हिन्दी चलचित्र संगीतमा संगीतकार कल्याणजी विरजी शाह र आनन्द विरजी शाहले ठूलो योगदान दिएका छन्।
कल्याणजी विरजी शाहले चलचित्र संगीतमा शास्त्रीय सङ्गीतका सूक्ष्मताहरू समावेश गरेका थिए भने आनन्दजी विरजी शाहले पश्चिमी सङ्गीतले हिन्दी सिनेमाका दर्शकहरूलाई मनोरञ्जन दिएका थिए। कल्याणजी आनन्दजीले प्रकाश मेहरा, मनोज कुमार, फिरोज खानसँग धेरै सुपरहिट फिल्महरू बनाए।
कल्याणजी आनन्दजीको संगीत जति राम्रो थियो, उनको स्वभाव पनि उतिकै सरल र उदार थियो। कल्याणजी आनन्दजीले गायक, लेखक, गीतकारहरूलाई अवसर मात्र दिएनन्। आफ्ना समकालीन संगीतकारहरूलाई पनि मद्दत गरे। कल्याणजी आनन्दजीले संगीतकार लक्ष्मीकान्त प्यारेलालको नाम अगाडि बढाए र उनलाई केही दक्षिण भारतीय फिल्महरूमा संगीत गर्ने मौका दिए।
कल्याणजी आनन्दजी एक पटक विदेश भ्रमणमा थिए। विदेशमा विदेशी कलाकारले स्टेज शोलाई निकै महत्व दिएको उनले देखे। विदेशी सिनेमाका ठूला कलाकारहरू स्टेज शोमा प्रस्तुति दिन तयार थिए। विदेशी जनताले पनि यस्ता कार्यक्रमलाई निकै रुचाएका छन्। त्यसको विपरीत हिन्दी सिनेमाका कलाकारहरूले स्टेज शोमा चासो देखाउँदैनन् थिए। उनीहरू स्टेज प्रदर्शनलाई माध्यमिक काम मान्थे।
कल्याणजी आनन्दजीले पनि बुझेका थिए कि प्राय: त्यस्ता भारतीय फिल्महरू विदेशमा देखाइन्छन्। जसमा भारतको गरिबी, भोक, भ्रष्टाचार, अपराध प्रमुख रूपमा देखाइन्छ। जसकारण विदेशमा भारतको नकारात्मक छवि बनेको थियो। देशभक्तिको भावनाले भरिएका कल्याणजी आनन्दजीलाई यो कुराले छोयो। उनले भारतको छवि सुधार्न मात्र नभई भारतीय संगीत र कलाकारलाई स्टेज शोसँग जोड्ने काम गर्ने निर्णय गरे।
यही सोचका साथ कल्याणजी आनन्दजीले सांगीतिक कार्यक्रम सुरु गरे। यी शोहरूमा कल्याणजी आनन्दजीले संगीत दिए। मेगास्टार अमिताभ बच्चनले पनि प्रस्तुति दिएका थिए। अमिताभ बच्चन आफ्नो फिल्मी करिअरको उत्कर्षमा थिए। उनले कल्याणजी आनन्दजीसँग धेरै सफल फिल्महरूमा काम गरे। ‘डन’, ‘मुकद्दर का सिकन्दर’, ‘हेरा फेरी’ जस्ता फिल्महरू ब्लकबस्टर साबित भए। किशोर कुमार कल्याणजी आनन्दजीका सबैभन्दा नजिकका गायक थिए।
जब कल्याणजी आनन्दजीले किशोर कुमारलाई स्टेज शोबारे भने, किशोर कुमार नर्भस भए।
भीडको सामना कसरी गर्ने भन्ने चिन्ता किशोर कुमारलाई थियो। यसकारण किशोर कुमारले कल्याणजी आनन्दजीको प्रस्तावलाई अस्वीकार गरे। तर कल्याणजी आनन्दजीलाई किशोर कुमारको प्रतिभा थाहा थियो। किशोर कुमारले रंगमञ्चमा पाइला राखेमा हिन्दी फिल्म संगीतले विदेशमा पनि पकड राख्छ भन्ने थाहा थियो।
कल्याणजी आनन्दजीले किशोर कुमारलाई धेरै सम्झाए तर किशोर कुमारको डर निस्किएन। तब कल्याणजी विरजी शाहले किशोर कुमारलाई बुझाउँदै भने, ‘किशोर दा, तपाईं किशोर कुमार हो, महान् प्रतिभाशाली गायक किशोर कुमार, जनताको अगाडि प्रस्तुति दिनेहरू साधारण हुन्छन्, उनीहरूलाई संगीतको धेरै ज्ञान हुँदैन, उनीहरूले जति काम गरे पनि किशोर कुमारको गायनको नजिक पुग्न सकिँदैन। त्यसैले डराउनु पर्दैन। स्टेज शोको लागि तयार हुनुहोस्।’
कल्याणजीको कुरा सुनेर किशोर कुमारलाई हिम्मत आयो। किशोर कुमारले कल्याणजी आनन्दजीलाई फेरि यो कुरा
दोहोर्याुउन भने। विस्तारै किशोर कुमारको आत्मविश्वास बढ्न थाल्यो। किशोर 6कुमारले स्टेज शो गर्ने निर्णय गरे। त्यसपछि के त्यो इतिहासमा लेखिएको छ। किशोर कुमार आफ्नो समयको सबैभन्दा सफल स्टेज शो गायकको रूपमा उभिए। यसरी कल्याणजी आनन्दजीले किशोर कुमारको मनोबल बढाए र उनको व्यक्तित्वको नयाँ पक्ष उजागर गरे।
यो आउटलुकहिन्दीबाट भावानुवाद गरिएको हो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
