दर्नालको डायरीबाट खुलेका विप्लवका 'अर्थ'

सुरक्षा/अपराध

नारायण अधिकारी सोमबार, मंसिर २९, २०७७ १७:५१

काठमाडौं- मंसिर ५ गते प्रहरीले नेत्रविक्रम चन्द (विप्लव) नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका अर्थ विभाग प्रमुखसहित दुई जनालाई ललितपुरबाट पक्राउ गर्‍यो। नेकपा अर्थ विभाग प्रमुख प्रेमबहादुर दर्नाल (विकल्प) र अर्थ विभागकै अर्का सदस्य तथा जिल्ला सेक्रेटरी सञ्जीव नेपाली (सुवर्ण) बागडोलबाट पक्राउ परेका थिए। आतंकवाद, अन्तरदेशीय अपराध तथा राजनैतिक र सशस्त्र समूहको गतिविधिको निगरानी गर्ने प्रहरीको विशेष ब्युरोको सक्रियतामा उनीहरू पक्राउ परेका थिए।

लामो समयको सुक्ष्म निगरानीबाट पक्राउ परेका विकल्प र सुवर्णलाई महानगरीय प्रहरी परिसर ललितपुरको हिरासतमा राखेर प्रहरीले २१ दिन लामो अनुसन्धान गरेको थियो। अनुसन्धानपछि विप्लव नेकपाका आर्थिक (अर्थ) फाँटका महत्वपूर्ण दस्तावेजहरू प्रहरीले फेला पारेको छ।

विप्लव नेकपाले मंसिर ६, ७ र ८ गते तीन दिनसम्म वर्षगाँठ मनाएको थियो। उक्त वर्षगाँठ मनाउन भन्दै विप्लव नेकपाले चन्दा असुलीलाई तीव्रता दिएको थियो। चन्दा असुलीमा काठमाडौं उपत्यका पनि अछुतो थिएन। यही घटनाको विश्लेषण गरेर विशेष ब्युरोबाट खटिएको प्रहरी टोलीले उनीहरूलाई नियन्त्रणमा लिएको थियो।

‘विप्लव नेकपाका अर्थ विभाग प्रमुख नै पक्राउ पर्नु हाम्रो लागि महत्वपूर्ण उपलब्धि हो। त्यहाँबाट छिरेर चन्दाका विभिन्न लेयर पत्ता लाग्ने हाम्रो विश्लेषण थियो,’ विशेष ब्युरोमा कार्यरत एक उच्च प्रहरी अधिकृत सुनाउँछन्।

उनीहरू पक्राउ परेसँगै प्रहरीको यो विश्लेषणलाई थप पुष्टि हुने गरी विप्लव नेकपाले नै एक विज्ञप्ति जारी गर्‍यो। पक्राउको भोलिपल्ट मंसिर ६ गते विप्लव नेकपाका प्रवक्ता खड्गबहादुर विश्वकर्मा (प्रकाण्ड)ले विज्ञप्ति जारी गरेका थिए।

‘अर्थ विभागको कामको क्रममा काठमाडौं उपत्यकाको नख्खु इलाकामा व्यवसायीहरूसँगको बैठक परिसरबाटै पक्राउ गरी बेपत्ता पारियो। हाम्रो पार्टीको केन्द्रीय आर्थिक नीति र योजना अन्तर्गत आर्थिक कार्यमा क्रियाशील अर्थ विभागका कमरेडद्वयलाई चन्दा असुली र धम्कीको मिथ्या आरोप लगाइएको छ,’ विज्ञप्तिमा लेखिएको थियो।

‘विज्ञप्तिमा लेखिएका यी शब्दले नै उनीहरूको चन्दाआतंकको अवस्था प्रष्ट्याएको थियो। हाम्रो विश्लेषण सही रह्यो। सोही अनुरुप अनुसन्धान गर्दा विप्लव समूहका अर्थका पाटाहरू धेरै खुले,’ अनुसन्धानमा संलग्न एक प्रहरी अधिकारीले नेपाल लाइभसँग भने।

७० लाख चन्दा असुलेको भेटियो प्रमाण
पक्राउ परेका दर्नाल र नेपाली विप्लव नेकपाको अर्थका विभाग सदस्य हुन्। उनीहरूमार्फत् नै विप्लव नेकपाको सम्पूर्ण आर्थिक कारोबार हुने गरेको पाइएको छ।

उनीहरूमाथि प्रहरीले २१ दिन लामो अनुसन्धान गरेको थियो। अनुसन्धानको क्रममा विप्लव पार्टीका विभिन्न दस्तावेज, डायरी, आर्थिक कारोबारका कागजात, चन्दाको रसिद, आर्थिक कारोबार गरेको बैंकभौचरलगायत थुप्रै कागजात फेला परेको अनुसन्धानमा संलग्न एक अधिकारीले बताए।

अनुसन्धानका क्रममा उनीहरूले विभिन्न व्यवसायीबाट उठाएका चन्दाको विवरणदेखि पठाएको विवरणसम्म प्रहरीले फेला पारेको छ। एक प्रहरी अधिकारीले भने, ‘उनीहरूले उठाएको रकम विप्लव पार्टीका उच्च नेतादेखि जिल्ला तहका नेतासम्मलाई पठाएको बैंक भौचर पाइएको छ। ७० लाख रुपैयाँ ३५ जनाभन्दा बढीको नाममा पठाएको अनुसन्धानमा खुल्यो।’

‘वर्षगाँठका लागि उठाएको रकमको विवरण मात्रै हामीले बरामद गरेका हौं। यसभन्दा अघि पनि यी दुईले करोडौं रुपैयाँ उठाएको हुनुपर्छ,’ प्रहरीको विश्लेषण छ।

उक्त रकम वर्षगाँठ मनाउनका लागि धम्क्याउँदै व्यवसायीहरू उठाएको प्रहरीले जनाएको छ। ‘वर्षगाँठका लागि उठाएको रकमको विवरण मात्रै हामीले बरामद गरेका हौं। यसभन्दा अघि पनि यी दुईले करोडौं रुपैयाँ उठाएको हुनुपर्छ,’ प्रहरीको विश्लेषण छ। विप्लव समूहले आर्थिक पाटो संकलन गरेर होलटाइमर पार्टी कार्यकर्ता पाल्नेदेखि आफ्नो सेना खडा गरेर तालिम दिने र हतियार खरिदमा समेत लगानी गर्ने गरेको निष्कर्ष प्रहरीको छ।

पैसा पठाएको बैंक भौचरदेखि आइएमई गरेकोसम्म विवरण पाए पनि दर्नाल र नेपालीबाट अरु 'क्लु' खुलेन। प्रकाण्ड अर्थ विभाग प्रमुख भएकै बेला दर्नाल उनको सेक्रेटरी भएर काम गरेका व्यक्ति हुन्। जसकारण पनि दर्नालको अहिले पनि प्रकाण्डसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध रहेको विश्लेषण प्रहरीको छ। तर यसबारे दर्नाल आफू अनविज्ञ हरेको दाबी प्रहरी समक्ष गर्छन्। प्रहरीले विप्लव र प्रकाण्डसँग दर्नालको प्रत्यक्ष सम्बन्ध रहेको दाबी गरे पनि त्यसको कुनै क्लु फेला पार्न सकेन।

दर्नाल पहिला एमालेमा आबद्ध थिए। पहिलो संविधानसभाको चुनावपछि एमालेको मजदुर संगठनबाट विद्रोह गरेर उनी तत्कालीन माओवादीको मजदुर संगठनमा प्रवेश गरेका थिए। माओवादी पार्टी फुटेपछि उनी मोहन वैद्य नेतृत्वको माओवादी हुँदै उनी विप्लव नेकपामा प्रवेश गरेका थिए।

विप्लव नेकपाको दोलखा सेक्रेटरी भएकै बेला प्रकाण्डसँग राम्रो सम्बन्ध बनाएपछि उनी अर्थ विभागमा पुगेका थिए। २०७५ साउनमा मकवानपुरतर्फबाट काठमाडौं आउँदै गर्दा चोभारबाट प्रकाण्ड पक्राउ पर्दा उनको व्यापक खोजी भएको थियो। त्यसबेला प्रकाण्डको सेक्रेटरी भएर काम गरेका उनीसँग विप्लव नेकपाका आर्थिक हिसाबकिताबको दस्तावेज रहेको प्रहरीको बुझाइ थियो। त्यतिबेला पार्टी नेताले प्रयोग गर्दै आएको गाडीसहित उनका भाइ प्रमेश दर्नाल पक्राउ परेका थिए भने उनी भाग्न सफल भएका थिए।

त्रास नै उन्मुक्तिको बाटो
चन्दा ऐन अनुसार ‘नेपाल सरकार वा प्रदेश सरकारको’ पूर्व स्वीकृति लिई धार्मिक, परोपकारी वा अन्य सार्वजनिक कार्यको लागि कसैले स्वेच्छाले दर नतोकी चन्दा लिनदिनबाहेक कुनै व्यक्ति वा सरकारी वा गैरसरकारी कार्यालय वा संस्थाले कसैबाट चन्दा उठाउन वा लिन हुँदैन।’

यसरी चन्दा उठाइएको पुष्टि भएमा दुई वर्षसम्म कैद वा दुई हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना वा दुवै सजाय हुने र त्यसरी उठाइएको चन्दाको रकम समेत निजबाट सरकारी बाँकी सरह असूल उपर गरिने उल्लेख छ।

तर दर्नाल र नेपालीले जबरजस्ती चन्दा असुली गरेको कागजात समेत पाइएपछि प्रहरीले उनीहरूविरुद्ध प्रहरीले चन्दा ऐन २०३० अन्तर्गतको कसुरमा म्याद थप गरेर अनुसन्धान गरेको थियो। अनुसन्धानको क्रममा संगठित रूपमा नै चन्दा संलकन गरेर विभिन्न व्यक्तिलाई पठाएको पाइएपछि प्रहरीले संगठित अपराधको कसुरमा म्याद लिएर अनुसन्धान सुरु गर्न लागेको थियो। अन्ततः अदालतले उनीहरू दुवै जनालाई आइतबार रिहा गर्न आदेश दियो।

यसको मुख्य कारण डरले पीडित पक्ष उपस्थित नहुनु रहेको महानगरीय प्रहरी परिसर ललितपुरका प्रवक्ता एसपी प्रज्वल महर्जन बताउँछन्। ‘चन्दा उठाएको विवरण भेटिए पनि जबरजस्ती मसँग चन्दा उठाएको भन्दै कोही प्रहरीकहाँ उपस्थित हुँदैनन्। पीडित बिना प्रहरी प्रतिवेदनको आधारमा मुद्दा चलाउँदा कमजोर हुने भएकाले उनीहरू छुटे,’ उनले भने।

गैरकानूनी रुपमा थुनामा राखेको भन्दै उनीहरूले दायर गरेका रिटको सुनुवाई गर्दै सर्वोच्च अदालतले आइतबार ललितपुर जिल्ला अदालत श्रेस्तेदारको रोहबरमा छाड्न आदेश दिएको थियो। त्यसपछि छुटेका उनीहरू पुनः पक्राउ परे। उनीहरूविरुद्धको मुद्दा भक्तपुरमा पनि रहेकाले भक्तपुर पठाइएको प्रहरीले जनाएको छ।

व्यवसायीहरूले भने कोभिड-१९ ले अर्थतन्त्रमा पारेको असर विस्तारै लयमा फर्कन लाग्दा चन्दा आतंक बढेको दाबी गरेका छन्। केही दिनअघि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई भेट्न पुगेका नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका नवनिर्वाचित अध्यक्ष शेखर गोल्छाको नेतृत्वको टोलीले चन्दा आतंकका कारण व्यवसाय गर्न असहज भएको बताएका थिए। प्रधानमन्त्री ओलीसँगको भेटमा अध्यक्ष गोल्छाले चन्दा आतंक रोक्न सरकारले काम गर्नुपर्ने बताएको निवर्तमान अध्यक्ष भवानी राणाले नेपाल लाइभसँग बताएकी थिइन्।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।