धनगढी– मंसिरको तेस्रो साता सकिनै लाग्दा पनि खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेड धनगढीले धान खरिद प्रक्रिया अघि बढाउन सकेको छैन।
कम्पनीको केन्द्रीय कार्यालयले धान खरिदको लक्ष्य निर्धारण गर्न ढिलाई गरेका कारण धान खरिद प्रक्रियामा ढिलाई भएको कार्यालयले जनाएको छ। कम्पनीले धान खरिद गर्नमा ढिलाई गरेपछि किसानहरु सस्तोमा धान बिक्री गर्न बाध्य भएका छन्।
‘दुई वर्षअघि मोटो धानको मूल्य २७ रुपैंया निर्धारण गरेको थियो,’ धनगढी–१२ का किसान भवराज मिश्रले भने, ‘त्यतिवेला व्यवपारीले पनि राम्रै मूल्य दिएका थिए, गतवर्ष वर्षाले भिजेको भन्दै सरकारले धान नै खरिद गरेन। हामीले सस्तोमा व्यापारीलाई बेच्यौं। यसवर्ष अहिलेसमम्म मूल्य नै तोकेको छैन।’
धान बेचेर हिउँदे बाली लगाउन खर्चको जोहो गर्नुपर्ने भएका कारण व्यापारीलाई सस्तोमा धान बेच्नुपरेको उनले बताए। उनका अनुसार अहिले व्यापारीले किसानबाट बढीमा २० रुपैयाँमा धान खरिद गर्ने गरेका छन्।
‘धान बेचेर आएको पैसाले खेत जोत्ने र मल खाद किन्नुपर्छ,’ कैलालीको भजनी नगरपालिका–८ लालबोझिका किसान दिनेश डगौराले भने, ‘खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीले मूल्य तोकेको छ तर, खरिद नगर्दा गहुँ छर्नका लागि व्यापारीसँग सस्तोमा बिक्री गर्नुपरेको छ।’
कञ्चनपुरको लालझाडी गाउँपालिका–१ का चुट्कन रानाले किसानलाई धान बेच्न भ्याइ नभ्याइ भएको बताए। तर, यस पटक तीन वर्षअघिको मूल्यभन्दा पनि कम मूल्यमा धान बिक्री गर्नुपरेको उनी बताउँछन्।
सरकारले आर्थिक वर्ष २०७९/८० का लागि मोटो धानको मूल्य प्रतिक्विन्टल २ हजार ९ सय ६७ रुपैयाँ र मध्यम धानको मूल्य प्रतिक्विन्टल ३ हजार १ सय २८ रुपैयाँ निर्धारण गरेको छ।
कम्पनीकी प्रमुख इन्जिला बस्नेतले केन्द्रीय कार्यालयबाट परिपत्र नआउँदा धान खरिदमा ढिलाई भएको बताइन्। उनले भनिन्, ‘विगतमा धान खरिद प्रक्रिया मंसिर पहिलो वा दोस्रो सातामै भइसक्थ्यो। यस वर्ष केन्द्रीय कार्यालयबाट परिपत्र आएको छैन। अब एक–दुईभित्रै प्रक्रिया अघि बढ्न सक्छ।’
उनले चामलको मूल्य सरकारको भन्दा निजीमा सस्तो भइरहेका कारण पनि अहिले धान खरिद प्रक्रियामा ढिलाई भएको बताइन्। ‘हामीले पहाडी जिल्लामा ढुवानी गर्ने चामल बजारभन्दा महँगो मूल्यमा आम उपभोक्ताले खरिद गर्नुपर्ने अवस्था छ,’ उनले भनिन्, ‘यसका कारण हामीले ढुवानी गरेको चामलभन्दा पनि त्यहाँका उपभोक्ताहरुले बजारमै खरिद गरिरहेका छन्। यसमा मूल्य समायोजन गर्न केन्द्रीय कार्यालयमा पनि जानकारी गराइएको छ।’
उनले निजीमा चामल सस्तो पाइन लागेपछि कम्पनीको चामल खरिद न्यून हुन लागेको बताइन्। कम्पनीले २०७७ मा कैलालीका चारवटा स्थान (धनगढी, टिकापुर, जोशीपुर र भजनी) बाट धान खरिद गरेको थियो।
२०७८ मा बेमौसमी वर्षाका कारण कम्पनीले धान खरिद गर्न सकेन। कम्पनीले प्रदेशको बाजुरा, बैतडी, अछाम र डडेल्धुराका साथै कर्णालीको मुगुमा चामल ढुवानी गर्दै आइरहेको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
