एमालेमा निर्णायक मोड : बालकोट झर्ने कि चन्द्रागिरि चढ्ने?

राजनीति

डिबी खड्का सोमबार, भदौ ७, २०७८ २१:४२

काठमाडौं– नेकपा एमालेको तत्कालीन ‘माधव नेपालपक्ष’मा सोमबार दुई घटना घटे। कुनै समय तत्कालीन एमाले वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालका अति निकटस्थमध्ये मानिने दोस्रो तहका नेताहरु अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको निवास बालकोट पुगे। तत्कालीन एमालेकै तेस्रो तहका नेताहरुलाई बोकेर नेपाल भने काठमाडौंको पश्चिमतर्फ रहेको चन्द्रागिरि डाँडोमा उक्लिए।

नेपाली राजनीतिमा एकै दिन बालकोट झर्ने र चन्द्रागिरि उक्लने संयोग एउटा बिम्बका रुपमा रहनेछ। किनभने राजनीतिक अडानमा सौदाबाजी गर्न नचाहेर नयाँ पार्टी बनाउन चन्द्रागिरिको डाँडो चढेका छन् नेपाल। आफ्नै सहकर्मीलाई मिलाउन नसकेर बालुवाटारबाट बालकोट झरेका हुन् अध्यक्ष ओली।

तिनै ओलीसँग एमालेमै रहने ‘ठाउँ’ खोज्दै तत्कालीन नेपाल पक्षका ९ जना बालकोट पुगेका हुन्। एमाले सचिवद्वय प्रदीप ज्ञवाली र योगेश भट्टराईकाअनुसार ओली त्यसका लागि राजी भएका छन्।

२०७५ जेठ २, अझै अस्पष्ट
नेकपा एमालेका तत्कालीन वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाल पक्षले निरन्तर उठाइरहेको माग थियो– पार्टी संरचनालाई २०७५ जेठ २ मा फर्काउनुपर्ने।

सर्वोच्च अदालतले फागुन २३ गते एमाले ब्युँताएपछि अध्यक्ष केपी शर्मा ओली दुरुस्तै जेठ २ मा जान चाहेनन्। बरु नेकपाकालमा प्रचण्डसँग लागेर आफूलाई अप्ठ्यारो पार्ने नेपालपक्षलाई पेल्ने रणनीति लिए। त्यसको परिणाम वरिष्ठ नेता नेपालले नेकपा (एकीकृत समाजवादी) पार्टी दर्ताका लागि निर्वाचन आयोगमा निवेदन दिएका छन्।

चार महिनासम्म एमालेमा समानान्तर गतिविधि चलाउन नेपाललाई सघाएका ९ जना प्रभावशाली नेताहरु, उपाध्यक्षत्रय भीम रावल, युवराज ज्ञवाली र अष्टलक्ष्मी शाक्य, उपमहासचिव घनश्याम भूसाल, सचिवत्रय गोकर्ण विष्ट, भीम आचार्य र योगेश भट्टराई तथा स्थायी कमिटी सदस्यद्वय सुरेन्द्र पाण्डे र रघुजी पन्तले नेपालको साथ औपचारिक रुपमै छाडेका छन्।

एमाले एकताकै पक्षमा लाग्ने भन्दै साथ छाडेका उनीहरुको सुनुवाई अध्यक्ष ओलीले ढिलोगरी गरेका छन्। १० बुँदे सहमति कार्यान्वयन थाल्ने भन्दै मंगलबार संयुक्त स्थायी कमिटी बैठक बोलाइएको छ।

तर, हिजो नेपाल पक्षमा रहेका ती नेताहरु पूर्ववत् अडानबाट केही तल ओर्लिएको संकेत सोमबारको सहमतिपछि नेताहरुले दिएको प्रतिक्रियाबाट मिलेको छ। तत्कालीन ‘नेपालपक्ष’ले सवैभन्दा बढी उठाएको माग थियो, एमालेको पहिलो बैठकमा माओवादी केन्द्रबाट आएका रामबहादुर थापा (बादल)सहितको समूहलाई सहभागी नगराइयोस्।

एमालेको बैठकले मिसिन आइपुगेका उनीहरुलाई स्वागत गरेर जिम्मेवारी दिनुपर्ने धारणा उनीहरुले चार महिनासम्म निरन्तर उठाए। तर, मंगलबारको बैठकमा बादल समूह सहभागी हुने महासचिव ईश्वर पोखरेल बताउँछन्। उनले नेपाललाइभसँग भने, ‘बादल समूह किन नहुनु? यो विकसित एमाले हो। जेठ २ को ‘लेजिटमेन्ट बोर्डरलाइन’मा जाने हो।’

दशबुँदे सहमतिको दोस्रो नम्बर बुँदामा २०७५ जेठ २ मा जेठ ३ गते मनोनित केन्द्रीय सदस्य सहित फर्किने उल्लेख छ। त्यसमा बादल समूहलाई कहीँ सम्बोधन गरिएको छैन। तर, दशबुँदे सहमति कार्यान्वयन गर्ने ‘पहिलो बैठक’मा बादल समूहको उपस्थिति ‘क्लिएर’ छैन। यस विषयमा माधव नेपाललाई ‘छाडेका’ नेतामध्ये एक पन्त भन्छन्, ‘जेठ २ गतेको एमालेको बैठक बोलाउन भनिएको हो। त्यो बैठकमा के के हुन्छ ग्यारेन्टी गर्न सक्दिनँ। हुनुपर्ने पूर्वमाओवादी बाहेकका एमालेको स्थायी कमिटी बैठक हो।’

एमाले मोह र नेपालसँग चित्त दुखाइ
माधव नेपाललाई छाडेका नेताहरुले सोमबार अध्यक्ष ओलीसँग सहमति भन्दा पनि सम्झौता गरेको जस्तो देखिएको छ। आफ्नो पूर्ववर्ती अडान र नेतृत्व दुवै गुमाएका उनीहरुलाई एमाले मोहले र नेपालले नसोधेर नयाँ पार्टी गठन गरेकाले त्यहाँसम्म पु¥याएको प्रतीत हुन्छ।

एमालेमा बिग्रहको अवस्था सिर्जना भएको केही समय बितिसकेको थियो। अध्यक्ष ओलीले वरिष्ठ नेता नेपाललाई ससम्मान पार्टीमा राख्न आनाकानी गरिरहेका थिए। नेपालपक्षमा रहेका केन्द्रदेखि तल्लो तहका नेता कार्यकर्ता यही प्रवृत्तिबाट प्रताडित थिए।

त्यसैले फरक पार्टी गठन गरेर अघि बढ्न नेपाललाई चर्को दबाब थियो। नेपाल पक्षीय स्थायी कमिटी र केन्द्रीय कमिटी बैठकमा त्यही कोणबाट विचार आउन थालेका थिए। नेपालले ओलीसँग सहमतिका लागि पठाएको ‘एकता कार्यदल’ले अन्तिमसम्म एकताको प्रयास गर्ने निर्णय गराउन सफल भए। साउन २२ गते बसेको केन्द्रीय कमिटी बैठकले उक्त निष्कर्ष निकालेको थियो। त्यसपछि आकस्मिक निर्णय गर्नुपरे स्थायी कमिटीको बैठक बोलाउनुपर्ने निर्णय भएको नेपालपक्षमा रहेर अहिले उनलाई छाडेका गोकर्ण विष्ट बताउँछन्।

तर, भदौ २ गते नेपालले नयाँ पार्टी दर्ताका लागि निवेदन दिँदा स्थायी कमिटीका नेताहरुलाई एक वचन नसोधेको नेता योगेश भट्टराई बताउँछन्। सोमबार अध्यक्ष ओलीसँग भेटवार्तापछि प्रतिक्रिया दिँदै उनले भने, ‘नयाँ पार्टी गठन गर्नुअघि उहाँले हामीसँग छलफल नै गर्नुभएन।’

पार्टी विभाजनको पक्षमा नलाग्न भन्दै स्थायी कमिटीका धेरै नेताहरुले गरेको आग्रह नेपालले नसुनेको रघुजी पन्तको भनाइ छ। नेपाल लाइभसँग कुरा गर्दै उनले भने, ‘हामीले माधव नेपाललाई छोडेको होइन। बरु माधव नेपालले रघुजी पन्त र उहाँलाई साथ दिँदै आएका साथीहरुलाई छोड्नुभयो। छोडेर ‘जम्प’ गर्नुभयो।’

अधिकतम एकतामा सफल ओली
असार १६ गते प्रधानमन्त्री तथा अध्यक्ष ओलीनिकट एक नेताले भनेका थिए, ‘अबको लक्ष्य अधिकतम एकता हो।’ ‘अधिकतम एकता’ रणनीतिको बेलिविस्तार लगाउँदै उनले थपेका थिए– ‘एमालेमै रहन चाहने नेपाल पक्षमा रहेका साथीहरुलाई लक्ष्य गरेर पछि हट्ने तर, नेपालले भनेअनुसार नै नगर्ने।’

भदौ ७ गतेसम्म आइपुग्दा ओली पक्ष आफ्नो रणनीतिमा सफल देखिएको छ। तत्कालीन नेपाल पक्षका अधिकांश नेता–कार्यकर्ता एमालेमै राख्ने आफ्नो रणनीतिमा ओली पक्ष सफलता उन्मुख देखिन्छ।

नेपाल अलग्गै बाटोबाट हिँड्न संकल्पित देखिएकाले फर्केर नआउने निष्कर्ष समेत सोमबारको बैठकबाट निस्किएको एमाले प्रवक्ता ज्ञवालीले बताएका छन्। सोमबारको भेटवार्तापछि प्रतिक्रिया दिँदै उनले भने, ‘उहाँले विभाजनको बाटो रोजिसक्नुभएको छ। उहाँको बाटोमा अरु नजाऊन् भन्नका लागि, गलत छ भन्नका लागि हामीले सहमति गरेका हौं।’

नेपालले आफ्नो बाटो तय गरिसकेकाले बाँकीलाई जुन तहसम्म लचिलो भएर पनि एमालेमै राख्ने निष्कर्षमा ओली पक्ष पुगेको सोमबारको सहमतिले देखाउँछ। एमालेका वरिष्ठ नेता नेपालले दर्ता गरेको पार्टीमा नलागेका र फर्किन चाहनेलाई जेठ २ पूर्वकै जिम्मेवारीमा फर्काउने पनि ज्ञवाली बताउँछन्।

बालकोट झर्ने कि चन्द्रागिरि चढ्ने?
सोमबार दुवै पक्षले आफ्नो ‘मुभ’ बढाएका छन्। बुधबार नयाँ पार्टीको सनाखतसँगै दर्ता प्रक्रियामा रहेका नेपालले आफू पक्षीय नेतालाई चन्द्रागिरि चढाएका छन्। उनी पक्षीय स्थायी, केन्द्रीय कमिटी सदस्य र सांसदहरु कोही सोमबार, कोही मंगलबार चन्द्रागिरि चढ्नेछन्। मंगलबार दिनभर राजनीतिक विमर्शपछि बुधबार सिधै निर्वाचन आयोग पुग्ने कार्यक्रम रहेको छ।

ओलीले मंगलबार स्थायी कमिटीको बैठक बोलाएका छन्। जेठ २ मा फर्किने सहमतिअनुसारको स्थायी कमिटी बैठक भएकाले लामो समयदेखि नेपाल पक्षमा लागेर पछिल्लो समय उनीबाट टाढिएकाहरुले मंगलबारदेखि सदाका लागि नेपाललाई छाड्नेछन्। एमालेको अध्यक्ष केपी शर्मा ओली भएकाले उनीहरुको आगामी राजनीतिक यात्रा ओलीको छत्रछायाँमा हुनेछ।

एमाले केन्द्रमा को कता लाग्ने? मंगलबारसम्म तय भइसक्नेछ। तर, प्रदेश, जिल्ला र स्थानीय तहका नेता र आम कार्यकर्तालाई भने चन्द्रागिरि चढ्नेहरुलाई समर्थन गर्ने वा बालकोट झर्नेहरुसँग जाने भन्ने कुरा निर्क्यौल गर्न केही समय लाग्न सक्छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।