काठमाडौं– पछिल्लो समय विभिन्न कम्पनीका साधारण सेयर (आईपीओ)मा लगानी गर्ने लगानीकर्ताको संख्या उल्लेख्य रुपमा बढेको छ। शहरी क्षेत्रमा मात्रै नभएर ग्रामीण क्षेत्रमा पनि सेयरमा लगानी गर्नेको संख्या बढिरहेको छ।
अहिले गाउँका चिया पसलदेखि गाउँ र शहर जहाँसुकैका जमघटमा या राजनीतिकै चर्चा हुन्छ, या त सेयर बजारको। गृहिणीदेखि कलेज पढ्ने किशोरवयसम्म सबैले सेयर बजारबारे चासो राख्ने र कुरा गरिरहने गर्छन्।
पछिल्लो समय सेयर बजारमा सके दोस्रो बजारमै कारोबार गर्ने, नभए पनि आईपीओ भर्नकै लागि पनि मानिसहरू बैंकमा खाता र डिम्याट खाता खोल्न आउनेक्रम बढ्दो रहेको ओखलढुंगास्थित एभरेष्ट बैंकका एक कर्मचारी बताउँछन्। उनी भन्छन्, ‘पछिल्लो समय बैंकमा आईपीओ भर्नको लागि डिम्याट खाता खोल्न र मेरो सेयरको आईडी पासवर्ड लिन आउने लगानीकर्ताको संख्या विगत २ दुई वर्षको भन्दा धेरै नै बढेको छ।’
के कारण बढ्यो आईपीओमा आकर्षण?
सेयर बजारमा लगानीकर्ताको आकर्षण बढ्नुको एउटा प्रमुख कारण विगत दुई वर्षयताको कोरोना महामारी रहेको जानकारहरु बताउँछन्। कोरोना महामारीका कारण लामो समय सबै क्षेत्र बन्द भएकाले धेरैको ध्यान सेयर बजारतर्फ मोडिएको उनीहरुको बुझाइ छ। कोरोना महामारीको सुरुवातसँगै सेयर बजारमा विभिन्न खालका नयाँ प्रवृत्ति पनि विकास भएका छन्, जसको सकारात्मक प्रभाव दुर्गम गाउँसम्म परेको छ।
एउटा कारण अहिले सेयर बजारमा आईपीओ भर्नेदेखि सेकेन्डरी मार्केटको कारोबार पनि अनलाइन प्रणालीबाटै हुन्छ। अनलाइन प्रणालीको सुरुवात भएसँगै र ग्रामीण क्षेत्रमा समेत इन्टरनेट र स्मार्ट फोनको पहुँच विस्तार भएसँगै सेयर लगानीकर्तालाई धेरै सहज भएको छ। जसले सेयर बजारमा प्रवेश गर्नेहरूको संख्या गुणात्मक रूपमा समेत वृद्धि भएको देखिन्छ। यसैगरी, विभिन्न जलविद्युत् आयोजना तथा नयाँ–नयाँ कम्पनीले स्थानीयलाई भनेर सेयर छुट्ट्याउने र प्राथमिक सेयरमा लगानी गर्दा कतिपयमा सेयर मूल्य बढेर अनुमानभन्दा धेरै नाफा हुने गरेबाट पनि सेयर लगानीमा आकर्षण चुलिएको छ।
सक्रिय डिम्याट प्रयोगकर्ता ५० लाख
नेपाल सिडिएस एण्ड क्लियरिङ लिमिटेडका अनुसार बुधबारसम्म सक्रिय डिम्याट खाता भएका लगानीकर्ताको संख्या ४९ लाख ८० हजार पुगेको छ। अहिले आईपीओमा आवेदन दिने ९५ प्रतिशतभन्दा धेरै लगानीकर्ताले अनलाइन माध्यमबाट आईपीओ भर्ने गरेको नेपाल सिडिएस एण्ड क्लियरिङ लिमिटेडका प्रवक्ता सुरेश न्यौपाले बताउँछन्।
उनी भन्छन्, ‘अहिले जति पनि लगानीकर्ताले आईपीओमा आवेदन दिन्छन्, त्यसमा ९५ प्रतिशतले मेरो सेयरको माध्यमबाट दिएका छन्। बाँकी लगभग ५ प्रतिशत लगानीकर्तामात्रै बैंक तथा अन्य माध्यममा गएर आईपीओमा आवेदन दिन्छन्।’ हालसम्म आईपीओ भर्ने ४९ लाख ८० हजार लगानीकर्तामध्ये लगभग ४३ प्रतिशत महिला लगानीकर्ता रहेको न्यौपाने बताउँछन्।
सेकेन्डरी मार्केटमा कारोबार गर्ने लगानीकर्ताको संख्या कति?
हालसम्म सेकेन्डरी मार्केटमा कारोबार गर्न भनेर यूजर आईडी लिनेको संख्या ११ लाख ७५ हजार पुगेको नेपाल स्टक एक्सचेन्जका प्रवक्ता मुराहरि पराजुली बताउँछन्। उनी भन्छन्, ‘सेकेन्डरी मार्केटमा कारोबार गर्ने लगानीकर्ताको संख्या बढ्दो छ।
हाल सेकेन्डरी मार्केटमा कारोबार गर्ने लगानीकर्ताको संख्या लगभग १२ लाख पुग्न लागेको छ भने दैनिक कारोबार गर्ने लगानीकर्ताको संख्या न्यूनतम ६० हजार देखि एक लाख २० हजारसम्म रहेको छ।’ यसैगरी सेकेन्डरी मार्केटमा कारोबार गर्ने ९५ प्रतिशत लगानीकर्ताले इडिएस मेरो सेयरको माध्यमबाट लगानी गर्ने गरेको नेपाल सिडिएस एण्ड क्लियरिङ लिमिटेडका प्रवक्ता न्यौपाने बताउँछन्।
यसअघि खुलेको आईपीओमा २७ लाख भन्दा धेरै लगानीकर्ताले आवेदन दिएका थिए। यसैगरी, बुधबार खुलेको नेष्डो समृद्ध लघुवित्तको आइपीओमा ७८ करोड ६८ लाख १५ हजार रुपैयाँ बराबरको आवेदन परिसकेको सिडिएसका प्रवक्ता न्यौपाने बताउँछन्। सीडीएसका अनुसार बुधबार (फागुन ११ गते) साँझ ५ बजेसम्ममा ६ लाख ५७ हजार ७५ जनाले ७८ लाख ६८ हजार १५० कित्ताका लागि आवेदन दिएका छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
