९१ औं वर्षमा शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवारोग अस्पताल : बढ्दै सेवाग्राही, विस्तार हुँदै सेवा

विचार

डा युवानिधी बसौला बिहीबार, माघ १०, २०८१ ११:१३

नेपालमा आधुनिक चिकित्साको सुरुवात भएसँगै सरकारी तवरबाट विभिन्न अस्पतालहरु खुल्ने क्रममा १९९० (सन् १९३३)मा डाइरेक्टर अफ मेडिकल सर्भिसेज अन्तर्गत हाल रोपवे टर्मिनल रहेको टेकुस्थित पाटीमा कलेरा अस्पताल स्थापना भएको हो। २०५३ साल माघ ११ गतेदेखि टेकु अस्पतालको नाम शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवारोग अस्पतालमा परिणत भएको हो। हाल यो अस्पताल स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय अन्तर्गत रहने गरी १०० शैय्याको ट्रपिकल तथा सरुवा रोगहरुको रिफरल अस्पतालको रुपमा सञ्चालनमा रहेको छ।

यस अस्पताललाई प्राप्त मुख्य अभिभारा अनुसार नेपालमा भएका सरुवारोग र ट्रपिकल रोगहरुको केन्द्रिय अस्पतालको रुपमा उपचार गर्ने विशिष्टीकृत अस्पतालको रुपमा विकास गर्नु रहेको छ। कुनै समय ओझेलमा परेको यो अस्पताल समय समयमा हुने महामारी, महाब्याधीहरुमा राष्ट्रकै भरोसाको रुपमा रहेको छ। साथै टाइफाइड, मलेरिया, कालाजार, जापानिज इन्सेफलाइटिस, हैजा, भाइरल हेपाटाइटिस, इन्फुलएन्जा, टिटानस, रेबिज, सर्पदंश लगायतका समस्याहरुको उपचारमा यस अस्पतालको विशेष योगदान रहेको छ।

बिगतमा कोभिड-१९ को माहाब्याधिमा यस अस्पतालले दिएको सेवा अति सह्रानीय नै छ। म आजको दिनमा यो सम्झन चाहन्छु कि नेपालमा कोभिड-१९ को महामारीको सुरुवातमा कोरोना संक्रमितको पहिलो बिरामीको उपचार गरेको कुरा यहाँ उपस्थित हुनुहुने सबैलाई अवगत नै छ। हामी भविश्यमा आउने जुनसुकै माहामारीको सामना गर्न समेत तयार छौं।

अस्पतालबाट २४ सय भन्दा बढी एचआईभी/एड्काका बिरामीहरुले नियमित लिइरहेका छन्। यो अस्पतालबाट उपलब्ध हुने यो विशिष्ट उपचार सेवा हो र नेपालको पहिलो एआरटी केन्द्र तथा नेपालको पहिलो एचआईभी बिरामीको उपचार गरिएको थियो। त्यस्तै काठमाडौं उपत्यकामा लगायत देशभरीबाट रिफर भइ आउने कुकुरको टोकाइलगायत अन्य जनावरको टोकाइका सयौं बिरामीहरुले दैनिक रुपमा २४ सै घण्टा यस अस्पतालबाट नि:शुल्क रेबिज बिरुद्धको खोप र इम्युनोग्लोबुलिन सेवा लिइरहेका कुरा जानकारी गराउन चाहन्छु।

अस्पतालप्रति आमजनको भरोसा बढ्दो क्रममा देखिएको छ। पछिल्लो पाँच महिनामै बिरामीको संख्या ९३ हजार भन्दा बढी पुगेको छ। जबकी तीन वर्षअघिको तथ्यांक हेर्दा वर्षभरी सेवा लिनेको संख्या नै यति थियो। अहिले हामीले सेवालाई सहज, छरितो र विस्तार गर्नुको परिणामका रुपमा यसलाई लिएको छु।

भौतिक पूर्वाधार तथा जनशक्तिको अवस्था

जनशक्तिको हिसाबले नेपाल सरकारको १६८ जना (जसमध्ये ६० रिक्त) र अस्पताल विकास समिति अन्तर्गत २६ जनाको दरबन्दी रहेकोमा समितितर्फ दरबन्दी रिक्त नरहेको तर नेपाल सरकारका विशेषगरी कार्यालय सहायकको दरबन्दी खाली रहेको र केही विशेषज्ञ चिकित्सक र नर्सिङ तथा पारामेडिक्स कर्मचारीहरुले दरबन्दी यस अस्पतालमा राखी अन्यत्र काजमा रहेको तथा केही चिकित्सकहरु अध्ययन बिदामा रहेको अवस्था छ भने हाल जम्मा २१८ जना कर्मचारीहरु कार्यरत रहेको देखिन्छ।

चिकित्सकमा १८ दरबन्दी रहेकोमा हालसम्म ३१ जना कार्यरत छन्। नर्सिङ जनशक्ति ५० दरबन्दी रहेकोमा ५४ जना कार्यरत रहेका छन्। पारामेडिक्स तथा अन्य प्राबिधिक जनशक्तिमा ३०जना रहेकोमा २७ जना कार्यरत छन्। प्रशासनिक कर्मचारी १२, सरसफाई तथा सुरक्षाकर्मीहरु ८२ जना, छात्रवृत्ति अन्तर्गत १३ जना रहेकोमा ९ जना चिकित्सक तथा ४ नर्सिङ रहेका छन्। रिसर्च र अन्य कार्यक्रमतर्फ १३ जना छन्।

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल नाममा करिब ७० रोपनी जग्गा रहेको देखिन्छ। उक्त जग्गामध्ये यो अस्पताल हाल १६ रोपनी जग्गामा सञ्चालित छ। २०७७/७८ मा ३०० शैय्याको केन्द्रीय सरुवा रोग अस्पतालको लागि एउटा भवन निर्माण गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढेको देखिन्छ र गत आर्थिक वर्षमा उक्त कार्य शहरी विकास तथा भवन निर्माण बिभागबाट टेन्डर प्रक्रिया भइ मूल्यांकन समेत भएर अन्तिम प्रक्रियामा रहेको थियो तर हाल आएर उक्त टेन्डर बहुवर्षीय ठेक्का प्रक्रिया स्वीकृत नभएर रद्द भएको अवस्था छ। साथै आगामी दिनहरुमा यस अस्पतालले शैक्षिक कार्यक्रमहरु र सरुवा रोग सम्बन्धि अनुसन्धान गर्ने योजना रहेको छ।

अस्पतालमा १०० बेडमा ६६ नि:शुल्क रहेका छन्। इमर्जेन्सी बेड २१, आईसीयु १०, आइसोलेसन १, जनरल बेड्स ४०, क्याबिन ८, एचडीयु/स्पेशल वार्ड १६, साइलेन्स/टेटानस वार्ड ५ रहेका छन्। ओपीडी, आईपीडी एन्ड मेडिकल स्पेशिसयालिटी सर्विसेस, अर्थोपेडिक ओपीडी, पेडियाट्रिक सर्विसेज, डर्माटोलोजी एन्ड भेनेरोलोजी, ल्याप्रोसी सर्विसेज, एआरटी क्लिनिक, डट्स एन्ड लेप्रोसी क्लिनिक, इम्युनिजेसन क्लिनिकट एन्ड कोभिड- १९ भ्याक्सिन, ईपीएस सेवा, सामाजिक सेवा युनिट एन्ड हेल्थ इन्स्योरेन्स सेवा, एन्टिरेबिज भ्याक्सिन सर्विसेज, ओसीएमसी सर्विस, फार्मेसी सेवा, ल्याब्रोटरी सेवा, हेमाटोलोजी, बायोकेमेस्ट्री, माइक्रोबाइलोजी, इम्युनोलोजी, भाइरल लोड, कोभिड १९ पीसीआर टेस्ट, रेडियोलोजी: एक्स-रे, युएसजी, सीटी स्क्यान, स्पेशल एक्स-रे सर्विस र ईसीजी रहेका छन्।

सूचांकका आधारमा प्रमुख प्रतिफल/उपलब्धिहरु

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा आउने धेरैजसो बिरामीहरुको सम्पूर्ण आधारभूत स्वास्थ्य सेवा र आकस्मिक सेवा नि:शुल्क गरिएको छ। अस्पतालमा गुणस्तर स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्न बिशिस्टीकृत अस्पतालको न्युनतम सेवा मापदण्ड शुरु भएको छ, अस्पताल फार्मेसीको लागि ड्रग थेराप्युटिक समिति गठन गरिएको छ।

बिरामीको सहजताका लागि अनलाइन टिकट र इलेक्ट्रोनिक हाजिरको ब्यबस्था गरिएको छ। जसले भीड ब्यबस्थापनको लागि टिकट काउन्टरमा टोकनको समेत ब्यबस्थापन गरेको छ। अस्पतालको टिकट काउन्टरमा भिडभाड कम गर्न टिकट काउन्टर दुईबाट बढाएर ४ वटा बनाइको छ।

सञ्चालन गरेको र उक्त काउन्टरहरु हिमालयन बैंकबाट सञ्चालन भएको साथै काउन्टरमा दुईटा डायनामिक क्युआर काउन्टरका साथै अस्पतालको फार्मेसीको नजिक बैंकको एटीएम सेवा सञ्चालन भएको छ। यसैगरी प्रयोगशालामा एलआईएस प्रणाली लागु गरेको छ। प्रयोगशालाको अनलाइन रिपोर्टिङ प्रणाली पनि शुरु गरिएको छ। यसैगरी एक्स-रे फिल्मको खपत न्युन गर्न गत चैत्र महिनादेखि नै पिक्चर अचिभिङ एन्ड कम्युनिकेसन (प्याक) सिस्टम लागु गरिएको छ।

लैंगिक हिंसा ब्याबस्थापन कार्यक्रम (ओसीएमसी) २४ घण्टा सञ्चालन भएको, सामाजिक सेवा एकाई २४ घण्टा, स्वास्थ्य बिमा काउन्टर २४ सै घण्टा स्ञचालमा छन्। नियमित रुपमा कोभिड-१९ को खोप सञ्चालन हुनुका साथै अस्पतालजन्य फोहोरमैलाको उचित ब्याबस्थापन, फोहोर पदार्थ बिक्री गरेर अस्पतालमा मासिक १२-१५ हजार आम्दानी गरेको र राष्ट्रिय स्वास्थ्य तालिम केन्द्रको तालिमको साइटको रुपमा सञ्चालन भएको छ।

अस्पतालको फार्मेसी सेवा २४ घण्टा सञ्चालनमा छ। यस अस्पतालमा यल्लो फिभरको भ्याक्सिनलगायत बैदेशिक अध्ययन र काम गर्न जाँदा लगाउनुपर्ने अनिवार्य एडल्ट भ्याक्सिनहरुको उपलब्ध गराएको छ। गत फाल्गुण महिनाबाट यस अस्पतालको काउन्टर कलेक्सन हिमालयन बैंकसँग सम्झौता गरी सेवाको सुरुवात गरिएको छ।

वर्षौंदेखि किनेको जेनेरेटर सञ्चालन नभएकोमा हाल सम्पूर्ण अस्पताल/प्रशासन भवनमा जोडेर सेवा सञ्चालन हुनुका साथै नागरिक बडापत्र र नेभिगेसन कि राखेको छ। ५ वर्षदेखि सफा नभएको खानेपानीको ट्यांकीहरु सम्पूर्ण सफा गरेको र पानी शुद्धिकरण गर्न नयाँ फिल्टर जडान गरेको, नर्सिङ तथा पारामेडिक्स कर्मचारीहरुको लागि सीपीडी, सीटीएस तालिम कार्यक्रम सञ्चालन गरेको, अस्पतालमा विभिन्न टेन्डरहरु खोलि आवश्यक स्वास्थ्य उपकरणहरु, सामाग्रीहरु तथा औषधिहरुको आपूर्ति गरिएको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।