ईश्वर पोखरेलका दुई चुनौती- प्रदीप पौडेल र ‘अन्तर्घात’!

निर्वाचन विशेष

राजनीतिक ब्यूरो शुक्रबार, कात्तिक ४, २०७९ १२:४६

काठमाडौं– नेकपा एमालेका वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेल काठमाडौं- ५ बाट चौथोपटक प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका छन्। २०६४ मा सम्पन्न पहिलो संविधान सभाको निर्वाचनयताका ४ वटै निर्वाचनमा उनी यही क्षेत्रका उम्मेदवार हुन्।

२०६४ र २०७० मा उनी कांग्रेस उम्मेदवार नरहरि आचार्यसँग पराजित भएका थिए। २०७४ मा आचार्यले चुनावी प्रतिस्पर्धा नै गरेनन्। त्यसको फाइदा पोखरेललाई पुगेको थियो। त्यतिबेला वाम गठबन्धनको साझा उम्मेदवार बनेका पोखरेलले कांग्रेस उम्मेदवार डा प्रकाशशरण महतलाई झन्डै १० हजार मतान्तरले हराएका थिए। पोखरेलले २३ हजार २९ मत पाएका थिए भने डा महतले १३ हजार १ सय ६९ मत पाए।

पोखरेलले २०५४ मा राष्ट्रिय सभा सदस्य भएर संसदीय यात्रा सुरु गरेका हुन्। तत्कालीन संविधानको प्रावधानअनुसार उनी प्रतिनिधि सभाबाट निर्वाचित हुँदै राष्ट्रिय सभामा प्रवेश गरेका थिए। तर २०५६ मा भएको प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा उनले भाग लिए र जित निकाले। त्यतिबेला काठमाडौं- ३ बाट उम्मेदवार बनेका पोखरेलले कांग्रेस उम्मेदवार चिरञ्जीवीनिधि तिवारी तथा माले उम्मेदवार कृष्णसुन्दर मल्ललाई पराजित गरेका थिए।

यसरी संसदीय/संविधान सभा निर्वाचनमा जितहार सरोबरी बेहोरेका पोखरेलका लागि यसपटक नयाँ प्रतिस्पर्धी अगाडि आएका छन्, कांग्रेस नेता प्रदीप पौडेल। तनहुँका पौडेल २०७४ को निर्वाचनमा सोही जिल्लाबाट प्रदेश सभा उम्मेदवार बनेका थिए। तर, माओवादी केन्द्रकी उम्मेदवार आशा कोइरालासँग ५ मतले पराजित भएका थिए। विद्यार्थी राजनीतिबाट आएका पौडेल कांग्रेसको १४औं महाधिवेशनमा महामन्त्रीका उम्मेदवार बनेका थिए। सो प्रतिस्पर्धामा पराजित भएका पौडेलले आफ्नो ‘व्यक्तित्व’ भने बढाएका छन्। कांग्रेसका प्रभावशाली नेता कृष्ण सिटौलाले पौडेललाई आफ्नो समूहको अबको नेताको रुपमा प्रस्तुत नै गरेका थिए। त्यसैले कांग्रेसभित्र चर्चा पाइरहने र संसदीय फाँटमा प्रवेश नपाएका पौडेल मतदाताका लागि नयाँ विकल्प हुन सक्छन्।

काठमाडौं- ५ मा पार्टीगत मतमा पोखरेल बलिया देखिन्छन्। वैशाखमा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा काठमाडौं–५ अन्तर्गत पर्ने काठमाडौं महानगरपालिकाका, बुढानीलकण्ठ नगरपालिकाका र टोखा नगरपालिकाकाका विभिन्न १५ वटा वडाहरुमा वडाअध्यक्षका उम्मेदवाहरुले पाएको एकीकृत मतका एमाले अगाडि छ। एमाले एक्लैको १९ हजार ७३ मत छ। त्यस्तै, कांग्रेसको १४ हजार ८५३, माओवादी केन्द्रको १ हजार १६८, एकीकृत समाजवादीको १ हजार ८२७ मत छ। राप्रपाको मत माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीभन्दा बढी अर्थात् २ हजार ६२२ छ।

स्थानीय तहको निर्वाचनकै मत ‘ट्रेन्ड’ रहेमा पोखरेललाई जित्न कठिन नरहेको स्थानीय तहको मत परिणामले देखाउँछ। एमालेको प्रभावशाली नेता हुनुको कारणले मत ‘ट्रेन्ड’ त्यस्तै रहने सम्भावनालाई नकार्न सकिँदैन। तर, केपी ओली नेतृत्वको सरकारमा मन्त्री बन्दा उनी कतिपय विवादमा फसेका थिए। त्यसको असर भने उनलाई पर्न सक्छ। मुख्यतः प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका दुई प्रमुख नेताहरुमध्ये पोखरेल परीक्षण भइसकेका छन्। उनी पटकपटक सांसद र मन्त्री समेत भइसकेका छन्। पार्टीको पनि उच्च तहमा पुगिसकेका छन्। तर पौडेल नयाँ उम्मेदवार हुन्। अर्कोतिर, पौडेल सत्ता गठबन्धनका साझा उम्मेदवार हुन्।

यही क्षेत्रबाट राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीबाट प्रणय शमशेर राणा तथा स्वतन्त्र उम्मेदवारका रुपमा रञ्जु दर्शना पनि प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका छन्। कुल २९ उम्मेदवार रहेको यस क्षेत्रमा मत कसरी बाँडिन्छ, त्यसले मुख्य प्रतिस्पर्धीको नतिजामा फरक पारिदिन सक्छ।

अन्य उम्मेदवारले दिने चुनौती एकातिर छ। पोखरेलका लागि पार्टीभित्रैबाट पनि जोखिम रहेको एमालेका कतिपय नेताहरु आकलन गर्छन्। र, त्यसको विस्तृत व्याख्या पनि गर्छन्।

पोखरेल पार्टीको वरिष्ठ उपाध्यक्ष हुन्। अर्थात्, एमाले विधानअनुसार, भैपरी आउँदा उनी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीका विकल्प हुन्। यही निर्वाचनमा ओली पराजित भएमा वा ओलीले जितेर पनि पार्टीले खराब नतिजा निकालेमा वा एमालेले राम्रो नतिजा निकालेर निर्वाचनपछि ओली प्रधानमन्त्री भएर पनि बीचमै छाड्नुपरेमा एमाले संसदीय दलको नेतृत्व गर्ने सबैभन्दा माथिल्लो व्यक्तिको रुपमा पोखरेल नै प्रमुख दाबेदार हुन्। यसका अतिरिक्त पोखरेलको जितसँगै अन्य धेरै सम्भावनाको आकलन गर्न सकिन्छ। जसले गर्दा उनीमाथि निर्वाचनमा अन्तर्घातको आकलन पार्टीभित्रै हुन थालेको छ।

एमालेमा अहिले सबैभन्दा ठूलो गुट अध्यक्ष ओलीकै नेतृत्वमा छ। उनीसँग टक्कर लिने गुटले नेकपा एकीकृत समाजवादी गठन गरिसकेको छ। ओलीसँग असहमति राख्ने सानो समूह मात्रै एमालेमा छ। त्यो त्यति प्रभावी छैन। तर, पोखरेललाई अप्ठ्यारो पार्न सक्ने गुट ओली निकटहरुकै हो। जो तत्काललाई ओलीको नेतृत्वमा प्रभावशाली बनेका छन् र ओलीपछि आफू नेतृत्वमा आउने वातावरण बनाइरहेका छन्। पोखरेलमाथि अन्तर्घातको सम्भावना दर्शाउने एक नेताको भनाइ छ, ‘ईश्वर पोखरेल निर्वाचनमा पराजित हुनासाथ एउटा पक्षलाई ‘बढार्नुपर्ने धुलो हावाले उडायो’ भनेजस्तो हुन्छ। राजनीतिमा यस्ता प्रयत्न स्वभाविक पनि हो।’