काठमाडौं–  सरकार भन्छ-  वैदेशिक रोजगारको खोजीमा ४० लाखभन्दा बढी नेपाली युवा विश्वका विभिन्न मुलुकमा पुगेका छन्। तर, यो आधिकारिक तथ्यांक होइन। सरकारी अनुमान मात्रै। 

त्यसमध्ये ८० प्रतिशतको हाराहारीमा अदक्ष कामदार वैदेशिक रोजगारमा पुग्नने गरेका छन्। यस्ता युवा भने जोखिमयुक्त काम गर्न बाध्य छन्।

कतार, साउदी, मलेसिया, ओमन, बहराइन, युएई लगायत देशमा निकै ठूलो संख्यामा अदक्ष कामदार रोजगारका लागि पुग्ने गरेको वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ। सिप नभएकै कारण उनी हरुलाई नेपालमा एउटा काममा सम्झौता गरेर अर्कै जोखिमयुक्त काममा पठाइने क्रम बढ्दै गइरहेको छ। यस्ता पीडित युवाको उजुरीको चाङ देख्न सकिन्छ विभागमा।

यस्तै भयावह जोखिमलाई मध्यनजर गर्दै वैदेशिक रोजगार बोर्डले नेपाली कामदारलाई सिप तथा तालिम अनिवार्य गर्नुपर्ने प्रस्ताव पेस गरेको छ। सुरुवाती चरणमा सिप परीक्षण तथा तालिमको व्यवस्थालाई अनिवार्य गर्न सम्भव नभए पनि विस्तारै  अनिवार्य सिपको व्यवस्था गरिने प्रावधान ल्याउन लागेको बोर्डले जनाएको छ।  

'वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारहरुलाई सम्बन्धित कामका लागि तालिमको व्यवस्था गरिने र सिप सिकेर आएका श्रमिकहरुको सिप परीक्षण गरी प्रमाणपत्र उपलब्ध गराइने कार्यक्रमलाई प्रभावकारी ढंगबाट अगाडि बढाउन जोड दिएका छौं,' बोर्डका कार्यकारी निर्देशक राजनप्रसाद श्रेष्ठले जानकारी दिए। 

७ महिनापछि केही बैसाख १५मा बसेको बोर्डको बैठकले वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारहरुलाई तालिमपछि मात्रै वैदेशिक रोजगारमा पठाउन जोड दिएको हो। सिप सिकेर गएका कामदारहरुको काम र कमाइ पनि राम्रो हुने, जोखिमयुक्त काम गर्नुपर्ने बाध्यात्मक अबस्थाको अन्त्य हुने हुँदा सिपयुक्त जनशक्ति वैदेशिक रोजगारमा पठाउन जोड दिने बोर्डले जनाएको छ। 

निर्देशक श्रेष्ठ भन्छन्, ‘वैदेशिक रोजगारमा जाँदा आफ्नो सिप अनुसारको काम सजिलै प्राप्त गर्ने हुँदा समस्यामा पर्ने सम्भावना कम रहन्छ, वैदेशिक रोजगारमा सिपयुक्त जनशक्ति प्राथमिकतामा राख्ने उदेश्यले हामीले वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएका कामदारहरुलाई निःशुल्क सिप परीक्षण कार्यक्रम पनि सुरु गरेका हौं।’

चालु आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएका १ हजार कामदारको निःशुल्क सिप परीक्षण गर्ने कार्यक्रम बोर्डले अघि सारेको थियो। सुरुको वर्षमा १ हजार कामदारको सिप परीक्षण गर्ने कार्यक्रम भएपनि यो संख्यालाई बढाउँदै लैजाने लक्ष्य रहेको बोर्डले जनाएको छ। 

निःशुल्क सिप परीक्षणका लागि करिब ५ सय कामदारले आवेदन दिएको बोर्डले जनाएको छ। कामदारकै हकहितका लागि बोर्डले तय गरेको सिप परीक्षण कार्यक्रममा उपस्थिति सोचे अनुरुप नभएको निर्देशक श्रेष्ठ बताउँछन्। 

यस कार्यक्रममार्फत निःशुल्क सिप परीक्षण गरी सिप अनुसारको प्रमाणपत्र उपलब्ध गराइने जनाएको छ। 

कामदारहरुको दक्षताका आधारमा प्रमाणपत्र उपलब्ध गराइने हुँदा सिप परीक्षणको प्रमाणपत्र भएकाले देशमा र परदेशमै पनि आफ्नो प्रमाणपत्रका आधारमा रोजगारी पाउने हुँदा निकै सहज हुने बोर्डले विश्वास लिएको छ। 

बोर्डको निर्णयपछि वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारलाई तालिम उपलब्ध गराउन २० वटा सिप विकास केन्द्र सञ्चालनमा ल्याइने जनाएको छ। निर्देशक श्रेष्ठले भने, ‘हामीसँग १२ वटा सिप विकास केन्द्रहरु छन्, त्यसमा ८ वटा सिप विकास केन्द्र थप गरी २० वटा पुर्‍याइने निर्णय बोर्डको बैठकमा भएको छ।’ 

यसअघि पनि विभिन्न सिप विकास केन्द्रहरु सञ्चालनमा ल्याइए पनि वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारहरुका लागि खासै प्रभावकारी हुन नसकेको भन्दै सिपयुक्त जनशक्ति वैदेशिक रोजगारमा पठाउने कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाइने निर्देशक श्रेष्ठले जानकारी दिए। 

गन्तव्य मुलुकबाट आउने कामदारको डिमान्ड अनुसार तालिम उपलब्ध गराइने बोर्डले जनाएको छ। 

केयरगिभर, सेक्युरिटी गार्ड, इलेक्ट्रिसियन, एक्साभेटर, प्लम्बर, डकर्मी, ब्युटीसियन लगायत कामका लागि बढी डिमान्ड आउने गरेकाले यस्ता काम सम्बन्धी तालिमलाई प्राथमिकतामा राखिने जनाइएको छ।