भैरहवा- आज हरिबोधिनी एकादशी मनाइँदै छ। वर्षभरीमा पर्ने २४ वटा एकादशीमध्ये सबैभन्दा ठूलो एवं महत्वपूर्ण एकादशी हो हरीबोधिनी एकादशी हो। त्यसैले यसलाई ठूली एकादशी पनि भन्ने गरिन्छ।

हिन्दू धर्ममा एकादशीलाई भगवान विष्णुको उपासना गर्ने पर्वको रूपमा लिइन्छ। देशभरका नारायण मन्दिरहरुमा विशेष पूजाआजा गरी तथा तुलसीको विवाह गरी यस पर्व मनाइने गरिन्छ। श्रद्धालुहरु व्रत बस्ने र कन्दमूल खाने भएकाले पनि एकादशीमा उखु, तरुल, सखरखण्ड र सिंगडाको कारोबार बढी हुने गरेको छ।

तराई तथा पहाडी जिल्लामा हरिबोधिनी एकादशीमा कन्दमुल सखरखन्ड, तरुल तथा तलाउ र पोखरीमा फल्ने सिंगडा लगायतका फलको कारोबार बढेको हो। एकादशीका लागि तराईका जिल्लामा पाइने सिंगडा तथा विशेषगरी पहाडी जिल्लामा उत्पादन हुने सखरखण्ड र तरुलको व्यापार बढेको व्यापारीले बताएका छन्।

सिद्धार्थनगर नगरपालिका-६ का व्यापारी हनुमानदास कहारले एकादशीका दिन विभिन्न प्रकारको कन्दमूलको रुपमा प्रयोग गरिने तरुल, शखरखण्ड लगायतका वस्तुको कारोबार बढेको बताए। विशेष चाडपर्वका समयमा मात्र बिक्री हुने भएकाले ग्राहकहरु यो समयमा खोजीखोजी सिँगडा, तरुल तथा शखरखण्ड खोज्दै आउने हुँदा यीनको बिक्री बढेको उनको भनाइ छ।

रुपन्देहीको मर्चवारमा पर्ने कोटहीमाई गाउँपालिका बेतकुइँयाकी सेउरी मल्लाहले मर्चवार क्षेत्रमा सिंगडाका साथै शखरखन्डको कारोबार बढेको बताइन्। उनले स्थानीय तलाउ तथा पोखरीबाट टिपेको सिंगडाको व्यापार प्रत्येक वर्ष बढिरहेको जानकारी दिइन्। एकादशीलाई मध्यनजर गर्दै केही दिनयता मर्चवारका तलाउ तथा पाखेरीबाट टिपेर ल्याइएका ताजा सिंगडा किन्ने ग्राहकको चाप बढेको उनको भनाइ छ।

उनका अनुसार ताजा सिंगडा किन्न भैरहवा लगायतका स्थानबाट ग्राहकहरु यहाँ आउने गरेका छन्।

भैरहवाका अर्का व्यापारी नमी उमाले आफूले ३५ वर्षदेखि हरिबोधिनी एकादशी र माघीमा तरुललगायत विभिन्न कन्दमूल बिक्री गर्दै आएको बताए। उनले पछिल्ला वर्षहरुमा तरुलजन्य फलको बिक्री राम्रो हुँदै गएको उनको अनुभव छ। बिक्री बढ्दै जाँदा नेपालमै उत्पादन समेत बढेको उनको भनाइ छ।

हरिबोधिनी एकादशीलाई लक्षित गरी भैरहवा बजारका विभिन्न ठाउँमा बिहानैदेखि विभिन्न प्रकारका तरुल र कन्दमूल बिक्री गर्न बस्ने घुमन्ते व्यापारीको संख्हया समेत बढेको देखिन्छ।

विशेषगरी बाह्रै महिना व्यापार नहुने भएकाले पनि फुटकर बिक्रीकर्ताहरु बजारमा उल्लेख्य देखिन्छन्। यस्तै, जिल्लाका विभिन्न क्षेत्रका हाटबजारहरु तथा फुटपाथमा समेत एकादशीलाई लक्षित गरी कन्दमुल बिक्रीका लागि राखिएको छ।

यता एकसाता अघिसम्म प्रतिकिलो ५० देखि १०० रुपैयाँसम्म पाइने विभिन्न खालका तरुल तथा कन्दमूलको मूल्य एकादशीका दिनमा भने बढेर ८० देखि १५० रुपैयाँसम्म पुगेको छ। रुपन्देहीको मर्चवारमा प्रतिकिलो ५० रुपैयाँमा पाइने सिंगडा भैरहवा लगायतका सहरहरुमा भने १ सय रुपैयाँ  बिक्री भइरहेको छ।

मौसमी परिकारका रुपमा रहेकाले पनि मूल्य वृद्धि भएको व्यापारीहरुले बताएका छन्। खासगरी हरिबोधिनी एकादशीमा जिल्ला सदरमुकाम भैरहवा, बुटवल, लुम्बिनी, मर्चवार, कोटिहवा, धकधई, देवदह, मणिग्राम लगायतका ग्रामीण तथा सहरी बजारहरुमा तरुल, सखरखन्डको व्यापार बढेको व्यवसायीहरुले बताएका छन्।

रुपन्देहीमा नेपालका पहाडी जिल्ला बाहेक व्यवसायीहरुले भारतको मुजफ्फरपुर, वाराणसी लगायतका स्थानबाट तरुल आयात गर्ने गरेको बताएका छन्। तरुल उत्पादनमा मुलुक आत्मनिर्भर बन्दै गइरहेको भए पनि रुपन्देहीमा भने यसको व्यवसायिक खेती गरिएको छैन। एकादशीमा रुपन्देहीमा मात्रै करिब ३० टन तरुल तथा कन्दमूल खपत हुने व्यवसायीको अनुमान छ।

तुलसी विवाहका लागि प्रयोग हुने भएकोले उखुको समेत बिक्री साविकको तुलनामा बढेको छ।