काठमाडौं-सरकारले लकडाउन केही खुकुलो गर्नेबित्तिकै सेयर कारोबार खुला गर्ने तयारी भएको छ। तर बैशाख २५ गतेपछि पनि अहिलेको जस्तो अवस्था रहे कारोबार बन्द रहने नेपाल स्टक एक्सचेन्जका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चन्द्रसिंह साउदले जानकारी दिए।
'वैशाख २५ गतेसम्म सरकारले लकडाउन गरेको छ। त्यसपछि के–कस्तो निर्णय गर्छ त्यसमा भर पर्छ,' साउदले भने, 'लकडाउन खुकुलो भयो भने त्यहीअनुसार बजार खोल्न सकिन्छ।‘
विश्वव्यापीरूपमा कोरोना भाइरसको संक्रमण बढ्न थालेपछि सेयर बजारका लगानीकर्ता बजार खोल्न नहुने भन्दै नेपाल धितोपत्र बोर्ड, नेप्सेदेखि अर्थ मन्त्रालयसम्म धाएका थिए। सुरुमा सबै लगानीकर्ताले बजार बन्द गर्नुपर्छ भनेपछि नेप्सेले कारोबार बन्द गरेको थियो। त्यतिबेला कारोबार बन्द गर्नुपर्छ भन्ने कतिपय लगानीकर्ता अहिले खोल्नुपर्छ भन्न थालेका छन्।
नेप्से र धितोपत्र बोर्ड तथा लगानीकर्ताले लकडाउन यति लामो समयसम्म हुन्छ भन्ने अनुमान गरका थिएनन्। तर लकडाउन लगातार बढ्दै गएपछि बजार पनि बन्द रहँदै आएको छ। सम्पूर्ण बैंकहरू खुला रहेको अवस्थामा विस्तारै सेयर बजार खुला गर्दै जानुपर्ने बजार विश्लेषक अम्बिकाप्रसाद पौडेल बताउँछन्। दोस्रो बजारमा प्राथमिक बजारको जस्तै धेरै लगानीकर्ता नरहेको तथा अधिकांश लगानीकर्ताले अनलाइन कारोबार गर्न सक्ने अवस्था रहेकाले कारोबार खुला गर्नुपर्ने उनको तर्क छ।
पूर्णरूपमा अनलाइन नहुँदा कारोबार नभएपछि बोर्डले नेप्सेलाई अनलाइनको क्षमता बढाउन निर्देशन दिएको बोर्डका अध्यक्ष भीष्मराज ढुंगानाले जानकारी दिए। अनलाइनको सबै कुरा ठीक भएको तर बैंकसँग समन्वय र राफसाफतर्फ केही समस्या रहेको उनले बताए। यसका लागि आवश्यक तयारी गर्न लगाइएको उनले उल्लेख गरे।
लकडाउनकै अवधिमा काम गराउन सबै ठाउँमा मानिस नै जानुपर्ने भएकाले लकडाउन खुल्नेबित्तिकै सबैभन्दा पहिलो प्राथमिकता यसलाई दिने उनले बताए। उनले भने ‘आइपिएस खोल्नका लागि पनि मान्छे नै जानुपर्यो, मेरो सेयर खोल्नका लागि पनि मान्छे नै जानुपर्यो,' उनले भने, 'खोलेपछि सबैभन्दा पहिलो प्राथमिकता यसैलाई दिनुपर्ला। हामीलाई पूर्णरूपमा अनलाइनमा नजानुको विकल्पै छैन।'
अवस्था सामान्य नहुन्जेल बजार खोल्न गाह्रै पर्ने बोर्डका कार्यकारी निर्देशक निरज गिरी बताउँछन्। सेयर कारोबारका लागि सबै प्रणालीहरू पूर्ण अनलाइन भएको हुँदा लकडाउन खुल्नेबित्तिकै सुधारका काम अगाडि बढाउने उनले बताए।
बोर्डले गएका दिनमा ३५ प्रतिशत हाराहारीले मात्रै अनलाइनबाट कारोबार गरेकाले यस्तो समयमा बजार बन्द गर्न निर्देशन दिएको थियो। बोर्डकाअनुसार यदि अनलाइन प्रयोगकर्ता ५१ प्रतिशतभन्दा माथि भएको भए अहिले कारोबार खुला गर्न सकिन्थ्यो।
अनलाइन कारोबारका लागि प्रोत्साहन गर्न केही प्याकेज ल्याउने विषयमा छलफल भइरहेको बोर्डका कार्यकारी निर्देशक गिरीले बताए। बोर्डमा अनलाइन कारोबार गर्दा ब्रोकर कमिसन कम गर्ने विषयमा छलफल भएको छ। ‘ब्रोकरमार्फत् कारोबार गरायो भने ब्रोकर कमिसन यति हुन्छ र अनलाइनमार्फत् आफैँले कारोबार गर्याे भने यति हुन्छ भनेर तोकिदियो भने अनलाइन प्रयोगकर्ता बढ्नेछन्,' उनले भने।
अहिले ५ लाख भन्दामाथिको कारोबारका लागि प्यान नम्बर चाहिन्छ भनिएजस्तै ५ लाखभन्दा माथिको कारोबार गर्ने हो भने अनलाइनबाटै गर्नुपर्छ भन्नु पर्ने उनले प्रस्ताव राखे। थोरै कारोबार गर्ने तथा अनलाइन प्रयोग गर्न नजान्नेहरूका लागि यस्तो व्यवस्थाले खासै असर पुर्याउँदैन।
तत्काल ब्रोकर कमिसन घटाउन नसक्ने अवस्था रह्यो भने आगामी साउनदेखि अनलाइन प्रणालीबाट कारोबार गर्नेको ब्रोकर कमिसन घटाउने व्यवस्था मिलाउन सकिने गिरीले बताए। सेयर कारोबार अनलाइन प्रणालीबाट भए पनि बैंकिङ कारोबार र राफसाफका लागि पूर्ण अनलाइन छैन। यसका लागि बोर्डले एउटा कमिटी नै बनाएर समाधान गर्ने तयारी गरेको छ।
लकडाउन अगाडि बैंक इन्ट्रिगेसन गर्न सकिन्छ भनेर बोर्डले बैंकर एसोसिएसन, नेप्से र सिडिएससीसँग संयुक्त छलफल गरि एउटा समिति नै बनाएर काम गर्ने तयारी गरेको थियो। लकडाउन खुल्नेबित्तिकै यसलाई निरन्तरता दिने र चाँडोभन्दा चाँडाे पूर्ण अनलाइन बनाउनेतर्फ अगाडि बढ्ने गिरीले जानकारी दिए। ‘कनेक्ट आइपिएसमार्फत् पनि कारोबार अनलाइन हुन्छ भन्ने कुरा छ। यसका लागि हामीले कनेक्ट आइपिएससँग पनि छलफल छलफल गरिरहेका छौँ,‘ उनले भने।
अहिले पनि केहि क्लियरिङ बैंक तथा कनेक्ट आइपिएसमा खाता खोलेमा अनलाइन प्रणालीबाट सेयर किनेको रकम भुक्तानी गर्न सकिन्छ। तर यो प्रणाली एकदमै झन्झटिलो छ। यसले गर्दा लगानीकर्ताहरू आकर्षित हुन सकेका छैनन्। बिक्री भएको सेयर राफसाफका लागि पनि मेरो सेयरमा खाता खोल्नेहरूले अनलाइनबाट काम गर्न सक्छन्।
यी तीनवटै काम छुट्टाछुट्टै हिसाबले झण्झटिलो प्रकृयाबाट अगाडि बढाउनुभन्दा एकै पटक हुने प्रकृया मिलाएमा मात्रै यस्तो समयमा पनि सेयर खरिद बिक्री गर्न सम्भव हुन्छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
