काठमाडौं- नेपाली कांग्रेस सभापति तथा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको मन्त्रिपरिषद्मा गृहमन्त्री छन् नेता बालकृष्ण खाण। उनको भूमिका मन्त्रीका रुपमा देउवालाई सघाउने मात्रै छैन, राजनीतिक रुपमा अप्ठ्यारो पर्दा उनी 'सक्रिय-निष्क्रिय' पनि हुने गर्छन्।
देउवाको दूतका रुपमा खाण तेस्रोपल्ट 'मिसन भरतपुर'मा छन्। ६ महिनाको अवधिमा उनले 'मिसन चाक्सीबारी' र 'मिसन कोटेश्वर' सफलतापूर्वक पूरा गरिसकेका छन्। मिसन चाक्सीबारीले देउवाको सभापतिमा दोहोरिने चाहना पूरा गरायो भने मिसन कोटेश्वरले गठबन्धन नटुटाएर एमसीसी पास गर्ने सफलता दिलायो।
मिसन भरतपुरको सफलता र असफलतासँग गठबन्धनको भविष्यसमेत जोडिएकाले उनी बढी मिहिनेत गरिरहेका छन्।
मिसन भरतपुर
भरतपुर महानगरपालिकाको मेयरमा दोस्रोपल्ट माओवादी केन्द्रकी नेतृ रेणु दाहाललाई सघाउने निर्णय स्थानीय कांग्रेस नेता-कार्यकर्ताले सहज रुपमा लिन सकेनन्। तालमेल गरेर चुनाव गर्ने राजनीतिक निर्णय लिइसकेका देउवालाई 'दिन' र माओवादी केन्द्रलाई 'लिन' सजिलो त्यही महानगरपालिका थियो। त्यसैमाथि यसअघि जुन स्थानीय तह जसले जित्यो, त्यसैको अग्राधिकार हुने निर्णय भइहाल्यो।
चितवनका कांग्रेस कार्यकर्ताको दबाब, डेलिगेसन र विरोध केहीले काम गरेन। सत्ता गठबन्धनका तर्फबाट माओवादी केन्द्रले प्रमुख लिएर भरतपुर महानगरका वडाहरुमा समेत तालमेल गर्ने निर्णय भयो।
त्यो निर्णय कार्यान्वयन यसपल्ट सहज देखिएको छैन। कांग्रेसमा भोट हाल्न पाउनुपर्ने मत राख्दै आएका युवाहरू भविष्य देखेर हच्किए। तर, कांग्रेसका विगतहरुले यसपल्ट विद्रोह गरिदिए। कांग्रेसका पूर्वसांसद जगन्नाथ पौडेलले बागी उम्मेदवारी दिए। उनलाई उनीभन्दा पाका उमेरका कांग्रेस पूर्वजिल्ला सभापति कृष्णलाल सापकोटा लगायतले सघाए।
युवा कांग्रेसको विद्रोहलाई 'लोभ र धम्की'ले मत्थर पार्न सकिन्थ्यो। देशभरि नै सबै पार्टीले युवालाई 'भविष्य बिग्रिने डर' देखाएर रोक्ने सफलता हासिल गरिरहेका छन्। तर, पाको पुस्ताको विद्रोहलाई सजिलै निस्तेज पार्ने उपाय नसुझेपछि बुधबार खाण चितवन झरेका हुन्।
खाणले बिहीबार बिहानबाट भेटघाट सुरु गरेका छन्। सुरुमा पौडेलका समर्थक पूर्वजिविस सभापति कृष्णलाल सापकोटालाई भेटे। उनले पार्टीको जितका लागि बागी उम्मेदवारी फिर्ता लिने कुरामा सहजीकरण गर्न आग्रह गरे। त्यसपछि यो विद्रोहमा 'ब्याकअप' दिइरहेका कांग्रेसका पुराना नेता भीमबहादुर श्रेष्ठलाई उनकै घरमा पुगेर भेटे।
दुवैको अडान एउटै थियो- मेयरमा रुखमा भोट हाल्न पाउनुपर्ने। त्यसका लागि आफूहरुले सुरुदेखि नै आवाज उठाए पनि सुनुवाइ नभएको उनीहरुले गुनासो गरे। बाध्य भएर कांग्रेस जोगाउन उम्मेदवार उठाएको उनीहरुको भनाइ थियो।
त्यसपछि खाण उम्मेदवार पौडेलकहाँ पुगे। चितवन कृष्णनगरस्थित पौडेल निवासमा पुगेका खाणले गठबन्धन जोगाउनुपर्ने बाध्यताले सम्झौता गर्नुपरेको बताउँदै उम्मेदवारी फिर्ता लिन आग्रह गरे।
पौडेलले आफूले मात्रै निर्णय गरेर नहुने जवाफ दिएका छन्। खाणसँगको भेटवार्तापछि पौडेलले आफूले उम्मेदवार फिर्ता नलिने अडान दोहोर्याएको बताएका छन्। भेटपछि पत्रकारसँग पौडेलको भनाइ थियो, 'चितवन जिल्लाका साथीहरूको मान मर्यादा, प्रतिष्ठा र उहाँहरूको भविष्यका लागि उम्मेदवार बनेको हुँ। फिर्ता लिने विषय मैले मात्र निर्णय गर्न मिल्ने विषय हैन।'
निर्वाचन आयोगको कार्यतालिका अनुसार शुक्रबार १० देखि ५ बजेसम्म उम्मेदवारी फिर्ता लिने समय छ। त्यो समय घर्की नसकेका कारण अझै पनि खाणले यो मिसनमा सफलता हासिल गर्ने सम्भावना कायम छ। राज्यमन्त्री उमेशलाल श्रेष्ठ र पूर्वप्रधानन्यायाधीश गोपाल पराजुलीलगायत पनि चितवन पुगेका छन्। खाणले यो मिसन सफल बनाउनेमा देउवा आश्वस्त हुनुपर्छ। किनभने यसअघि उनलाई सुम्पिएका दुई मिसनमा आफूलाई प्रमाणित गरेका छन्।
मिसन चाक्सीबारीको सफलता
नेपाली कांग्रेसको १४औं महाधिवेशनको सुरुवाती परिणाम देउवाले अपेक्षा गरेजस्तो आएन। उनलाई अर्को समूहका शेखर कोइरालाले नजिकबाट टक्कर दिए भने प्रकाशमान सिंह र विमलेन्द्र निधिलगायतले भोट काटे।
पहिलो चरणमा देउवाले २ हजार २५८ मत पाए। उनीसँग प्रतिस्पर्धा गरिरहेका कोइरालासहितका चार प्रत्यासीले २ हजार ४८५ मत पाए। सभापतिको निर्वाचन दोस्रो चरणमा जाने निश्चित भइसकेपछि देउवाले सिंहलाई आफूतिर ल्याउन योजना बनाए।
कुनै समय एउटै गुटमा रहेका तर, पछिल्लो समय नेतृत्वमा 'देउवाको विकल्प' खोज्नुपर्ने अजेन्डा लिएर अघि बढेका सिंह सहजै आफ्नो समूहमा आउने देखेनन्। सिंहलाई आफ्नो समूहमा ल्याउनका लागि दूतका रुपमा गृहमन्त्री खाणलाई रोजे। निर्वाचनको अन्तिम समयसम्म संस्थापनइतरको साझा उम्मेदवार बनाउन भनेर सक्रिय सिंह देउवाको पक्षमा ल्याउने मिसन सफल भयो। देउवाले जित हासिल गरे।
देउवातिर जान सिंहलाई सहज भएन। उनीमाथि नेतृत्व परिवर्तनका अजेन्डाका विषयमा प्रश्न उठाइयो। देउवालाई सघाउने भएपछि सिंहको जवाफ थियो, 'दुईटा अजेन्डा बोकेर म यसपटक उठेको हुँ। एउटा केन्द्रीय नेतृत्व परिवर्तन हुनुपर्छ। दोस्रो पार्टी विधिसम्मत संस्थागत हुनुपर्यो। त्यो अजेन्डामा भोट मागेको हुँ। फस्ट राउन्डको म्यान्डेटले मैले परिवर्तन गर्नुपर्छ भनेकै नेतृत्वको पक्षमा देखियो।'
त्यो समय सिंहलाई प्रधानमन्त्रीकै अफर गरिएकोसम्मका अनुमान लगाइए। सिंहले प्रष्ट गरेनन् तर आफूनिकटकासँग भोट माग्दा भने, 'ढुक्क भएर मतदान गर्नुहोला, सबै विषयमा कुरा भएको छ।’
शक्ति र अवसरको बाँडफाँटको प्याकेजमा खाणले सिंहलाई मनाएको चर्चा प्रमाणित हुने क्रममै छन्।
देउवाको दूतका रुपमा एमसीसी पास गराउने काममा समेत खाणले भूमिका खेलेका छन्। खासगरी नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाललाई फकाउन देउवाले खाणलाई दूत बनाएर पठाएका थिए। नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालकहाँ पनि खाण देउवाको सन्देश लिएर पुगेका थिए।
खाणका लागि भरतपुर अर्को परीक्षा बनेको छ। किनभने चितवनमा गठबन्धनलाई एमाले र राप्रपाको तालमेलले चुनौती थपिएको छ। कांग्रेसले बागी उम्मेदवारी फिर्ता गर्न नसकेको अवस्थामा मेयरमा रेणु दाहालले हार्दा गठबन्धन नै संकटमा पर्ने अवस्था छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
