भैरहवा- बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीको प्रवेशद्वारको रुपमा रहेको सिद्धार्थनगर नगरपालिकाले विकास निर्माणमा फड्को मारेको छ।
नगरमा सञ्चालित क्षेत्रीय सहरी विकास आयोजनाले विकास निर्माणमा तीव्रता दिएका कारण नगरपालिकाले मुहार फेर्न थालेको हो। आयोजनाले लक्ष्यभन्दा करिब ६ महिनाअघि काम सक्दैछ।
सन् २०१७ मा एडिबी र नेपाल सरकारबीच सम्झौता भई सिद्धार्थनगरसहित ४ नगरपालिकामा क्षेत्रीय सहरी विकास आयोजना लागू गरिएको थियो। सन् २०२२ सम्मका लागि एडिबीसँग अनुदान/ऋण सम्झौता गरिएको हो।
सिद्धार्थनगर नगरपालिकाले भने २०१७ मै चाइना गोन्जाउ शर्मा जेभी निर्माण कम्पनीसँग २०२० को जनवरीभित्रै सक्ने गरी ठेक्का सम्झौता गरेको थियो। यो २ अर्ब ३८ करोडको आयोजना हो।
अहिले निर्माणको काम अन्तिम चरणमा पुगेको आयोजना व्यवस्थापक वरिष्ठ इन्जिनियर शैलेन्द्रप्रसाद श्रेष्ठले बताए। अहिलेसम्म ९३ प्रतिशत काम सम्पन्न भइसकेको छ। आयोजनाअन्तर्गत ३५ किलोमिटरका ४२ वटा सडक पुनर्निर्माण र दुवैतर्फ नाला, फुटपाथ, ७० किलोमिटर खानेपानीको पाइप बिछ्याउनुपर्ने र १२ किलोमिटर सतह ढल निर्माण गर्नुपर्ने सम्झौता हो। अहिलेसम्म ४० वटा सडक बनिसकेका छन्। ‘बाँकी दुई सडकको काम पनि छिट्टै सुरु हुँदैछ,' श्रेष्ठले भने।
नगरमा अहिले चौडा सडकहरु क्षेत्रीय सहरी विकास आयोजनाबाट बनाइएको छ भने त्यसभन्दा साना सडक सघन सहरी कार्यक्रम अन्तर्गत र आन्तरिक स्रोतबाट बनिरहेका छन्। सघन र सहरी विकास अन्तर्गत १ अर्ब १३ करोडमा ३७ किमि सडक बनाइँदै छ। यस्तै, आन्तरिक स्रोतबाट १३ करोडमा ८ किमी सडक बनाइएको छ। यसअघि सन् २०१२–०१७ सम्म एडिबीले सरकारसँग ऋण तथा अनुदान सम्झौता गरी नगरपालिकामा एकीकृत सहरी विकास आयोजना सञ्चालन गरेको थियो। उसबेला करिब ८० करोड लागतमा नगरमा १० किलोमिटर जीर्ण सडक पुनर्निर्माण, ४१ किलोमिटर सतह ढल निर्माण, सडकको दुवैतर्फ गरी २० किलोमिटर खानेपानी पाइप विस्तार गरिएको थियो। यो आयोजना पनि चाइना गोन्जाउ शर्मा जेभीले सम्पन्न गरेको थियो।
पञ्चवर्षे एकीकृत सहरी विकास आयोजना तोकिएको समयमै सम्पन्न गरेको भन्दै एडिबीले सरकारसँग नयाँ सम्झैता गरी २०१७ बाटै क्षेत्रीय सहरी विकास आयोजना सञ्चालन गरेको हो। दोस्रोपटक आयोजना सञ्चालन भएपछि नगरका सडक चिटिक्क परेका छन्। मुख्य सडकहरु फराकिलो बनाइएको छ। सडक ६ मिटरदेखि २८ मिटरसम्म चौडा बनाइएको छ। ४ फिटदेखि ६ फिटसम्मको सतह ढल बनाइएको छ।
‘प्राविधिक हिसाबले सडकको आयु ३ वर्ष दिइन्छ तर नगरमा बनेका सडक १० वर्षभन्दा धेरै टिक्छन्’, आयोजना उप–व्यवस्थापक इन्जिनियर यमलाल पाण्डेले भने। आयोजनाबाट बनेका सडकको पिच भागमुनि राखिएका खानेपानी र टेलिफोनका संरचनाहरु निकालेर सडक छेउ फुटपाथको भागमा दुवैतर्फ सारिएको छ। यसले अब खानेपानी जडानका लागि सडक भत्काउनुपर्ने छैन। यसअघि पिचमुनि यी संरचना राखिँदै आएको थियो। यसले पटकपटक सडक भत्काउनुपर्ने र मर्मत गर्नुपर्ने बाध्यता थियो।
विद्युत् र टेलिफोनको पोल व्यवस्थित गरिएको छ। सडक सेन्टरलाइन पेन्टिङ, पार्किङ एरिया मार्किङ, कर्नस्टोन पेन्टिङ समेत गरिएको छ। विमानघाट पथ र रंगशाला पथमा वृक्षारोपण गरिएको छ। रंगशाला पथमा साइकल ट्रयाकसमेत बनाइएको छ। ‘आयोजना समय अगावै सकिँदैछ, नगर सुन्दरीकरण भएको छ। यसलाई दिगो बनाउन हामीले विशेष योजना बनाएर अघि बढ्दै छौं’, नगर प्रमुख हरिप्रसाद अधिकारीले भने, ‘जथाभावी फोहोर नफाल्ने, सडकै निर्माण सामाग्री र मोविलहरु नपोख्ने गरेमा दिगो हुन्छ। यसका लागि नगरबासीलाई सचेत गराउँछौं। नटेर्नेलाई कारबाही गर्छौं।’
अब नगरमा बनेका सतह ढलले २४ करोड लिटर पानी बहन सक्ने क्षमता राख्छन्। प्रतिघन्टा १ सय ५० मिलिलिटर पानी परे थेग्न सक्ने क्षमता यसको छ। सबै नाला बनिसकेपछि नगरपालिका डुबानमुक्त हुनेछ। नगरपालिकाले निर्माण भएका सडक छेउमा सम्भव भएसम्म वृक्षारोपण गर्ने जनाएको छ। ‘कतिपय ठाउँमा वृक्षारोपण गरिएको छ र संरक्षणका लागि विभिन्न संघसंस्थाले जिम्मा लिएका छन्। बाँकी ठाउँमा पनि वृक्षारोपण गरी हरियाली नगर बनाउने योजना हाम्रो छ’, उपप्रमुख उमा काफ्लेले भनिन्।
नगरमा ३ सय किमि सडक छ। क्षेत्रीय सहरी, आन्तरिक स्रोत, सघन सहरी र यसअघि सम्पन्न एकीकृत सहरी विकास आयोजनाबाट अहिलेसम्म ८० किमी सडक फराकिला बनाई आरसिसी तथा कालोपत्रे गरिएको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत ख्यामबहादुर थापाले बताए। बाँकी सडक ग्राभेल गरिएको छ। ‘बाँकी सडक पनि केही वर्षभित्रै कालोपत्रे हुन्छन्’, नगर प्रमुख अधिकारले भने।
केही वर्षअघिसम्म बढ्दो सहरीकरण, अव्यवस्थित बस्ती, साँघुरा सडक, त्यसमाथि सामान्य वर्षाले पनि डुबान हुने समस्या नगरभित्र थियो। नगरको आन्तरिक स्रोत बलियो नहुँदा नगरपालिकाले चाहेर पनि नगरवासीको यथेष्ट समस्या समाधान गर्न सकिरहेको थिएन। नगरभित्र आयोजना सञ्चालन भएपछि नगरको मुहारै फेरिएको छ। फराकिला सडकले दुर्घटनाको दर समेत घटाउँदै लगेको छ। व्यवसायीलाई व्यवसाय सञ्चालनमा समेत निकै सहज भएको छ।
‘त्यो भैरहवा, जतिबेला हिलो र धुलोले बसी नसक्नु थियो, साँघुरो सडक र डुबानले निकै सास्ती खेप्नुपरेको थियो। अब भने निकै सहज भएको छ,' उद्योग व्यापार संगठन रुपन्देही अध्यक्ष नारायणप्रसाद भण्डारीले भने, 'बनेका संरचना जोगाउनतर्फ नगरपालिकासहित सबैले योजना बनाएर अघि बढ्नुपर्छ।'
(यसअघिको शीर्षकमा संशोधन गरिएको छ।- सम्पादक)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।