काठमाडौं– मंगलबार नेपाली कांग्रेस निकट नेपाल शिक्षक संघको एक कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्ने क्रममा सभापति शेरबहादुर देउवाले सरकारको नेतृत्व फेरि कांग्रेसको हातमा आउने बताए। सत्तारुढ दलहरुको संयुक्त सरकार भएका कारण सोचेअनुसारको काम गर्न नसकेकाले काम गर्नका लागि कांग्रेसको नेतृत्वमा सरकार बन्नुपर्ने बताए।
साथै उनले कांग्रेस एक्लैलाई बहुमत प्राप्त हुनेगरी काम गर्न पनि नेता कार्यकर्तालाई निर्देशन दिए। पहिलोपटक सार्वजनिक मञ्चबाट देउवाले संयुक्त सरकारबारे गरेको यो टिप्पणीका कारण सत्तारुढ गठबन्धनभित्रै अनेक आशंका उत्पन्न भएको छ।
औपचारिक रुपमा सार्वजनिक नभए पनि यो पाँच वर्षमध्ये पहिलो दुई वर्ष माओवादी, त्यसको एक वर्ष एकीकृत समाजवादी र अन्तिम दुई वर्ष कांग्रेसले सरकारको नेतृत्व लिने गठबन्धनका दलहरुबीच आन्तरिक सहमति भएको बताइन्छ।
तर देउवाले मंगलबार अहिलेको संयुक्त सरकारले सोचेअनुसारको काम नगरेका कारण सरकारको नेतृत्व कांग्रेसले लिनुपर्ने र केही समयमा त्यो अवसर आउने बताएपछि राजनीतिक वृत्तमा देउवाले दिन खोजेको संकेत के हो भन्ने बहस सुरु हुन लागेको छ। छिट्टै कांग्रेसले सरकारको नेतृत्व लिने सम्भावना सत्तारुढ दलभित्रै होला कि अहिलेको गठबन्धन भत्काएर नयाँ समीकरणमार्फत् पूरा होला भन्ने प्रश्न उब्जिएको छ।
गत मंसिर ४ को निर्वाचनबाट पहिलो दल बनेको नेपाली कांग्रेस संसदको तेस्रो ठूलाे दल माओवादी नेतृत्वको सरकारमा सहभागी छ। निर्वाचनमा माओवादी, कांग्रेस र एकीकृत समाजवादीले तालमेल गरेका थिए। यद्यपि चुनावपछि सरकार बनाउने विषयमा भने सहमति हुन नसक्दा गठबन्धन तोडेर माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड एमालेको सहयोगमा सरकारको नेतृत्वमा पुगे।
तर सरकारमा एमालेसँग प्रचण्डको यात्रा दुई महिना मात्रै चल्यो। कांग्रेसलेसमेत विश्वासको मत दिएपछि एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग प्रचण्डको दूरी बढ्यो। विश्वासको मतका लागि प्रचण्ड आफैंले कांग्रेससँग सहयोग मागेका थिए। सरकार बनाउँदा एमालेलाई राष्ट्रपति दिने सहमतिबाट पन्छिँदै राष्ट्रिय सहमतिको अडान लिएपछि एमाले सरकारबाट बाहिरिन पुग्यो र कांग्रेस भित्रियो।
जसको फलस्वरुप कांग्रेसले वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेललाई राष्ट्रपति बनाउन सफल भयो। अहिलेको सरकारको मन्त्रिपरिषद् विस्तार भएको केही दिन मात्र भएको छ। तर देउवाको अभिव्यक्तिले गठबन्धनभित्रै मजबुत सम्बन्ध छैन भन्ने आशंका उब्जाएको छ।
अहिलेसम्म पनि कांग्रेस–माओवादीले प्रदेश सरकारको नेतृत्व बाँडफाँट गर्न सकेका छैनन्। संघीय सरकारमा कांग्रेसले ८ मन्त्रालय पाउने सहमति भए पनि अहिलेसम्म चार जना मात्र सहभागी भएका छन्। प्रदेश सरकारबारे पनि अहिलेसम्म स्षप्ट सहमति हुन सकेको छैन।
राष्ट्रपति निर्वाचनलगत्तै दुवै तहका सकारलाई पूर्णता दिने भनिए पनि कांग्रेस–माओवादीसहितको गठबन्धनमा ठोस सहमति नहुँदा संघीय सरकारदेखि प्रदेश सरकारलेसमेत पूर्णता पाउन सकेका छैनन्। यस्तो अवस्थामा मंगलबार देउवाले संयुक्त सरकारप्रति असन्तुष्टि जनाउँदै फेरि कांग्रेसको हातमा सरकारको नेतृत्व आउने बताएपछि उनले गठबन्धन परिवर्तन गर्छन् कि अहिलेकै गठबन्धनभित्रबाट अवसर निकाल्छन् भन्ने प्रश्न उठेको छ।
देउवाको अभिव्यक्तिलाई लिएर पार्टीभित्रै विभिन्न विश्लेषणहरु भइरहेका छन्। अहिलेको गणितीय हिसाबमा कांग्रेसलाई नयाँ सरकार बनाउन माओवादीसहित केही दल वा एमालेमध्ये एक दलको समर्थन आवश्यक पर्छ। हिजो त्यही सरकारको नेतृत्व नपाउँदा १० वर्षसम्म गठबन्धन कायम हुन्छ भन्दै घोषणा गर्ने प्रचण्ड सरकारको नेतृत्व लिन एमालेसँग मिल्न गएका थिए। तर अब हुँदाखाँदाको सरकार सहजै कांग्रेसलाई सुम्पिन प्रचण्ड तयार हुन्छन् त? अर्कोतर्फ कांग्रेसलाई सरकारबाहिरै राख्नका लागि अनेक तिक्तताका बीच पनि प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाएको एमाले फेरि कांग्रेसलाई नै नेतृत्व सुम्पिन तयार होला त? देउवाको प्रसंगले अहिले यी दुई प्रश्नको उत्तर खोजिरहेको छ।
हुन त प्रतिनिधि सभामा विश्वासको मत लिइरहँदा प्रधानमन्त्री प्रचण्डले आफूलाई एमालेले बैशाखसम्म मात्रै प्रधानमन्त्रीमा रहने समयसीमा दिएको प्रसंग निकालेका थिए। त्यसबेला पनि एमाले र राप्रपाले फेरि दुई महिनापछि विश्वासको मत लिनुपर्ने अवस्था नआओस् भन्दै प्रचण्डलाई चुनौतीसमेत दिएका थिए।
अहिले राजनीतिक वृत्तमा देउवाले संयुक्त सरकार हुँदा सोचेअनुसारको काम नभएको र सरकारको नेतृत्व कांग्रेसको हातमा आउने अभिव्यक्तिलाई माथिका घटनासँग जोडेर चासोका साथ हेरिएको छ। यता देउवा निकट नेता एनपी साउद सभापतिको भनाइले अहिले गठबन्धन बाहिरको कुनै सम्भावनालाई इंगित नगरेको दाबी गर्छन्।
‘११ ओटा पार्टीको सरकार अहिले छ, स्वभाविक रुपमा हामीले भनेका सबै कुरा सरकारले कार्यान्वयन गर्ने अवस्था छैन। त्यही सन्दर्भमा सभापतिजीले संयुक्त सरकार सोचअनुसार हुन नसकिरहेको हो भन्नुभएको हो,’ साउदले नेपाललाईभसँग भने, ‘सरकारको नेतृत्वको सन्दर्भमा हामी सत्तारुढ दलहरुबीचमा एउटा सहमति भएको छ, त्यहीअनुसार अघि बढ्ने सोचमा कांग्रेस छ।’
उनले अहिलेको सत्तागठबन्धन भत्काएर नयाँ समीकरण नबन्ने दाबी गरे। ‘१० पुषमा हाम्रो दुई वर्षयताको गठबन्धन भत्किएकै हो,’ साउदले भने, ‘तर हामीले पुन: त्यही गठबन्धन नै ब्यूँताएका छौं। अन्यथा त्यतिबेला नै हामी फरक गठबन्धनको गृहकार्यमा जानसक्थ्यौं।’
उनले कांग्रेस र एमाले मिलेर यो संसदको कार्यकालमा सरकार बनाउने सम्भावना नरहेको पनि दाबी गरे। यद्यपि बुधबार एमाले पार्टी कार्यालयमा आयोजित एक कार्यक्रममा एमालेका महासचिव शंकर पोखरेलले कांग्रेस र एमाले मात्रै यो देशमा वास्तविक पार्टी भएको भन्दै राजनीतिक अस्थिरताप्रति सबै सचेत हुनुपर्नेमा जोड दिएका थिए । यदि एमालेले प्रचण्डले दिएको धोकाको बदला लिन कांग्रेसलाई साथ दियो भने सत्ताका लागि नयाँ समीकरण बन्ने सम्भावना भने जीवितै देखिन्छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
