सत्ता गठबन्धनको प्रमुख एक घटक नेकपा माओवादी केन्द्र राष्ट्रिय सम्मेलनको संघारमा छ। माओवादीले यही पुस ११, आइतबारदेखि काठमाडौंमा सुरु हुने यो सम्मेलनलाई प्रथम राष्ट्रिय सम्मेलन भनेको छ। सम्मेलनबाट बहुपदीय संरचनाको अभ्यासलाई अझ परिस्कृत गरेर अघि बढाउन लागेको माओवादी केन्द्रभित्र पदाधिकारी बन्न धेरै नेताहरु आकांक्षी देखिएका छन्। तर, अहिलेसम्म नेताहरुले त्यसबारे सार्वजनिक घोषणा गरिसकेका छैनन्। खासमा पदाधिकारीको संख्या कति हुन्छ भन्ने टुंगो लाग्नै बाँकी छ।
तीन दिनसम्म चल्ने सम्मेलनबाट माओवादी केन्द्रको नेतृत्व तहमा कस्ता अनुहार आउलान्? अनि सम्मेलन मुलतः के कस्ता विषयमा केन्द्रित रहला भन्नेबारे माओवादी भित्र र बाहिर पनि चासो छ। यही सेरोफेरोमा केन्द्रित रहेर माओवादी केन्द्रका स्थायी समिति सदस्य एवम् उर्जा जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री पम्फा भुसालसँग नेपाल लाइभका लागि बीपी अनमोल र वीरेन्द्र ओलीले गरेको कुराकानीः
माओवादी केन्द्रलाई पछिल्लो संसदीय अभ्यासमा लिप्त भइसकेको भन्ने आरोप लाग्दै आएको छ। तपाईंहरु क्रान्तिकारी विचारसहितको क्रान्तिकारी पार्टी निर्माण गर्ने भनिरहनुभएको छ। त्यो कसरी सम्भव होला?
यसमा मुख्यतः दुई कुरा छन्। पहिलो कुरा त यो आममानिसले भन्ने परम्परागत संसद होइन। यो नयाँ प्रकारको संरचना हो। अहिलेको २१औं शताब्दीमा सबैतिर लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक व्यवस्था छन्। संघीयताको अभ्यास पनि धेरै देशमा छ। नेपालमा हामीले ल्याएको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र ल्यायौं। यो समावेशी संघीय लोकतन्त्र आफैमा नयाँ थियो। नेपालमा हामीले उत्पीडित जाति, वर्ग, क्षेत्र, लिंग, समुदाय भनेर वर्गसंघर्षको सुरुआत गरेका हौं। त्यहीकारर्ण जनयुद्धले उँचाई र व्यापकता पायो। त्यसलाई हामीले समावेशी संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको रुपमा संस्थागत गर्यौं। त्यसैको अभिव्यक्तिका रुपमा अहिले संसद चलायमान छ।
निर्वाचन प्रणालीको रुपमा हेर्नुभयो भने पनि हामीले मिश्रित निर्वाचन प्रणाली अपनाएका छौं। त्यहाँ महिला, दलित, जनजाति, अल्पसंख्यक, मुस्लिम, पिछडिएका क्षेत्रका सबै छन्। त्यहाँ विभिन्न उत्पीडित जाति, क्षेत्र, लिंग लगायतबाट आएकाहरु छन्। त्यसले गर्दा यसअघिको जस्तो परम्परागत संसद यो होइन। यो व्यवस्था हामीले ल्याएको हो। यसको रक्षा पनि हामीले नै गर्नुपर्छ, गर्छौं। यसको विकास पनि गर्छौं। यसलाई परिमार्जन गर्छौं। त्यसको जगबाट समाजवादका आधार तयार गरेर समाजवादमा जान्छौं।
तत्कालीन एकीकृत नेकपा माओवादी संशोधनवादी भयो भनेर तपाईं पनि हिजो विद्रोह गरेर मोहन वैद्य नेतृत्वको पार्टीमा आवद्ध हुनुभयो। पछि फर्कनुभयो। अब फेरी त्यही माओवादी, त्यही माओवादीका अध्यक्ष प्रचण्डको नेतृत्वमा क्रान्तिकारी पार्टी निर्माण कसरी होला?
यो सम्मेलनमा हामी विगतमा हासिल भएका उपलब्धिको समीक्षा गर्छौं। हामीले प्राप्त गरेका सफलताको पनि समीक्षा गर्छौं। हामीले कहाँ कति कमजोरी गर्यौं, त्यसको पनि समीक्षा गर्छौं। ती कमजोरीमा आत्मालोचित हुँदै, सुधार गर्दै अघि बढ्ने प्रण गर्छौं। र त्यसबाट शिक्षा लिएर अगाडि बढ्छौं। एउटा एकीकृत र व्यवस्थित पार्टीको रुपमा माओवादी केन्द्रलाई लिएर अगाडि जान्छौं। पार्टीमा नयाँ विचारको विकास समेत गरेर नयाँ कार्यदिशासहित हामी अगाडि बढ्ने छौं।
सर्वसम्मतिको नाममा पार्टी र जनगर्वीय संगठनमा कतै टाउको मात्रै छ, कतै जिउ मात्रै छ। यस्तो भद्रगोल अवस्था कसरी आयो?
अहिले हाम्रो उद्देश्य विचार र कार्यदिशाको विकास हो। दोस्रो, व्यवस्थित संगठन निर्माण गर्ने हो । हामी एक पटक तलबाट आयौं। जस्तो कि, सेल, टोल, वडा, पालिका, प्रदेश हुँदै राष्ट्रिय सम्मेलनसम्म आउँदै छौं। राष्ट्रिय सम्मेलनमा माओवादी आन्दोलनको निर्मम रुपमा समीक्षा गर्छौं। देशले तय गर्ने राष्ट्रिय नीतिबारे बहस गर्छौं। राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय परिस्थितिको समीक्षा गर्छौं। त्यसखाले प्रतिकुलताको सामना गर्दै सबल रुपमा अगाडि बढ्न सामूहिक छलफल गरेर एउटा निष्कर्षमा पुग्ने छौं। अनि त्यो निष्कर्शलाई लिएर प्रदेश, पालिका, वडा, टोल र सेल कमिटीसम्म पुग्ने छौं।
अहिले हाम्रो पार्टीमा नवीकरण भएका ८ लाख पार्टी सदस्य छन्। अध्यक्षदेखि ८ लाख पार्टी सदस्यसम्म हामीले गर्ने निर्णय, हामीले तय गर्ने कार्यदिशा आदी जे विकास गर्छौं, त्यसमा बुझाइमै एकरुपता लिएर हामी सम्मेलनबाट फर्कनेछौं। जब ८ लाख पार्टी सदस्य एउटै बुझाईमा एउटै गतिमा अगाडि बढ्छन्, त्यसपछि तपाइँ एउटा माओवादी पार्टी देख्नुहुन्छ।
कांग्रेस, राप्रपा जस्ता पार्टीमा युवाहरु नेतृत्वमा पुगिसके। तपाइँहरु किन प्रचण्डको विकल्प खोज्न तयार हुनुहुन्न?
हामीले कांग्रेस, एमाले, राप्रपासहित गरेर तीन वटा पार्टीका महाधिवेशन हेर्यौं। तर, ती महाधिवेशनमा कहीँ पनि विचारको बहस भएको देखिएन। राष्ट्रको परिस्थिति के हो भनेर समीक्षा गरेको देखिएन। अब राष्ट्र हाँकेर कसरी जाने हो, जनतालाई अगाडि बढाउने कसरी हो भन्नेमा पनि बहस देखेनौं। हामी त विचारमा बहस गर्दै छौं। राजनीतिमा बहस गर्दै छांै। राष्ट्रको बहस गर्दै छौं। अन्तराष्ट्रिय परिस्थितिको बहस गर्दै छौं। जनता र जनजीविकाका समस्याको बहस गर्दैै छौं। देश, जनता र अन्तराष्ट्रिय परिस्थितिको समेत आकलन गरेर कसरी अगाडि बढ्ने भनेर लागिरहेका छौं। हामी सम्मेलनमा मुलतः २१औं शताब्दीमा आवश्यक समाजवादको बहस गर्ने छांै। त्यसले विश्वभरका कम्युनिस्ट सर्वहारालाई सकारात्मक योगदान गर्ने छ। विश्वभरका कम्युनिस्ट विरोधीहरु, साम्राज्यवादी र प्रतिक्रियावादीलाई नकारात्मक हुनेगरी अगाडि बढ्ने छौं।
सम्मेलनमा नीतिभन्दा नेतृत्वको बढी चर्चा हुन थाल्यो। यसकारण पनि माओवादी अरु संसदीय पार्टी भन्दा फरक भयो भन्ने देखिन्न नि। केही फरक छ?
हैन, हामी त पहिले विचारमा बहस गर्छौं। त्यसपछि त्यो विचारको कार्यान्वयनको निम्ति फेरी आवश्यक एउटा जुझारु संगठन र नेतृत्वको टीम बनाउछौं। अहिले हाम्रो पहिलो बहस विचारकै हो। राष्ट्रिय सम्मेलनसम्म जाँदा त्यहाँ प्रस्ताव प्रस्तुत भएपछि फरक मतसहितको प्रस्ताव पनि आउला। त्यही प्रस्तावभित्र थप वा आंशिक हिसाबले पनि केही प्रस्ताव आउला। तर, अहिलेसम्म हाम्रो पार्टीमा विचारमा कुनै विमति छैन।
माओवादी पार्टी अध्यक्षले नै अगाडि जान खोज्यो भने धमिलो देखिन्छ, तस्बीर एकदमै स्पष्ट केही देखिँदैन, त्यसकारण हामी रुमल्लिएका छौं भन्ने गर्नुभएको छ। त्यो भनेको के हो?
त्यसैले त अहिले यो सम्मेलन दुरबिनका रुपमा आयोजना हुँदैछ। यही सम्मेलनले नै माओवादीलाई दिशानिर्देश गर्नेछ। हामी कता जाने हो भनेर मार्ग निर्देशन गर्नेछ। हामीले माओवादीलाई के बनाउने हो भनेर एउटा पूर्वचित्र वा खाका तयार हुनेछ। र, हामी निर्माणको अभियानमा लाग्ने छौं।
हाम्रै जीवनकालको अनुभुति के हो भने जब हामी बाटो पहिल्याउँछौं, त्यसपछि हामी माओवादी भनेको सायद अरु पार्टीभन्दा अलि फरक मान्छे हामैं भन्ने प्रष्ट हुन्छ। त्यो फरक मान्छे हुनु भनेको भौतिक हिसाबले होइन कि विचार र राजनीतिले नै फरक हो। हामी जब फरक हिसाबले फरक मानिसहरुले फरक बाटो र विचार खोज्छौं, त्यसपछि हामी यति तीब्रतामा जान्छौं कि मानिसले कल्पना नगरेका परिणाममा पुर्याउँछौं।
तपाईंहरुकै पूर्व सहकर्मीहरुमध्ये वैद्य, विप्लवहरु अब माओवादी संसदीय अभ्यासमा लिप्त भइसक्यो, अब त्यसबाट उत्रिन सक्ने अवस्थै छैन भनिरहनुभएको छ। के भन्नुहुन्छ?
त्यो बिल्कुल होइन। यो हामीले ल्याएको व्यवस्था हो। यो परम्परागत संसद हुँदै होइन। हामीले ल्याएको समावेशी, संघीय, लोकतान्त्रिक गणतन्त्र हो। हामीले दश वर्षमा हजारौं शहीदको बलिदानबाट ल्याएको व्यवस्था हो। आज हाम्रो अजेन्डा नै राष्ट्रको भएको छ। यसको रक्षा गर्ने कुरा, यसलाई परिमार्जन र विकास गर्ने कुरा हाम्रो दायित्व हो। हामी त्यो गर्छौं नै। त्यो कुनै संसोधनवाद होइन। तर, हामी त्यसैलाई समाएर त्यहीँनेर मात्र बस्दैनौं। हामी अगाडि बढ्छौं। अगाडि बढ्ने मार्गप्रशस्त पनि गर्छौं। त्यो भनेको २१औं शताब्दीको नेपालको समाजवादको कार्यदिशा के भन्ने कुरा यो सम्मेलनबाट दिशानिर्देश गर्छौं। मार्ग बनाउछौं। त्यसको एउटा चित्र कोर्छौं र त्यही मार्गबाट अगाडि बढ्छौं। हामीले नेपालमा हाम्रै जीवनकालमा समाजवादको आधार तयार पार्नेर्छौं।
यसका लागि संसदबाहिर रहेका कम्युनिस्ट पार्टीहरुसँग पनि एकता गर्नुहुन्छ?
हामीले सबै कम्युनिस्ट शक्तिहरुबीच एकता गरौं भनेका छौं। एकता नहुनेसँग हामी गठबन्धन गर्छौं। मोर्चा बनाउछौं। हामी त कम्युनिस्टको मात्र कुरा गर्दैनौं, लोकतान्त्रिक शक्तिसित पनि मोर्चा बनाएका छौं। अहिले पनि पाँच दलीय गठबन्धन बनाएका छौं। हाम्रो संविधान, हाम्रो व्यवस्था हामीले प्राप्त गरेका उपलब्धिविरुद्ध जुन प्रतिगमन र प्रतिक्रान्ति आयो, त्यसका विरुद्ध हामी लड्यौं। प्रतिगमनको खतरा अझै पनि छ। त्यहाँ त हामी गठबन्धन बनाउन तयार छौं भने विचार मिल्ने कम्युनिस्टसित एकता गर्ने र त्यो सम्भव नभए मोर्चा बनाएरै भए पनि सहकार्यमा जान्छौं।
राष्ट्रिय सम्मेलनमा तपाईं महासचिवको उम्मेदवार भनेर चर्चा भइरहेको छ। तपाईंको दाबी कुन पदमा हो?
हो, चर्चा छ। अब हामी बहुपदमा जाँदैछौं। बहुपदमा जाँदाखेरि मैले पनि त्यो लिनु हुन्न भन्ने छैन। मैले दाबी गरिसकेको छैन। हाम्रो चर्चा चल्दा म पनि हो भनेर मैले भन्छु नै।
तपाईं महासचिव हुनुपर्छ आधार के हो?
होइन, मैले आफ्नो समग्र जिन्दगी नै यही आन्दोलनमा बिताएको होइन र? हिजो प्रतिकुल अवस्थामा पनि पार्टीले दिएका जिम्मेवारी लिएँ, त्यसमा दत्तचित्त भएर लागेँ। अहिले त म त्यो भन्दा बढी छु, अनुभव, ज्ञान, क्षमताको हिसाबले पनि धेरै छु जस्तो लाग्छ। त्यसैले मैले त्यो अवसर पाएँ भने त्यो जिम्मेवारीलाई इमान्दारीपूर्वक बहन गर्न सक्छु।
सम्मेलनमा महासचिवमा प्रतिस्पर्धा भयो भने दोस्रो पुस्ताका नेताहरु नारायणकाजी श्रेष्ठ, कृष्णबहादुर महरालगायतको नाम पनि अगाडि आइरहेको छ नि?
यो चाहिँ कस्तो भयो भने एउटा व्यक्ति हिरो हुने कुरो त होइन। हाम्रो सामूहिक नेतृत्वको केन्द्रिकृत अभिव्यक्ति हो। एउटा व्यक्तिले मात्र भनेर भएन, यहाँ कमिटीको कुरा हो। तर यता जान्छ कि उता जान्छ भनेर होइन। उहाँहरु मात्रै होइन, मैले चाहिँ किन नसक्ने?
सर्वसम्मत हुने अवस्था भएन भने तपाईं चुनावमै जान पनि तयार हो?
होइन, अहिले के हुन्छ भन्ने कुरा रहेन। पार्टीको परिस्थितिले के भन्छ, त्यसपछि मात्रै भन्न सकिन्छ। छलफल होला, त्यसै अनुसार अघि बढ्ने हो। संवादको परिस्थितिमा जे आउँछ, त्यसबेला मैले पनि त्यो कुरामा निर्णय गर्छु।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
