काठमाडौं- १० दिनअघि इरानमा एक महिला फुटबल समर्थकले आत्महत्या गरिन्। फुटबल हेर्नका लागि स्टेडियम पस्न केटाको जस्तै लुगा लगाएर गएकी उनी पक्राउ परेकी थिइन्। त्यसैमा मुद्दा चलिरहँदा आफूमाथि आगो लगाएकी उनको ज्यान गयो।
गएको मार्चमा साहर खोदयारी नामकी ती युवती फुटबल हेर्न जानु इरानमा कानूनको उल्लघंन पनि होइन, तर पनि सरकारीस्तरबाट नै महिलालाई रंगशालामा जान लगाइएको बन्देजका कारण उनलाई पक्राउ गरिएको थियो।
एएफसी च्याम्पियनसिपमा इरानकै एस्तेगलाल एफसी र युएइको अल एनबीचको खेल हेर्न साहर आजादी रंगाशालामा जाने प्रयासमा थिइन्। तर त्यही आजादी रंंगशाला बाहिर उनको ‘आजादी’ (स्वतन्त्रता) खोसियो। आफ्नो शीर राम्ररी नछोपेको भन्दै उनलाई इस्लामिक हिजाब कानूनअनुसार सजाय सुनाउने तयारी भइरहेको थियो।
उनलाई तेहरानमा अदालतमा उपस्थित गराउँदा दुई वर्षको जेल सजाय हुने बुझेपछि उनले आफैमाथि आगो लगाएकी थिइन्। तुरुन्तै अस्पताल लगिए पनि शरीरको ९० प्रतिशत भाग जलेकी उनी बाँच्न सकिनन्।
आफ्नो मनपर्ने टिम एस्तेगलाल एफसीको निलो जर्सी लगाएर रंगशाला जाँदा पक्राउ परेकी साहरको अहिले सामाजिक सञ्जालमा ‘ब्लु गर्ल’का रुपमा चर्चा भइरहेको छ। हजारौँले महिलालाई रंगशाला जान रोक्नु मानव अधिकारविरुद्धको काम भइरहेको बताएका छन्।
‘एक दिन सहरकै सबैभन्दा ठूलो रंगशालाको नाम नै ब्लु गर्ल हुनेछ’ इरानका पत्रकार मोहम्मद मोसाइदले ट्वीटमा लेखेका छन्, ‘त्यो दिन हामीमध्ये कोही भएनौँ भने पनि हाम्रा सन्ततीहरुले बुझ्ने छन् कि उनका पुर्खाले सामान्य मानव अधिकार पाउन पनि कति संघर्ष गर्नुपरेको थियो।’
इरानमा महिलालाई रंगशालामा पुगेर फुटबल हेर्न प्रतिबन्ध लागेको १९८० को दशकको सुरुतिर नै हो। त्यसमा विश्व फुटबलको सर्वोच्च निकाय फिफाले पनि विभिन्न समय महिला दर्शकमाथि प्रतिबन्ध नलगाउन भने पनि सुनुवाई भएको छैन।
इरान १९९८ को विश्वकपमा छनोट भएको खुसीयालीमा १९९७ मा महिला पुरुष दर्शकहरु प्रहरीको रोकावट तोडेर रंगशाला प्रवेश गर्न सफल भएका थिए। यस्तै संघर्ष चलिरहँदा २००६ मा तत्कालिन राष्ट्रपति महमुद अहमदिनेजादले महिला दर्शकलाई रंगशाला प्रवेश खुला गरिदिएका थिए। तर त्यो एक महिना पनि रहन सकेन।
फिफाको लगातारको दबाबपछि केही वर्ष यता राष्ट्रिय टिमका केही खेलहरुमा भने छानिएका केही महिला दर्शकलाई रंगशाला जान दिइने गरिएको छ। यसमा केही महिला दर्शकलाई छानेर भित्र लैजाने र प्रतिबन्ध नरहेको देखाउने इरानको शैली फिफाबाट प्रतिबन्धमा पर्ने डरका कारण मात्रै भएको धेरैले बताउँछन्।
फिफाका अध्यक्ष जियानी इन्फान्टिनोले बिहीबार मात्रै इरानमा महिला दर्शकलाई रंगशाला प्रवेशमा रोक नलगाउन भनेका छन्। ‘इरान फुटबल संघ र सरकारी निकायहरुले पनि यसमा विचार गरुन्, फिफाबाट हामीले धेरै पटक महिला दर्शकलाई रंगशाला प्रवेशमा रोक नलगाउन भनिसकेका छौँ, अब त्यो प्रतिबन्ध हटेको सुन्न पाउने आशमा छौँ’ फिफा अध्यक्षले भनेका छन्।
उनले सिधा रुपमा भनेका छन्- ‘महिलालाई रंगशाला प्रवेश सहज हुनुपर्छ र त्यसमाथिको प्रतिबन्ध हट्नुपर्छ। यसलाई सुरक्षित रुपमा गर्न केही प्रक्रियाहरु होलान् तर यसमा धेरै समय लगाउनु हुँदैन।’
इरानभित्र महिलालाई रंगशालामा जान प्रतिबन्ध लागेका कारण विश्वकपका बेला र राष्ट्रिय टिमका अन्य खेल विदेशमा हुँदा इरानी महिलाहरु ठूलो संख्यामा फुटबल हेर्न पुगिरेहका हुन्छन्। त्यसबाट फुटबलप्रतिको उनीहरुको लगाव देख्न सकिन्छ।
अब अक्टोवर १० मा विश्वकप छनोट अन्तर्गत कम्बोडियासँग घरेलु मैदानमा हुने खेलमा इरानले महिला दर्शकमाथि प्रतिबन्ध नलगाउने विश्वासमा फिफा देखिन्छ। इरानमा रहेका अधिकारकर्मीहरु पनि महिला दर्शकले रंगशाला प्रवेश पाउनुपर्ने आवाज निरन्तर उठाइरहेका छन्। तर प्रतिबन्ध किन लगाइएको थियो भन्ने एकीन कारण नै नहुँदा पनि प्रतिबन्ध फुकुवा हुन भने सकेको छैन।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
