उम्मेदवारलाई भोटको चिन्ता, किसानलाई बाली भित्र्याउनै सकस

निर्वाचन विशेष

रासस शनिबार, कात्तिक २६, २०७९ १०:२४

इलाम– चुनावी सरगर्मी बढ्दै गर्दा उम्मेदवार, नेता र कार्यकर्तालाई भ्याइनभ्याइ छ। आसन्न मंसिर ४ गते तोकिएको प्रदेश सभा र प्रतिनिधि सभा निर्वाचनको मिति नजिकिँदै जाँदा धेरैलाई चुनावले तानेको छ।

किसानलाई चुनावी सरगर्मी भन्दा खेतीपातीको चटारो छ। बरु उनीहरु पानीले पाकेको धान थन्क्याउन नदिएला कि भनेर पिरोलिएका छन्। पाकेको धान भकारीमा थन्क्याउने चटारोमा छन्।

जिल्लाका अधिकांश किसान यतिबेला धान थन्क्याउने चटारोमा छन्। उनीहरुलाई निर्वाचनमा कसले जित्ला र सरकार बनाउँला भन्ने भन्दा पनि यो पटक कति धान भित्र्याइएला भन्ने चिन्ता बढी छ। इलाम सूर्योदयका जगन्नाथ सापकोटा भन्छन्, ‘वर्षभरिको कमाइ यही धान हो। भकारीमा थन्क्याउन मौसमले नदेला की भन्ने मात्र पिर छ।’ पोहोर साल बिटा लगाउन ठिक्क पारेको धान झरी परेर बर्बाद पारिदिएको सम्झिदै उनले भने, ‘यो साल त बेलैमा धान भ्याउन पाए हुन्थ्यो।’

सापकोटालाई निर्वाचन नेताको लागी मात्र हो जस्तै लाग्छ। ‘चुनाव त नेताका लागि त रहेछ एकदिन भोट हाल्न जाउँला, जस्ले जितुन, काम कसैले गर्ने होइन क्यारे’, विसं २०४८ बाट निरन्तर मतदान गर्दै आएका उनी भन्छन्, ‘म जस्ता हजारौं किसानको दुMख जस्ताको त्यस्तै छ। उनीहरु भोट लिएर जितेर जान्छन् हाम्रो दुःख हामीसँगै।’

माईजोगमाईका रोशन दियालीको खेतमा समयमा नै मल नपाएर धान सधैंजस्तो फलेको छैन। बेलामा मल लगाउन नपाएपछि धानको बाला कम लागेको गुनासो गर्दै दियाली भन्छन्, ‘उ त्याँ हेर्नुन, धानको गुबो नै आउन सकेन। कमसेकम किसानलाई मल बीउ–विजन मात्रै बेलैमा पाए काम गरेर खान त सकिन्छ।’

पटक–पटक चुनाव जिताएर पठाएका जनप्रतिनिधिले केही राहत पुर्‍याउन नसकेको भन्दै किसान निराश देखिन्छन्। फाकफोकथुम वडा नम्बर ३ की प्रमिला राईको १६ मुरी धान फल्ने खेत छ।

तर मल र खेताला लगाउन नसक्दा यो पटक आधा खेत बाँझै राख्नुपर्‍यो। राईले भनिन्, ‘अर्मपर्म जान सकिँदैन, साना बच्चा छन्। जसोतसो छ गरा धान लगाएको थिएँ। अब थन्क्याउने बेला मुस्किल छ’, खेताला अभावका कारण एक्लै धान काट्ने तयारी सुनाउँदै उनी भन्छिन्, ‘एक हप्ता लगाएर एक्लै काट्छु भोटहाल्न जानुभन्दा त एक गरा धान पो काटिन्छ।’

बिहान उठेदेखि साँझसम्म खेतबारीमा नंग्रा खियाएर गुजारा टार्दै आएका किसानलाई निर्वाचनले छोएको छैन। ‘मंगलबार एकैदिन दुई हुल मानिस आएर आ–आफ्नै पार्टीको भोट मागेर गए। दिनभरिको काम गफ गरेरै बित्यो’, इलाम साँघुबेसीका हर्क मगरले भने, ‘यो गर्छौं, त्यो गर्छौं भोट चाहियो भन्नुभयो। आफूलाई पाकेको अन्न घर भित्र्याउन चिन्ता छ। के को घोषणापत्र? कस्तो योजना? वास्ता पो गरिएन।’

इलामका अधिकांश किसान धान खेतीमा निर्भर छन्। धान र चिया नै इलामका कृषकको मुख्य खेती मानिन्छ। किसानका समस्या भने धेरै छन्। न समयमा मल पाइन्छ न त राज्यले बीउविजनमा अनुदान नै दिन्छ। आधुनिक कृषि प्रविधिको अभाव छ। उनीहरु सामान्यताः खेतबारीमा काम गर्दा प्रयोग हुने गम्बुट, डोका, नाम्ला र बीउविजन सरकारले उपलब्ध गराए हुन्थ्यो भन्छन्। सुन्दा सामान्य लागे पनि किसानका लागि यो ठूलो अभाव हो।’