घरजग्गा कारोबारमा राजस्व छल्ने काइदा– ९ करोडमा किनेको जग्गा एक महिनापछि ३३ करोडमा बिक्री

अर्थ समाचार

नेपाल लाइभ शुक्रबार, वैशाख १, २०८० १७:०३

काठमाडौं– घरजग्गा कारोबारमा कर छली हुने गरेको छ। ठूलो मात्रामा राजस्व छली गर्न कारोबारीले अनेक उपाय अपनाउने गरेको देखिएको छ। तीमध्ये केही उपायको पहिचान गर्दै महालेखा परीक्षकको कार्यालयले कर असुल्न विभिन्न मालपोत कार्यालयलाई निर्देशन गरेको छ।

राजस्व छली गर्ने क्रममा १ महिनाअघि जम्मा ९ करोड १८ लाखमा किनेको जग्गा अर्को महिना ३३ करोड ४ लाखमा बिक्री गरेको समेत देखिएको छ।

राजस्व छली १
भूमिसुधार तथा मालपोत कार्यालय, डिल्लीबजारको रेकर्डअनुसार घरजग्गा व्यवसाय गर्ने एक कम्पनीले काठमाडौं महानगरपालिका-३१ को १ हजार १६७ वर्गमिटर जग्गा १ महिना अगाडि जम्मा ९ करोड १८ लाखमा बेचेको थियो। त्यही जग्गा फेरि अर्को महिनामा ३३ करोड ४ लाखमा बिक्री गरिएको देखिन्छ।

उक्त जग्गा २०७८ कात्तिक २३ मा आफ्नै एकल हिस्सेदारलाई रू ९ करोड १८ लाखमा बिक्री गरी १.५ प्रतिशत अग्रिम कर दाखिला गरिएको थियो। खरिदकर्ताले सोही जग्गा २०७८ मंसिर २८ मा अर्को एक कम्पनीलाई रू ३३ करोड ४ लाखमा बिक्री गरी खर्च कट्टी पछिको लाभमा ५ प्रतिशत पुँजीगत लाभकर दाखिला गरेको देखिएको महालेखाले जनाएको छ।

पहिलो कारोबारको ३५ दिनमा पुनः कारोबार गर्दा दुई कारोबारबीच २३ करोड ८६ लाख रुपैयाँ कम राखेको देखिएको छ। कम्पनीले लाभमा लाग्ने २५ प्रतिशत कर ५ करोड ९७ लाख रुपैयाँ छल्न त्यसरी कारोबार गरेको देखिएको छ। जसलाई महालेखा परीक्षकको कार्याले सम्बन्धित आन्तरिक राजस्व कार्यालयबाट कर निर्धारण गराइ असुल गर्न थप छानबिन गर्नुपर्ने बताएको छ।

राजस्व छली २
भूमिसुधार तथा मालपोत कार्यालय, डिल्लीबजारबाटै भएको अर्को कारोबारमा पनि त्यस्तै देखिएको छ। मालपोतमा रहेको रेकर्डअनुसार काठमाडौं महानगरपालिका- ११ को कित्ता नम्बर २२३ को ४५५ वर्गमिटर जग्गा २०७८ माघ २ मा एक कम्पनीले आफ्नै एकल सञ्चालकलाई १४ करोड ३१ लाख २१ हजारमा कारोबार गरेको थियो। जसको १.५ प्रतिशतले हुने अग्रिम कर दाखिला गरेको देखिएको छ।

खरिदकर्ताले सोही कित्ता जग्गा अर्को एक कम्पनीलाई २३ करोड १९ लाख ८४ हजार रुपैयाँमा कारोबार गरेको पाइएको छ। उसले खर्च कट्टीपछिको लाभमा ५ प्रतिशत पुँजीगत लाभकर घोषणा गरी ४० लाख ४३ हजार दाखिला समेत गरेको छ। आयकरलाई कम गर्न सम्बद्ध व्यक्तिलाई न्यून थैलीमा बिक्री गरी कर नियोजन गरेको देखिएको छ। सुरु कारोबारमा मूल्य कम राखी ३४ दिनपछि ८ करोड ८८ लाख ६३ हजार राखेकोले कम्पनीको लाभमा लाग्ने २५ प्रतिशत कर २ करोड २२ लाख १६ हजार छुट हुन गएको पाइएको हो।

राजस्व छली ३
भूमिसुधार तथा मालपोत कार्यालय, भक्तपुरको २०७८/७९ को न्यूनतम मूल्याङ्कन पुस्तिकाको द्रष्टव्य नम्बर ३ मा लिखत पारित गर्दा यथार्थ र वास्तविक लेनदेनको मूल्य खुलाउनुपर्ने व्यवस्था छ। तर कारोबार भने त्यसको विपरीत हुने गरेको पाइएको छ।

एक निजी कम्पनीले कटुन्जे ५ ग को अरनिको राजमार्गसँग जोडिएको १-१३-१-३ रोपनी क्षेत्रफल भएको आपसमा जोडिएका ५ कित्ता जग्गामध्ये राजमार्गतर्फको ०-१०-३-३ रोपनी क्षेत्रफल भएको ३ कित्ता जग्गा २०७ कात्तिक ११ मा ३ करोड २७ लाख ८६ हजार रुपैयाँमा एकल शेयरधनीका एकाघरका सदस्यसँग कारोबार गरेको छ। सोही जग्गा २०७८ कात्तिक १४ मा खरिदकर्ताले एक व्यक्तिलाई ८ करोड ५० लाख ३३ हजारमा कारोबार गरेकोमा ३ दिनको अन्तरालमा जग्गाको मूल्यमा ५ करोड २२ लाख ४७ हजार फरक परेको पाइएको छ।

आयकर ऐनअनुसार कम्पनीले लाभमा २५ प्रतिशतसम्म आयकर तिर्नुपर्ने र व्यक्तिको हकमा ५ प्रतिशत लाभकर लाग्ने भएकोले कर नियोजन गर्न सम्बद्ध व्यक्तिलाई न्यून रकममा बिक्री गरेको छ। यसबाट कम मूल्य कायम गरेको २ करोड २२ लाख ४७ हजार रुपैयाँमा रजिष्ट्रेसन दस्तुर १७ लाख ६३ हजार र १.५ प्रतिशत अग्रिम कर ७ लाख ८४ हजारसमेत २५ लाख ४७ हजार रुपैयाँ राजस्व असुल गर्नुपर्ने देखिएको छ।

संस्थालाई मुनाफामा लाग्ने २५ प्रतिशत आयकरमध्ये लाभकरबाट असुल भएको ५ प्रतिशत घटाउँदा हुने २० प्रतिशत बराबरको आयकर १ करोड ४ लाख ४९ हजार हुने भएकोले मालपोत कार्यालय तथा आन्तरिक राजस्व कार्यालयबीच समन्वय गरी घटी भएको राजस्व असुल गर्न आवश्यक छानबिन गर्न महालेखा परीक्षकको कार्यालयले निर्देशन दिएको छ।

यसैगरी सोही जग्गामा अन्य गडबडी पनि देखिएको छ। उल्लिखित १-१३-१-३ रोपनी क्षेत्रफल भएको ५ कित्ता जग्गामध्ये बाँकी १-२-२-० रोपनी क्षेत्रफल भएको २ कित्ता जग्गा कम्पनीले सम्बद्ध व्यक्तिमार्फत् राजमार्गतर्फको जग्गा किन्ने व्यक्तिलाई २०७८ कात्तिक १४ मा कच्ची बाटो सरहको मूल्याङ्कन राखी १ करोड ७ लाख ६७ हजारमा सोझै कारोबार गरेको छ। राजमार्ग छेउको आपसमा जोडिएका जग्गामध्ये अग्रभागको जग्गा सम्बद्ध व्यक्तिमार्फत् र बाँकी जग्गा कम्पनीले एकै व्यक्तिलाई कारोबार गरेकोले कम्पनीले वास्तविक मूल्‍यभन्दा १२ करोड ५९ लाख ५६ हजार कम गरी रजिष्ट्रेसन शुल्कमा ४२ लाख ५१ हजार र अग्रिम कर १८ लाख ८९ हजारसमेत ६१ लाख ४० हजार रुपैयाँ राजस्व कम बुझाएको पाइएको महालेखाले जनाएको छ। उक्त कारोबार सम्बन्धमा छानबिन गरी छुट हुन गएको राजस्व असुल गर्न पनि निर्देशन गरिए छ।

राजस्व छली ४
भूमिसुधार तथा मालपोत कार्यालय, भक्तपुरको रजिष्ट्रेसन लिखतअनुसार कृषिसम्बन्धी कारोबार गर्ने एक निजी कम्पनीले नँखेल ४ क को ५-६-२-० रोपनी जग्गा २०७८ माघ ५ मा आफ्नै एकल शेयर होल्डर र निजको एकाघरका १७ सदस्यको नाममा ३५ लाखमा बिक्री गरेको देखिन्छ।
सोही जग्गा २०७८ चैत १६ मा उल्लिखित खरिदकर्ताहरूले अर्को एक कृषि फर्मलाई १ करोड ४० लाखमा कारोबार गरेको छ। स्थानीय तहको दुवै मितिको सिफारिसपत्रमा घर बाटोको अवस्था यथावत् रहेकोले कम्पनीले आफ्नै सम्बद्ध व्यक्तिसँगको कारोबारमा सामान्य बजार मूल्यअनुसार मूल्याङ्कन कायम नगरी कर नियोजन गरेको पाइएको हो। यसबाट कम मूल्य कायम गरेको १ करोड ५ लाखमा रजिष्ट्रेसन दस्तुर ५ लाख २५ हजार र १.५ प्रतिशत अग्रिम कर १ लाख ५७ हजार रुपैयाँसमेत ६ लाख ८२ हजार र संस्थालाई मुनाफामा लाग्ने २५ प्रतिशत आयकरमध्ये लाभकरबाट असुल भएको ५ प्रतिशत घटाउदा हुने २० प्रतिशत बरावरको आयकर २१ लाखसमेत २७ लाख ८२ हजार राजस्व छली भएको महालेखाले जनाएको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

नेपाल लाइभ Nepal’s independent digital media. Offers quick current affairs update, analysis and fact-based reporting on politics, economy and society.http://nepallive.com

लेखकबाट थप

‘धरान रन’को उपाधि केन्याली धावकलाई

माओवादी स्थानीय तहबाट समाजवादको अभ्यास गर्ने अभियानमा छ – अध्यक्ष प्रचण्ड

महाकुम्भ मेलाबाट फर्किनेक्रममा गोरखपुरमा दुर्घटनामा परेर ४ जना नेपालीको मृत्यु