• गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • नेपाल लाइभ

    • राजनीति
    • निर्वाचन विशेष
    • अनुसन्धान
    • प्रवास
    • विचार
    • फिचर
    • समाचार
    • ब्लग
    • समाज
    • अन्तर्वार्ता
    • सुरक्षा/अपराध
    • साहित्य डबली
    • विश्व
    • कोरोना अपडेट
    • नेपाल लाइभ विशेष
    • जीवनशैली
    • भिडियो

    बिजनेस लाइभ

    • अर्थ समाचार
    • बैंक/बिमा/सेयर
    • पर्यटन-उड्डयन
    • अटो
    • पूर्वाधार
    • श्रम-रोजगार
    • कृषि
    • कर्पोरेट
    • सूचना-प्रविधि
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

    इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

    • समाचार
    • सिनेमा
    • अन्तर्वार्ता
    • रंगमञ्च
    • फिल्म समीक्षा
    • गसिप
    • संगीत
    • विचार-विश्लेषण
    • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

    स्पोर्टस लाइभ

    • फिचर
    • फुटबल
    • क्रिकेट
    • अन्य
    • लेख-विश्लेषण
    • अन्तर्वार्ता
हाम्रो बारेमा
  • हाम्रो बारेमा
शुक्रबार, असोज ३१, २०८२ Fri, Oct 17, 2025
  • गृहपृष्ठ गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • निर्वाचन विशेष
  • अनुसन्धान
  • बिजनेस लाइभ
  • इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • प्रवास
  • भिडियो

बिजनेस लाइभ

  • अर्थ समाचार
  • बैंक/बिमा/सेयर
  • पर्यटन-उड्डयन
  • अटो
  • पूर्वाधार
  • श्रम-रोजगार
  • कृषि
  • कर्पोरेट
  • सूचना-प्रविधि
  • अन्य
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ

  • समाचार
  • सिनेमा
  • अन्तर्वार्ता
  • रंगमञ्च
  • फिल्म समीक्षा
  • गसिप
  • संगीत
  • विचार-विश्लेषण
  • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
  • अन्य
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

स्पोर्टस लाइभ

  • मुख्य समाचार
  • फिचर
  • फुटबल
  • क्रिकेट
  • अन्य
  • लेख-विश्लेषण
  • अन्तर्वार्ता
ब्लग

सुदूरका महिला, सुदूरको देश !

64x64
मन्जिता परियार शनिबार, असार २३, २०८०  ०६:०७
1140x725

नेपालमा संघीयता कार्यान्वयनको अवस्थाबारे अनुसन्धान र २०७९ सालको आम निर्वाचनको पर्यवेक्षणको लागि सुदूरपश्चिम प्रदेश जाने मौका पाएँ। अनुसन्धानकर्तामा छनोट भएको खबर आमालाई सुनाएँ। उहाँले अचम्तित हुँदै भन्नुभयो, ‘सुदूरपश्चिम पो!’ 

सुदूरपश्चिम नाम सुन्ने वित्तिकै उहाँको निधारमा चिन्ताको रेखी कोरिएको थियो। सामान्य परिवार भए पनि राजधानीमा हुर्किएकी म सुदूरपश्चिम जान लाग्दा गाँउमा गएर छोरीले दुःख पाउँछे भनेर आमालाई चिन्ता लाग्नु स्वभाविक थियो। मैले आमालाई सम्झाएँ।

तर जहाजले काठमाडौं उपत्यकाको आकाश छुँदा मेरो मन पनि पिरोलिँदै थियो। होस सम्हालेदेखि नै सुदूरपश्चिम र कर्णाली भनेको विकास नभएको विकट ठाँउ भनेर पढेकी थिएँ। जहाज पश्चिम लागेपछि उत्तरतिर टलक्क हिमाल देखिएको थियो। लगभग सवा घण्टा आकाशमा बिताउँदा मेरो मानसपटलमा सुुदूरपश्चिमका बारेमा पहिला सुनेका कुरा खेलिरहेका थिए। छाउपडी प्रथा, टिकापुर घटना, निर्मला पन्त, बलात्कार र घनघस्याको उकालो यस्तै यस्तै। 

मेरो मस्तिस्कमा सुदूरपश्चिमको सुदूर चित्र बनिरहेको थियो। धनगढी विमानस्थलमा जहाज ओर्लिएर बाहिरको दृष्यले भने मेरो मस्तिस्कको चित्रलाइ उल्टो फर्काएदियो। जहाज भित्रैबाट विमानस्थलमा दुईवटा अरु जहाज पार्किङजस्तै अवस्थामा देखिए। धनगढी विमानस्थलमा अर्को विमान पनि एउटै समयमा होला भन्ने त मैले त कल्पना पनि गरेकी थिइनँ। विमानस्थलबाट बाहिर निस्किँदा सुदूरपश्चिममा तपाईँलाई स्वागत छ भनेर लेखिएको होर्डिङ बोर्डले न्यानो स्वागत गर्यो। 

झण्डै ३८ डिग्रीभन्दा माथिको तापक्रमले चिटचिट पसिना निकाल्यो। एयरपोर्ट बाहिर ट्याक्सीहरूको लाम देख्दा दिमागमा पहिलो कुरा आयो, ‘ओहो ट्याक्सी पनि पाइँदो रहेछ।’ 

ट्याक्सी चढेर धनगढी सहर डुलेँ। ६ लेनको व्यवस्थित सडक देखेर छक्कै परेँ। सुरुमा विमानस्थल, त्यसपछि बाहिर ट्याक्सीको लाम अनि अब यो व्यवस्थित सडक देखेर मलाई सुदूरगाँउमा आएको महसुस नै भएन। 

तुरुन्तै मोबाइल भिकेर आमालाई भिडियो कल गरेँ। उहाँलाई आफू पुगेको जानकारी गराउँदै क्यामेरा सडकतर्फ तेस्र्याइदिएँ। गाँउमा गएकी छोरी कस्तो ठाँउमा पुगी भनेर चिन्तित भइरहेकी बमा दंग पर्नुभयो। ‘ए नानी, तँ सुदूरपश्चिम नै गएकी होस् की अरु कतै,’ आमाले भन्नुभयो। सडक देखेर उहाँलाई म अरु नै ठाँउ पो गएँ भन्ने लागेछ। 

मैले पुगेकै दिनदेखि काम सुरु गर्नुपर्ने थियो। 

Ncell 2
Ncell 2

बसोबास, कार्यालय व्यवस्थापन र अरु समन्वयको काम गरेर शरीर आलश्य भइसकेको थियो। त्यसैले होटेलमा पुगेर आराम गर्दा मनमा पहिलो कुरा आयो। सुूुरपश्चिम मैले सोचे जस्तो चाहिँ रहेनछ। काठमाडौंबाट मैले दिमागमा बनाएको चित्रभन्दा एकदमै फरक। अझ भन्नुपर्दा मलाइ राजधानी बाहिरको गाँउ आएको महसुस नै भएन।

हुन त धनगढी पनि प्रदेशको राजधानी नै थियो। त्यसैले अरु ठाँउ यस्तो नहुन पनि सक्छ भन्ने मनमा लागिरहेको थियो। आमालाई फेरि फोन गरेर बसोबासको व्यवस्था र दिनभरिको बेलीबिस्तर लगाएँ। दिउसो धनगढीको बजार र सडक अनि साँझ राम्रै होटेलमा बसेको देखेपछि  उहाँ पनि ढुक्क हुनुभयो। आमाको अनुहारबाट चिन्ताको डोब हटेको देखेपछि म फुरुङ्ग भएर निदाएँ। 

मैले ६ महिना यो ठाँउमा बस्नु थियो।

भोलिपल्टदेखि नै म काममा खटिएँ। तराईका कैलाली र कञ्चनपुरका गाँउगाँउ मात्र होइन सुदूरपश्चिमका पहाडी जिल्लाका दुरदराजका गाँउगाँउ सम्म पनि पुगेर त्यहाँका विभिन्न तहका मानिससँग अन्तरक्रिया, छलफल कुराकानी गर्ने अवसर पाएँ। 

संघीयता कार्यान्वयको अवस्था र  आउँदै गरेको निर्वाचनको विषयमा मानिसहरूको चासोको विषयमा कुराकानी र बुझ्ने अवसर त छँदै थियो। व्यक्तिगत रुपमा मैले पनि सुुदूरको जिवनलाई अध्ययन गर्ने मौका पाइरहेकी थिएँ।

डडेल्धुरा, अछाम, डोटी, बैतडी दार्चुलाका सदरमुकामसम्मै पक्की बाटो, राम्रै व्यवस्था भएका होटल अनि यातायातको साधन पनि सजिलै पाइने, भौतिक पूर्वाधारको विकास सुदूरपश्चिममा सुरु भइसकेको रहेछ। सदरमुकाम मात्र नभई कतिपय गाँउहरुमा पनि पक्की बाटोले सदरमुकामसम्मको पहुँचलाई सहज बनाएको थियो। 

यद्यपि राम्रा स्कुल कलेजहरू पहाडी जिल्लामा भेटिएनन्। अस्पतालको अवस्था त सुगम मानिने तराईका कैलाली कञ्चनपुरमा पनि खासै गतिलो छैन भनेर मानिसहरुले भन्थे। कतिपय ठाँउमा आफैँ अवलोकनमा जाँदा पनि शिक्षा र स्वास्थय सेवाको विकास हुन नसकेको  भान भयो।

सडक र शहरीकरणको लागि भौतिक संरचनमा मैले सोचेको र पढेको भन्दा विकास भए पनि शिक्षा र स्वास्थ्य जस्ता मानकहरूका आधारमा धेरै समस्या प्रत्यक्ष देखेँ। विशेषगरी महिला, दलित, अल्पसंख्यकहरुको जीवनस्तरमा सुदूरमा भएको भौतिक विकासले खासै असर पारेको देखिएन। 

महिलाहरुको अवस्था भने खासै सुधार भएको देखिएन। पहाडी क्षेत्रमा घाँस दाउरा, पानी पँधेरोमा नै महिलाहरूको आधा जीवन बित्दो रहेछ। परिवारका पुरुषहरू प्रायः कामको लागि भारत जाने भएकोले घरको सम्पूर्ण जिम्मेवारी महिलाहरूले नै निर्वाह गरिरहेका छन्।

यद्यपि कसैको घरमा घरमूली को हुनुहुन्छ भनेर सोध्यो भने वहाँ त इन्डीया झर्नु भा छ भन्थे। अर्थात, घरको सम्पूर्ण जिम्मेवारी निर्वाह गरे पनि महिला भएकै कारणले उनीहरूलाई घरको मूली मानिदैन्थ्यो। सरकारी विद्यालयमा छोरीहरूको उपस्थिति राम्र्रै देखिन्थ्यो। तर धेरैको १० कक्षा पास नहुँदै विहे भइहाल्ने रहेछ। 

निर्वाचनको समय भएकाले आम महिलाको एजेन्डाको कुरा पनि गरियो। तर आम महिलाले आफ्नो ठोस एजेन्डा भन्न सकेनन्। खासमा शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगार जस्ता कुरामा उनीहरूको समान पहुँच र अवसरमा उनीहरू पछि परेका थिए। हामीले जनप्रतिनिधि र निर्वाचनमा उम्मेदवार भएका दलका नेताहृसँग पनि महिला, दलित अल्पसंख्यकहरूको विषयमा एजेन्डा सोध्यौँ।

तर कुनै पनि दलका उम्मेदवारले महिलाको, दलितको, अल्पसंख्यककोे ठोस एजेन्डा भन्न सकेनन्। उम्मेदवारहरूले आफ्नो पार्टीले समग्र देशको लागि बनाएको घोषणापत्रमा सबै समेटिएको जवाफ दिए। दलहरूले देशकै लागि भनेर बनाएका ती घोषणापत्रमा सुदूरकी एउटी आमाले एक्लै घर कुर्नु परेको अटाएको थिएन। 

आफ्नै ठाँउमा रोजगारी नपाएर भारतको गल्लीमा चौकीदारी गररहेको छोरोको लागि ठोस एजेण्डा र योजना थिएन। अझै सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा प्रतिनिधित्वको थियो। संघीय संसदको लागि १६ सिट भएको सुदूरपश्चिममा दलहरूले निकै थोरै महिलालाई उम्मेदवार बनाएका थिए। 

सुदूरको अवस्था यसरी हेर्दै गर्दा निर्वाचन सकियो। निर्वाचन लगत्तै म काठमाडौं फर्किनुपर्ने थियो। 

धनगडी विमानस्थलमा विमान चढने बेला निर्वाचनको परिणाम आइसकेको थियो। सुदूरपश्चिमबाट १६ जना संघीय संसदको लागि भएको निर्वाचनमध्ये एक जना मात्र महिला निर्वाचित हुनु भएको थियो। 

विमान आकाशमा उडन थालेपछि फेरि पुरानै कुरा मनमा खेल्न थाले। साँच्चै सुदूरपश्चिम मैले सुरुमा आउँदा सोचे जस्तै हो त्? काठमाडौं विमानस्थलमा ओर्लिनुअघि एयर ट्राफिकका कारण जहाज ३० मिनेट जति आकाशमै घुमिरह्यो। आकाश हेर्दै गर्दा मनमा कुरा खेल्यो, ‘महिलालाई आधा आकाश ढाक्ने भनिन्थ्यो। तर आकाश त पुरै पुरुषले मात्र होल्ड गरेका रहेछन्।’ 

१६ जना संसदमा पुग्दा सुदूरबाट १ जना मात्र महिला? ओहो! सुदूर त महिलाका लागि साँच्चै सुदूर रहेछ। एटीसीको निर्देशन पाएरै होला, जहाज त्रिभुवन बिमानस्थलमा ओर्लियो। जहाज बाहिरको तापक्रम निकै चिसो थियो। जहाजमा हुदाँ सुुदूरका महिलाहरूको बारेमा सोचेर मन चिसो भएको थियो। बाहिरको चिसोले हात खुट्टा र नाक पनि चिसो भयो। विमानस्थलबाट घर जान ट्याक्सी चढेर मोबाइलमा समाचार हेर्दाहेर्दा विरक्त लाग्यो। 

समाचार र सामाजिक सञ्जालमा निर्वाचनको अन्तिम परिणामका समाचार आइरहेका थिए। १ सय ६५  निर्वाचन क्षेत्र मध्ये निर्वाचित हुने महिला जम्मा ९ मात्र्। त्रिभुवन विमानस्थलबाट बाहिर निस्केर आउँदै गर्दा सोचेँ, ‘मैले सुदूरको बारेमा गलत विश्लेषण गरिरहेकी रहेछु। महिलाको लागि सुदूरपश्चिम मात्र किन यो पूरै देश, समाज, सोच सबै सुदूर रहेछ।’ 

महिलाप्रतिको ब्यवहार र सोचको विषयमा मैले देशलाई नै सुदूर देखिरहेको कुरा अहिले राष्ट्र प्रमुख उपप्रमुखदेखि मन्त्रीमण्डलमा समेत देखिएको छ। 

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार २३, २०८०  ०६:०७

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्
64x64
मन्जिता परियार
लेखकबाट थप
सुदूरका महिला, सुदूरको देश !
सम्बन्धित सामग्री
'सुरक्षित' नारा, 'असुरक्षित' वास्तविकता ओखलढुंगा र दैलखकी यी दुई जना मात्र होइन, नेपालमा अझै पनि ५३ प्रतिशत गर्भपतन असुरक्षित रुपमा हुने गरेको तथ्यांक छ। नेपाल सरकारले सन्... शनिबार, असोज ११, २०८२
जब हेल्थ क्याम्पमै पोस्टमार्टम गराउन खोजियो! नेपालमा हेल्थ क्याम्प गर्ने चलन ठ्याक्कै कहिलेदेखि सुरु भयो भनेर यकिनका साथ ठोकुवा गर्न गाह्रो छ। तर प्रा.डा. हेमाङ्ग दीक्षितले एक ल... शनिबार, भदौ १४, २०८२
प्रेम र आकर्षणको मध्यबिन्दुमा ‘देवयानी’ आजभन्दा लगभग चार दशकअगाडिको परिवेश चित्रण गरिएको प्रेमभावनायुक्त उपन्यास हो ‘देवयानी’ । एक विवाहित पुरुषले कुमारी युवतीसँग कायम गरेक... शनिबार, भदौ ७, २०८२
ताजा समाचारसबै
च्याम्पियन बन्ने लक्ष्यसहित आज सामोआसँग खेल्दै नेपाल शुक्रबार, असोज ३१, २०८२
सरकारसँग वार्ता गर्न जेन-जीले समिति बनाउने बिहीबार, असोज ३०, २०८२
जापानलाई हराएसँगै यूएई विश्वकपमा छनोट, सबै टोलीको टुंगो लाग्यो बिहीबार, असोज ३०, २०८२
अस्ट्रेलियाका डार्शी एनपीएलमा लुम्बिनी लायन्समा आवद्ध बिहीबार, असोज ३०, २०८२
सरकारले फिर्ता बोलायो चीन, अमेरिकासहित १० देशका राजदूत बिहीबार, असोज ३०, २०८२
सबै हेर्नुहोस
भिडियो ग्यालरीसबै
दुर्गा प्रसाईको पत्रकार सम्मेलन
दुर्गा प्रसाईको पत्रकार सम्मेलन मंगलबार, असोज ७, २०८२
सुरु भयो दशैं, कसरी राख्ने जमरा र घटस्थापना
सुरु भयो दशैं, कसरी राख्ने जमरा र घटस्थापना सोमबार, असोज ६, २०८२
पशुपति क्षेत्र, आन्दोलनमा ज्यान गुमाएकाहरुको अन्त्येष्टि गरिदै
पशुपति क्षेत्र, आन्दोलनमा ज्यान गुमाएकाहरुको अन्त्येष्टि गरिदै मंगलबार, भदौ ३१, २०८२
नवनियुक्त मन्त्रीहरुको सपथ ग्रहण || LIVE
नवनियुक्त मन्त्रीहरुको सपथ ग्रहण || LIVE सोमबार, भदौ ३०, २०८२
जङ्गी अड्डा लाइभ, Gen Z
जङ्गी अड्डा लाइभ, Gen Z बिहीबार, भदौ २६, २०८२
सबै हेर्नुहोस
ट्रेण्डिङ
बैशाखमा निर्वाचन सार्ने तयारी बिहीबार, असोज ३०, २०८२
जापानलाई हराएसँगै यूएई विश्वकपमा छनोट, सबै टोलीको टुंगो लाग्यो बिहीबार, असोज ३०, २०८२
अमेरिकाबाट फर्किए स्वर्गीय विपीन जोशीका आमा र बहिनी, विमानस्थलमै लिन पुगे इजराली राजदूत बिहीबार, असोज ३०, २०८२
सहकारी ठगहरु सुनका घडी लगाउँछन्, नक्कली डिभोर्स गरेर बस्छन्– प्रधानमन्त्री कार्की बिहीबार, असोज ३०, २०८२
सुन तोलाको साढे २ लाख कट्यो बिहीबार, असोज ३०, २०८२
सबै हेर्नुहोस
अन्तर्वार्ता
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
महाशिवरात्रिमा भगवान पशुपतिनाथको सहजै दर्शनको व्यवस्था गरिएको छ - डा. मिलनकुमार थापा नेपाल लाइभ
जलवायु परिवर्तनले जुम्लामा समेत डेंगु देखिन थालिसकेको छ : मेयर राजुसिंह कठायत  नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
विचारसबै
जेन-जी क्रान्ति: उपलब्धि, अवसर, चुनौती र अबको उत्तरदायित्व अरुण क्षेत्री
नेपालमा मुख स्वास्थ्य संकट: लाखौँलाई असर गर्ने दन्त रोग किन रोक्न सकिएन? नेपाल लाइभ
युवा उमेरमै किन थाक्छ मन र मस्तिष्क? बर्नआउटको कारण र समाधान डा. प्रज्ञा सिंह
दुर्गमका कर्मचारीको सुरक्षा : चुनौती र समाधान नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
ब्लग
'सुरक्षित' नारा, 'असुरक्षित' वास्तविकता शनिबार, असोज ११, २०८२
जब हेल्थ क्याम्पमै पोस्टमार्टम गराउन खोजियो! शनिबार, भदौ १४, २०८२
प्रेम र आकर्षणको मध्यबिन्दुमा ‘देवयानी’ शनिबार, भदौ ७, २०८२
सबै हेर्नुहोस
लोकप्रिय
बैशाखमा निर्वाचन सार्ने तयारी बिहीबार, असोज ३०, २०८२
जापानलाई हराएसँगै यूएई विश्वकपमा छनोट, सबै टोलीको टुंगो लाग्यो बिहीबार, असोज ३०, २०८२
रोमाञ्चक खेलमा कतारविरुद्ध ५ रनले विजयी, सन्दीपको नाममा पाँच विकेट मंगलबार, असोज २८, २०८२
ओमानविरुद्ध टस जित्दै ब्याटिङ रोज्यो नेपालले, टोलीमा एक परिवर्तन बुधबार, असोज २९, २०८२
ओमान क्रिकेट एकेडेमीमा सामोआविरुद्ध यूएईद्वारा छक्काको वर्षा, २२६ रनको विशाल लक्ष्य बुधबार, असोज २९, २०८२
सबै हेर्नुहोस
Nepal Live
Nepal Live

सम्पर्क ठेगाना

Nepal Live Publication Pvt. Ltd.,
Anamnagar, Kathmandu, Nepal

DEPARTMENT OF INFORMATION
AND BROADCASTING
Regd Number :

1568/ 076-077
अध्यक्ष : अनिल न्यौपाने

टेलिफोन

News Section: +977-1-5705056
Account : +977-1-5705056
Sales & Marketing: 9841877998 (विज्ञापनका लागि मात्र)
Telephone Number: 01-5907131

ईमेल

[email protected]
[email protected]

मेनु

  • गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • बिजनेस लाइभ
  • ईन्टरटेनमेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • महाधिवेशन विशेष
  • अभिलेख
  • कोरोना अपडेट
  • स्थानीय निर्वाचन
  • प्रतिनिधि सभाकाे निर्वाचन
  • युनिकोड
Nepal Live

सूचना विभाग दर्ता नं.

१५६९/०७६-७७

ईमेल

[email protected]
© 2025 Nepal Live. All rights reserved. Site by: SoftNEP
सर्च गर्नुहोस्