सुरक्षाकर्मीको राजनीति मोह : मेयरदेखि मन्त्रीसम्म, ओत कि प्रतिशोध?

निर्वाचन विशेष

नारायण अधिकारी शनिबार, असोज २२, २०७९ २०:००

काठमाडौं– गत असोज ६ गते नेपाल प्रहरीका पूर्व महानिरीक्षक (आईजी) सर्वेन्द्र खनाल नेकपा एमालेमा प्रवेश गरे। च्यासलस्थित एमाले पार्टी कार्यालयमा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले पूर्वआईजी खनाललाई पार्टी प्रवेश गराएका थिए।

पार्टी प्रवेश कार्यक्रममा खनालले ओलीको मुक्तकण्ठले प्रशंसा गरे। आफू इन्सपेक्टर भएदेखि नै एमालेको विचारधारा पच्छ्याउँदै आएकोसम्म खनालले भन्न भ्याए।

खनाल एमाले प्रवेश गर्दैगर्दा उनैका एक समयका जुझारु प्रतिस्पर्धी तथा आईजीपी बन्न नसकेपछि डीआईजीबाटै राजीनामा दिएर हिँडेका रमेश खरेल आफ्नै पार्टीको कार्यक्रममा व्यस्त थिए।

प्रहरी सेवामा रहँदा एकअर्काका कट्टर प्रतिस्पर्धी खनाल र खरेल अहिले फेरि पुनः प्रतिस्पर्धीको भूमिकामा देखिएका छन्, राजनीतिक मैदानमा। राजनीतिक नेतृत्वमा युवा पंक्तिको खोजी हुँदै गर्दा प्रहरी सेवाको सर्वोच्च पदमा पुगिसकेका व्यक्ति आखिर किन बुढेसकालमा राजनीतिक मैदानमा देखिए?

यो प्रश्नको जवाफ खनाल स्वयंले जागिरे जीवनको उत्तरार्धतिर भएको एक अनौपचारिक छलफलका क्रममा दिएका थिए। उनको भनाइ थियो, ‘अहिले बर्दीमा ग्ल्यामर छ। भोलि बर्दी हटेपछि हामी दाह्रा नंग्रा फुक्लिएको बाघ जस्तै हो। यत्तिकै बस्न कहाँ सकिन्छ र, केही त गर्नैपर्छ।’

ठूलो ‘पावर एक्सरसाइज’ गरिसकेको व्यक्ति एकैपटक शून्यमा झर्दा हुनसक्ने रिक्ततालाई खनालले त्यतिबेलै बुझिसकेका थिए। त्यही ‘पावर एक्सरसाइज’ को भोकले खनाललाई राजनीतितिर डोर्‍याएको उल्लेखित प्रसंगबाट बुझ्न सकिन्छ।

उनका प्रतिस्पर्धी खरेल भने झोकले राजनीतिमा होमिए। एसएसपीसम्मको बढुवामा आफू पहिलो नम्बरमा रहेको, तर आईजी बढुवाका क्रममा सरकारले खनाललाई ‘रोजेको' झोकमा खरेलले राजीनामा दिएका थिए।

प्रहरीमा रहँदाका ‘सेलिब्रटी’ अफिसर राजीनामापछि गुमनाम हुने अवस्था उत्पन्न भएको थियो, जुन स्वाभाविक पनि थियो। तर यी दुवै पात्र गुमनाम हुन चाहेनन्। त्यसपछि दुवैले रोजे, राजनीति।

खरेलले नेपाल सुशासन पार्टी खोलेर आफू संयोजक भएका छन्। अहिले उनी काठमाडौं- १ बाट प्रतिनिधि सभाको उम्मेदवारी दिने तरखरमा व्यस्त छन्। यता खनाललाई उम्मेदवारीको बारेमा नेपाल लाइभले प्रश्न गर्दा भने, ‘म आफैंले यहाँबाट उठ्छु भन्दा पनि पार्टीले निर्णय गर्ने कुरा भयो।’

३० वर्षे प्रहरी सेवाका कट्टर प्रतिस्पर्धी खनाल र खरेलमात्रै होइन, राजनीतिमा ‘प्रहरी’ को प्रवेश सूची लामै छ। आईजीपी नै बन्न नसकेपछि राजीनामा दिएर हिँडेका नवराज सिलवाल प्रतिनिधिसभा सदस्य (सांसद) नै बने। शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकारले प्रकाश अर्याललाई आईजीपी बनाएपछि राजीनामा दिएका सिलवाल एमाले प्रवेश गरेर सांसद भएका थिए। राजनीतिमा लागेको छाेटो अवधिमै सफलता हात पार्नेमा सिलवालको नाम अग्रपंक्तिमै आउँछ।

मेयरदेखि मन्त्रीसम्म
सिलवाल जस्ता भाग्यमानी पूर्वसुरक्षाकर्मी राजनीतिमा कमै छन्। छोटो समयमै सांसद बनेका सिलवालदेखि सहायक मन्त्री बनेकासम्म पूर्वसुरक्षाकर्मीहरु छन्।

पञ्चायतकालमा नेपाल प्रहरीका दुई आईजीपी खड्गजित बराल र डिबी लामा अवकाशपछि राजनीतिमा लागे। बराल अवकाशपछि राष्ट्रिय पञ्चायतको सदस्य बने। लामाले भने चुनाव नै लडेका थिए। २०५६ को निर्वाचनमा रसुवाबाट निर्वाचित भएका लामा २०५८ मा शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकारमा सहायकमन्त्री समेत भएका थिए।

नेपाल प्रहरीका पूर्वआईजी रवीन्द्रप्रताप शाह पनि २०७० को संविधान सभा निर्वाचनबाट सभासद् बने। उनी तत्कालीन एनेकपा माओवादीबाट समानुपातिक सांसद बनेका थिए।

एसएसपीबाट अवकाश पाएपछि एमालेमा आबद्ध भएका लक्ष्मीनरसिंह वादे २०७४ को स्थानीय तहको निर्वाचनमा काभ्रेको बनेपा नगरपालिकाको मेयरमा निर्वाचित भएका थिए।

असफलताको ताँती
राजनीतिमा लागेर सफलता हात पारेका जति पनि पूर्वसुरक्षाकर्मीहरु छन्, त्यसभन्दा बढीले असफलता भोगेका छन्। त्यसको पछिल्लो उदाहरण हुन्, गोविन्द साह।

गएको स्थानीय तहको चुनावमा कांग्रेसका तर्फबाट मेयरमा उम्मेदवारी दिने भन्दै प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक (एसएसपी) बाट साहले राजीनामा दिए। धनुषाको विदेह नगरपालिकाको मेयर पदमा उम्मेदवारी दिने भन्दै राजीनामा दिएका साहले टिकट नपाएपछि स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिए। तर पराजित भए।

अदालतको आदेशमा आईजीपीबाटै हटेपछि धुब्रबहादुर प्रधान प्रधानमन्त्रीको सुरक्षा सल्लाहकार बनेका थिए। सल्लाहकारबाट राजीनामा दिएर उनी २०५६ को आम निर्वाचनमै होमिए। नवलपरासी- ४ बाट चुनाव लडेका उनले हार बेहोरे। २०६४ र २०७० पनि सोही ठाउँबाट चुनाव लडेका उनी विजयी हुन सकेनन्। प्रत्यक्ष निर्वाचनमा पटक पटक हार बेहोरेका उनी गत चुनावको बेला राप्रपा प्रजातान्त्रिकको समानुपातिक सूचीमा बसे। तर ३ प्रतिशत थ्रेसहोल्डका कारण सांसद बन्ने उनको सपना पूरा हुन सकेन।

एआईजीबाट अवकाश भएलगत्तै गणेश राई पूर्वप्रधानमन्त्री डा बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको तत्कालीन नयाँ शक्ति पार्टीमा आबद्ध भएका थिए। सुरुमै पार्टीको केन्द्रीय सदस्य भएका उनी पार्टीको सुरक्षा विभाग प्रमुख समेत बने। तर एक वर्ष नटिक्दै उनले नयाँ शक्ति परित्याग गरे।

२०७३ सालमा त पूर्वराष्ट्रसेवक कर्मचारीहरु मिलेर लोकतान्त्रिक पार्टी नै गठन गरेका थिए। नेपाल प्रहरीका पूर्व डीएसपी चुणादेवसिंह लामा पार्टीको अध्यक्ष बनेका थिए। तर उक्त पार्टी एक वर्ष पनि टिक्न सकेन। पार्टी गठन भएको ३ महिनामै एमालेमा समाहित गराए।

पूर्वएआईजी विनोद सिंह, पूर्वएआईजी रुपसागर मोक्तान, पूर्वएसएसपी केदार कोइराला, पूर्वएसएसपी वसन्त कुँवर, सशस्त्रका पूर्वएआईजी जीवन थापा, गुप्तचरका पूर्वडिआईजी नवराज थापा सबै त्यतिबेला एमालेमा समाहित भएका थिए। तर उनीहरु अहिलेसम्म गुमनाम छन्।

किन गर्छन् पार्टी प्रवेश?
भर्खरै एमालेमा प्रवेश गरेका खनालविरुद्ध अपहरणको जाहेरी सरकारी वकिल कार्यालयमा तामेलीमा छ। सांसद बनेका नवराज सिलवालविरुद्ध त सरकारी कागजात कीर्ते गरेको आरोपमा ‘डिफ्युजन नोटिस’ नै जारी भएको थियो।

तत्कालीन नयाँ शक्तिमा लागेका सशस्त्रका पूर्वएआईजी ऋषभदेव भट्टराई र पूर्वडीआईजी नारायण पाण्डेविरुद्ध त अख्तियारले भ्रष्टाचार मुद्दा नै चलाएको थियो।

यस्ता घटनाले व्यक्तिहरु पार्टीमा आबद्ध भएपछि सुरक्षित हुने ठानेर ओत लाग्न पार्टी प्रवेश गर्ने गरेको विश्लेषण एक पूर्व आईजीपीको छ। केही व्यक्तिका उदाहरण हेर्ने हो भने आफु सेवामा रहँदा भोग्नु परेको 'अन्याय विरुद्ध प्रतिरोध' काे रूपमा पार्टी प्रवेश गरेको जस्तो पनि देखिएको उनको भनाइ छ। यसको उदाहरण हुन्, रमेश खरेल। आईजीपी नबनाइएपछि उनी राजनीतिमा होमिए।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।