मुद्दा दायर भएको द स्टार डिजिटल पत्रिकाले उल्लेख गरेको छ।
घरेलु कामका लागि जान खोज्दा…
सरकारले वैधानिक बाटोबाट घरेलु कामदारका रुपमा जान रोक लगाएसँगै अवैध भएर खाडी देश जाने महिलाहरु तस्करीमा पर्ने गरेका छन्।
विभिन्न म्यानपावर कम्पनीमार्फत श्रम स्विकृति लिएरै हस्पिटल, डिपार्टमेन्ट स्टोर लगायत कम्पनीका लागि गए पनि उनीहरुलाई घरेलु कामदारका रुपमा खाडी पुर्याउने घटना बढ्न थालेको वैदेशिक रोजगार विभागले जनाएको छ।
यसरी बहराइन, कुवेत, कतार, ओमन, युएई लगायत मुलुकमा कम्पनीको काम देखाएर घरेलु कामदारका रुपमा पुर्याएपछि समस्यामा परेर त्यस्ता महिला फर्कने गरेका छन्। यसरी घरेलु कामदारका रुपमा पुर्याइएपछि फर्किएका महिलाका उजुरी बढ्दै गइरहेको विभागका निर्देशक हरिप्रसाद ज्ञवाली बताउँछन्।
‘आफू के कामका लागि कुन कम्पनीमा जाँदैछु भनेर केही नबुझी जाँदा यस्ता समस्या बढेका हुन्,' उनले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।