काठमाडाैं-सरकारले आगामी आर्थिक वर्षका लागि युवा तथा खेलकुदतर्फको बजेट २८ करोड घटाएको छ। अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले आइतबार संघीय संसदका दुवै सदनलाई सम्बोधन गर्दै आर्थिक वर्ष २०७९/८० का युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयका लागि २ अर्ब ४६ करोड रुपैयाँ छुट्टाएको जानकारी दिएका हुन्।
यसअघि सरकारले चालू आर्थिक वर्षका लागि २ अर्ब ७४ करोड रुपैयाँको बजेट विनियोजन गरेको थियो। सरकारले बहुप्रतिक्षित मूलपानी मैदान निर्माण यसै आर्थिक वर्षमा सम्पन्न गर्नेसहित पूर्वाधारतर्फ ८७ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ। यता राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्का लागि २ अर्ब ९ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरिएको छ।
खेलकुद पर्यटनको प्रवर्द्धनका लागि सार्वजनिक-निजी साझेदारीमा साहसिक तथा पर्वतीय खेलकूदका पुर्वाधार निर्माण र सञ्चालन, जुम्लामा हाईअल्टिच्युड स्पाेर्ट्स एण्ड ट्रेनिङ सेन्टर सञ्चालन गर्न बजेट विनियोजन गरिएकाे छ।
कीर्तिपुर मैदानमा राति क्रिकेट
सरकारले देशको एकमात्र अन्तर्राष्ट्रिय मान्यताप्राप्त कीर्तिपुरस्थित त्रिवि क्रिकेट मैदानलाई रातिसमेत खेल गराउन सक्ने गरि स्तर उन्नति गर्ने लक्ष्य लिएको छ। अर्थमन्त्री शर्माले बजेट प्रस्तुत गर्दै यसै आर्थिक वर्षमा राति पनि खेल गराउन ‘फ्लड लाइट’ जडान गर्ने घोषणा गरेका हुन्।
गत पुसमा युवा तथा खेलकुदमन्त्री महेश्वरजंग गहतराजले त्रिवि क्रिकेट मैदानमा ‘फ्लड लाइट’ राख्ने प्रक्रिया सुरु गरेको बताएका थिए। त्रिवि क्रिकेट मैदानमा ‘फ्लड लाइट’ अभावमा रातको समयमा खेल हुन सकेको छैन। त्यसैले नेपाली खेलाडीले ‘फ्लड लाइट’मा खेल्नुको अनुभव गर्न सकेका छैनन्। यसले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा खेल्न जाने नेपाली खेलाडीको प्रदर्शनमा पनि प्रभाव पार्ने गरेको छ।
त्यस्तै कतिपय प्रतियोगितामा एकै दिन दुई खेल गर्नुपर्ने हुन्छ। त्यस्तो अवस्थामा साँझको समयमा पुगेका खेल स्थगित पनि हुने गरेको छ। पछिल्लो पर्याप्त प्रकाशको कमी भएकै कारण गत वर्ष एभरेस्ट प्रिमियर लिग (ईपीएल)कै खेल सुपर ओभर पनि हुन सकेको थिएन।
त्यस्तै, फ्डलाइटमा खेल नहुँदा क्रिकेट आयोजकले साँझमा खेल हेर्न आउने खेलाडीबाट आउने टिकट मूल्य बराबरको आम्दानी गर्न सकेको छैन। नेपाल क्रिकेट संघ क्यानले रातिकाे समयमा पनि क्रिकेट प्रतियोगिता आयोजना गर्न लामो समयदेखि सरकारसँग ‘फ्लड लाइट’ जडानका लागि बजेट माग गरिरहेको थियो ।
मूलपानी रंगशालाको काममा तीव्रता
करिब दुई दशकदेखि निर्माणाधीन अवस्थामा रहेको मूलपानी क्रिकेट रंगशालाको काम यसै वर्षभित्र सम्पन्न गर्ने अर्थमन्त्री शर्माले बताए। मूलपानीमा करिब २० हजार दर्शक क्षमताको अत्याधुनिक क्रिकेट रंगशाला निर्माण थालिएको थियो। तर, २०६० सालमा दुई वर्षभित्र सम्पन्न गर्ने गरी शिलान्यास गरिएको रंगशालाको काम कछुवा गतिमा बढिरहेको छ। अहिले पनि मूलपानी (तल्लो) क्रिकेट रंगशाला अहिलेसम्म निर्माणाधीन छ।
यस परियोजनका लागि २०६९ देखि हरेक आर्थिक वर्षमा बजेट विनियोजन हुँदै आएको छ। अहिलेसम्म यो परियोजनाका लागि सरकारले ३२ करोड रुपैयाँ खर्च गरिसकेको छ। अहिले पनि सरकारले आवश्यक बजेट विनियोजन गरेको अर्थमन्त्रीले जानकारी दिए।
गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रंगशाला निमार्ण पूरा गर्ने लक्ष्य
सरकारले प्रदेश र स्थानीय तहको सहकार्यमा चितवनमा निर्माणाधीन गौतमबुद्ध अन्तराष्ट्रिय क्रिकेट रंगशाला निमार्ण पूरा गर्ने भएको छ। धुर्मुस–सुन्तली फाउन्डेसनले चितवन रामपुरमा बनाउन सुरु गरेकाे गौतम बुद्ध बहुउद्देश्यीय क्रिकेट रंगशालाको काम गत भदौदेखि स्थगित छ। रंगशाला बनाउँदा ऋण लागेको भनेर फाउन्डेसनले काम अगाडि बढाउन नसक्ने भन्दै स्वामित्व ग्रहण गर्न भरतपुर महानगरपालिका र मन्त्रालयलाई पत्र काटेको थियो।
फाउन्डेसनका अनुसार रंगशाला निर्माणको काम ३५ प्रतिशतको हाराहारीमा मात्रै पूरा भएको छ। रंगशाला बनाउन तीन अर्ब रुपैयाँ लाग्ने प्रारम्भिक अनुमान थियो। सो रकम फाउन्डेसनले जुटाउनुपर्ने थियो। तर, कोरोना प्रकोप बढेसँगै सहयोग जुट्न नसकेको, काम अगाडि बढाउँदा ऋण बढ्दै गएको कारण देखाएर फाउन्डेसनले विशेष परिस्थिति आएको भन्दै अपुरो रंगशालाको स्वामित्व हस्तान्तरण गर्न भरतपुर महानगर र मन्त्रालयलाई पत्र लेखेकाे थियो। फाउन्डेसनलाई रंगशाला बनाउन भरतपुर महानगरपालिका–१५ मा २० बिघा ६ कट्ठा जग्गा उपलब्ध गराइएको थियो।
सो जग्गा त्रिभुवन विश्वविद्यालयको नाममा रहेको र कृषि तथा वन विज्ञान विश्वविद्यालयले भोगचलन गर्दै आएको हो। सो जग्गामा रंगशाला बनाउन दुवै विश्वविद्यालयका उपकुलपतिले ०७५ साल असोज १९ मा महानगरलाई सहमति दिएका थिए। अहिलेसम्म ५४ करोड रुपैयाँबराबरको निर्माण भएको फाउन्डेशनको दाबी छ।
कोहलपुरमा महिला क्रिकेट एकेडेमी
सरकारले बाँकेको कोहलपुरमा महिला क्रिकेट एकेडेमी तथा रंगशाला निर्माणका लागि आवश्यक बजेट विनियोजन गरेको छ। बाँकेको कोहलपुर नगरपालिका वडा नं ११ मा निर्माणाधीन अवस्थामा रहेको प्रस्तावित अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट मैदान परिसरमा खेलकुदमन्त्री गहतराजले गत मंसिरमा शिलान्यास गरेका थिए।
एकेडेमीको शिलान्यास गर्दै गहतराजले कोहलपुर क्रिकेट मैदान र राष्ट्रिय क्रिकेट महिला एकेडेमी मन्त्रालयको प्राथमिकतामा रहेको बताएका थिए। एकेडेमी निर्माणका लागि फास्ट ट्रयाकमा डिपिआर तयार भइसकेको बताउँदै उनले आफ्नै कार्यकालमा पूर्वाधार निर्माणको प्रक्रिया सुरु गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन्।
रात्रिकालीन खेल सञ्चालन गर्न सकिने तथा आवासीय सुविधासहित अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा निर्माण गरिने एकेडेमीको लागत १ अर्ब २२ करोड अनुमान गरिएको छ। बहुवर्षीय योजनामा रहेको एकेडेमी आगामी ३ वर्षभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिइएको छ।
नवौं राष्ट्रिय खेलकुदलाई प्राथमिकता
सरकारले नवौं राष्ट्रिय खेलकुद आयोजनाका लागि आवश्यक रकम विनियोजन गरेको छ। गण्डकी प्रदेशमा हुने नवौं राष्ट्रिय खेलकुद चार महिना पछाडि सरेर असोज–कात्तिकमा हुने भएको छ। राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्को सिफारिसमा मन्त्रिपरिषद् बैठकले गत मंगलबार यो निर्णय गरेको हो। त्यसअनुसार अब असोज २८ देखि कात्तिक ३ सम्म नेपाली खेलकुदको सबैभन्दा ठूलो खेल महोत्सव हुनेछ।
यसअघि प्रतियोगिता जेठ २२ देखि २८ सम्म हुने तय भएको थिय। तर, खेलकुदमन्त्री गहतराजले पत्रकार सम्मेलन गर्दै सबै पक्षको सल्लाहमा प्रतियोगिता सार्ने निर्णय भएको जानकारी गराएका थिए। प्रतियोगिता पछाडि सरे पनि यसलाई लिएर पूर्वनिर्धारित कार्यक्रम भने त्यसैअनुसार सञ्चालन हुनेछ। नवौं राष्ट्रिय खेलकुद चीनमा हुने १९ औं एसियाली खेलकुदको छनोट र तयारी पनि रहेको छ। एसियाली खेलकुद स्वयं पछाडि सरेको स्थितिमा राष्ट्रिय खेलकुद पनि पछाडि सरेको हो। प्रतियोगितामा ३६ खेल समावेश हुनेछन्।
समावेश खेलमा एथलेटिक्स, ब्याडमिन्टन, टेबलटेनिस, क्रिकेट, फुटबल, टेनिस, हक्की, बक्सिङ, भलिबल, जिम्न्यास्टिक, कबड्डी, भारोत्तोलन, सुटिङ, पौडी, ह्यान्डबल, जुडो, कुस्ती, सफ्ट टेनिस, स्क्वास, तेक्वान्दो, उसु, बास्केटबल, शारीरिक सुगठन, चेस, खोखो, कराते, आईटीएफ तेक्वान्दो,सेपाकटाक्रो, गल्फ, फुल कन्ट्यान्ट कराते, आर्चरी, फेन्सिङ, साइक्लिङ, ट्रायथलन, रग्बी र प्याराग्लाइडिङ रहेको छ । रग्बी पहिलो पटक समावेश गरिएको हो। दुई परम्परागत ठेलो र क्यानोइङलाई प्रदर्शनी खेलका रूपमा राखिएको छ।
यसका साथै सरकारले दशौं राष्ट्रिय खेलकुदको लागि आवश्यक पूर्वाधार तयार गरिने जनाएको छ।
२० वर्षे गुरुयोजना
खेलकुदको दीर्घकालीन विकासको ठोष लक्ष्यसहित सरकारले २० वर्षे गुरुयोजना निर्माण गर्ने भएको छ। नेपालको खेलकुदमा यसअघि पनि अन्तर्राष्ट्रिय सफलतामा आधारित दीर्घकालीन योजना तयार गरिएको थियो। तर, पूर्वाधार, प्रशासनिक र प्रतियोगितामा आधारित गुरुयोजनाका लागि भने अहिलेसम्म काम भएको छैन।
राष्ट्रिय खेलकुद परिषदले यसअघि भिजन २०२० र ‘स्कुल टू ओलम्पिक’को नारासहित अन्तर्राष्ट्रिय उपलब्धीको दीर्घकालीन लक्ष्य निर्धारण गरे पनि सफल हुन सकेको थिएन। सरकारले खेलकुद पर्यटनको प्रवर्द्धनका लागि सार्वजनिक-निजी साझेदारीमा साहसिक तथा पर्वतीय खेलकुदका पूर्वाधार निर्माण तथा सञ्चालन गर्न प्रोत्साहित गर्ने बताएको छ।
यसका लागि जुम्लाको टोप्ला पाटनलगायत स्थानमा ‘हाई अल्टिच्यूड’ स्पोटर्स एण्ड ट्रेनिङ्ग सेन्टर स्थापना गर्न आवश्यक रकम विनियोजन गरेको छ। सरकारले एक खेलग्राम कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिएको छ। सरकारले धनगढीको फाप्लामा अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड अनुसारको क्रिकेट रंगशाला तथा खेलग्रामको निर्माण गरिने भएको छ।
खेल पूर्वाधारतर्फ ८७ करोड विनियोजन गरिएको छ। खेलकुद विकासको २० वर्षे गुरूयोजना तयार गरी कार्यान्वयनमा ल्याइने सरकारले जनाएको छ। यता, निजी क्षेत्रलाई खेल विश्वविद्यालय खोल्न प्रोत्साहन गर्ने बताइएको छ। विदेशी क्लबहरूलाई नेपालमा फ्रेञ्चाईज लिग आयोजना गर्न अनुकुल वातावरण निर्माण गर्ने सरकारको लक्ष्य छ।
सरकारले खेलकुद संघहरूको संस्थागत क्षमता अभिवृद्धि गरी खेलकुद प्रतियोगिताहरूको आयोजनामा खेल संघहरूको भूमिकालाई प्रभावकारी बनाउने लक्ष्य लिएको छ। यसका साथै खेलाडी र प्रशिक्षकहरूको क्षमता विकासका लागि कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्ने खेलाडीहरूलाई प्रोत्साहन गर्ने कार्यक्रमहरूलाई निरन्तरता दिएको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय र राष्ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागी हुने खेलाडी तथा प्रशिक्षकहरूको बिमा गर्ने व्यवस्था मिलाइएको बताइएको छ। खेलकद संघहरूलाई दिई आएको अनुदान वद्धि गरिएको छ भने राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्को लागि र २ अर्ब ९करोड विनियोजन गरिएको छ।
यसका साथै महोत्तरीको मटिहानी, चितवनको कठार र पूर्वी नवलपरासीको मध्यविन्दुमा स्थानीय तह र निजी क्षेत्रको सहकार्यमा अत्याधुनिक रिक्रियसन सेन्टर स्थापना गर्ने सरकारको लक्ष्य रहेको छ। एसियाली र ओलम्पिक खेलकुदमा पदक प्राप्त गर्ने खेलाडीहरूलाई आजीवन मासिक जीवन वृत्तिको व्यवस्थापन गर्ने प्रबन्ध मिलाइएको बताइएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
